Sán Não Khó Chẩn đoán được Phát Hiện Tại Bệnh Viện Hữu Nghị Lạc ...

Sán não là bệnh xảy ra khá phổ biến ở các nước chậm phát triển, đặc biệt ở các nước châu Á, do điều kiện vệ sinh kém nhất là giác ngộ về an toàn thực phẩm chưa cao. Ở Việt Nam, nhất là những khu dân ở vùng cao, khoảng thập niên 90 sán não được phát hiện nhiều vì đây là giai đoạn các cơ sở y tế vừa mới được trang bị máy cắt lớp vi tính (CLVT). Vài năm trở lại đây một mặt do đời sống được nâng cao, tình hình vệ sinh được cải thiện mặt khác cũng nhờ được khám và sàng lọc bằng máy chụp CLVT nên tỷ lệ bệnh đã giảm đi đáng kể, tuy nhiên rải rác vẫn còn.

Có nhiều phương pháp khám xét giúp chẩn đoán sán não, trong đó có thể kể đến chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ sọ não. Đây là hai phương pháp chẩn đoán không những có độ tin cậy cao mà còn giúp chẩn đoán xác định giai đoạn tồn tại của sán (tiến triển hay di chứng) để đề ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Tại Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt Vĩnh Phúc, khoa Chẩn đoán hình ảnh đã phát hiện rất nhiều ca sán não bằng cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ mà tiêu biểu có thể kể đến trường hợp bệnh nhân Vũ Văn H. sinh năm 1969 ở Bình Xuyên, Vĩnh Phúc. Đây là trường hợp được đánh giá khó chẩn đoán nhưng được bác sĩ phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh nhân đến khám tại bệnh viện khi có triệu chứng của cơn động kinh đã xuất hiện vài năm nay và được chỉ định chụp CLVT sọ não. Trên phim chụp cho thấy có một đám giảm tỷ trọng ở mô não vùng thái dương đỉnh phải, nghi ngờ tổn thương do sán chưa loại trừ khối phát triển ở não vì vậy bệnh nhân được khảo sát thêm bằng phương pháp chụp cộng hưởng từ. Trên phim chụp cộng hưởng từ có tiêm thuốc cản từ cho thấy có hình ảnh khá điển hình của một kén sán với các bằng chứng về nốt đóng vôi của đầu sán, kén sán và tình trạng phù nề của mô não xám ở xung quanh. Những gì cho thấy trên phim chụp cộng hưởng từ có thể kết luận đây là một tổn thương của kén sán ở giai đoạn đang hoạt động.

Hình ảnh sán não trên cộng hưởng từ của bệnh nhân Vũ Văn H.

PGS.TS Thái Khắc Châu – Phó giám đốc phụ trách khoa Chẩn đoán hình ảnh chia sẻ: Sán não do ấu trùng sán xâm nhập và cơ thể gây nên. Sán thường gặp ở lợn nên có tên là sán lợn. Khi trưởng thành sán có dạng dây dài nên còn được gọi là sán dây. Quá trình lan truyền của sán và cơ thể thông qua các loại thực phẩm bẩn đặc biệt là do tập quán ăn tiết canh, gỏi cá, thịt lợn chưa được nấu chín. Ấu trùng sán trong thực phẩm xâm nhập vào đường ăn uống xuyên qua niêm mạc ruột vào hệ tuần hoàn và đến các cơ quan trong cơ thể thông thường khu trú dưới da, cơ hoặc mô não, mắt. Triệu chứng lâm sàng thường không có biểu hiện đặc biệt nếu sán chỉ khu trú ở dưới da hoặc trong cơ. Đôi khi được phát hiện tình cờ nhờ những nốt đóng vôi ở phần mềm trên phim chụp X-quang ngực hoặc tay chân. Đó là khi sán đã chết để lại di chứng. Biến chứng nặng nhất của sán là trường hợp sán xâm nhập vào mô não: Thường gây nên động kinh rất dễ nhầm với các bệnh khác ở não như u não…

Về điều trị, bệnh nhân bị sán não được sử dụng các loại thuốc đặc trị chỉ hiệu quả đối với thể sán đang hoạt động và nên được thực hiện ở các tuyến chuyên khoa. Đối với thể di chứng nếu kèm theo biến chứng động kinh phải điều trị như đối với động kinh thông thường. Nếu sán gây tổn thương ở mắt phải điều trị theo các triệu chứng giảm phù nề, chèn ép đôi khi phải can thiệp phẫu thuật. Nếu không được điều trị bệnh có thể diễn biến nặng đe dọa tính mạng.