Soạn Bài Cô Tô

A. Bố cục

- Đoạn 1 : Từ đầu đến "mùa sóng ở đây" : Cảnh đẹp Cô Tô sau trận bão đi qua

- Đoạn 2 : Tiếp đến "là là nhịp" : Cảnh tượng tráng lệ và hùng vĩ khi mặt trời mọc trên biển.

- Đoạn 3 : Còn lại : Cảnh sinh hoạt buổi sáng trên đảo Cô Tô.

B. Tóm tắt

Bài Cô Tô được trích tư một tác phẩm kí dài cùng tên của Nguyễn Tuân. Bài (trích) này thể hiện vẻ đẹp sinh động và tươi sáng của bức tranh thiên nhiên cũng như đời sống con người ở vùng đảo Cô Tô, cách bờ biển tỉnh Quảng Ninh chừng 100 km.

I. Đọc - Hiểu văn bản

Câu 1 : Bài văn có thể chia làm mấy đoạn ? Nội dung chính của mỗi đoạn là gì ?

- Đoạn 1 : Từ đầu đến "mùa sóng ở đây" : Cảnh đẹp Cô Tô sau trận bão đi qua

- Đoạn 2 : Tiếp đến "là là nhịp" : Cảnh tượng tráng lệ và hùng vĩ khi mặt trời mọc trên biển.

- Đoạn 3 : Còn lại : Cảnh sinh hoạt buổi sáng trên đảo Cô Tô.

Câu 2 : Vẻ đẹp trong sáng của đảo Cô Tô sao khi trận bão đi qua đã được miêu tả như thế nào ? Em hãy tìm và nhận xét những từ ngữ ( đặc biệt là tính từ ), hình ảnh diễn tả vẻ đẹp ấy trong đoạn đầu của bài.

Vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau khi trận bão đi qua được tác giả thể hiện qua các từ ngữ (đặc biệt là tính từ), hình ảnh đáng chú ý sau :

- Một ngày trong trẻo, sáng sủa ;

- Cây thêm xanh mượt ;

- Nước biển lam biếc đặm đà hơn ;

- Cát lại vàng giòn hơn ;

- Lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.

Ở đây, các tính từ chỉ màu sắc và ánh sáng (trong trẻo, sáng sủa, xanh mượt, lam biếc, vàng giòn) trong kết cấu

Câu 3 : Đoạn tả cảnh mặt trời mọc trên biển ( từ Mặt trời lại rọi lên ngày thứ sáu đến Một con hải âu bay ngang, là là nhịp cánh ) là một bức tranh rất đẹp. Em hãy tìm những từ chỉ hình dáng, màu sắc, những hình ảnh mà tác giả đã dùng để vẽ nên cảnh đẹp rực rỡ ấy. Nhận xét về những hình ảnh so sánh mà tác giả dùng ở đây ?

Cảnh mặt trời mọc trên biển Cô Tô :

- Chân trời, ngấn bể sạch như tấm kinh lau hết mây hết bụi.

- Đoạn miêu tả kiểu mẫu mà người đọc không thể bỏ qua được một câu chính là hình tượng mặt trời : "Tròn trĩnh, phúc hậu [...], là là nhịp cánh".

-> Bức tranh bình minh trên biển thật đẹp, thật rực rỡ, thật tráng lệ và dào dạt chất thơ.

- Tác giả đã sử dụng rất nhiều những hình ảnh so sánh bất ngờ.

Ví dụ : (Mặt trời) tròn trĩnh và phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn.

Người ta có thể nói "mặt trời đỏ bầm như người say rượu"; "Chiều, mặt trời xa trông như giọt phẩm". Phải có lòng yêu thiên nhiên như chàng thi sĩ say giai nhân mới thấy khuôn mặt Thúy Vân của mặt trời "tròn trĩnh, phúc hậu" rất dịu dàng, nữ tính và căng tràn sức sống. "Mặt trời như khuôn mặt tròn trĩnh, phúc hậu" đã là một so sánh. Nguyễn Tuân lại dùng cái hình tượng gợi cảm ấy để so sánh tiếp với "lòng đỏ một quả trứng" thật nhỏ bé gần gũi trong thực đơn một bữa ăn sáng giàu chất dinh dưỡng. Người đọc bất ngờ bởi đây là quả trứng khổng lồ "quả trứng thiên nhiên đầy đặn". Mặt trời vừa giống người, vừa là một sản phẩm của thiên nhiên kì diệu. Mặt trời tròn trĩnh, phúc hậu thật hợp với lẽ quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Khi nhìn ngoại giới với "cái nhìn ẩm thực" như vậy thì lẽ tất nhiên lòng đỏ quả trứng ấy phải đặt trên cái mâm bạc.

Và so sánh tiếp theo "y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên biển Đông". Thiên nhiên đã ban tặng cho người lao động bình dị món ăn tinh thần, món ăn cổ tích.

Câu 4 : Cảnh sinh hoạt và lao động của người dân trên đảo đã được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào trong đoạn cuối bài văn ? Em có cảm nghĩ gì về cảnh ấy ?

Trong đoạn cuối, cảnh sinh hoạt và lao động của người dân trên đảo được miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh :

- Cái giếng nước ngọt ... cái sinh hoạt của nó vui như một cái bến và đậm đà mát nhẹ hơn mọi cái chợ trong đất liền.

-> So sánh ngang bằng và không ngang bằng đã tạo nên một cảm nhận kỳ lạ. Giếng mà lại quan hệ tới bến và chợ ở đất kiền.

- Không biết bao nhiêu là người đến gánh và múc.

- Từng đoàn thuyền, lũ con lành.

-> Hàng loạt các so sánh đã cho ta thấy cuộc sống thật bình yên, giản dị và hạnh phúc.

Đó là cảnh sinh hoạt và lao động khẩn trương, tấp nập. Đó cũng là khung cảnh của cuộc sống thanh bình sau bão : Trông chị Châu Hòa Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành. Hình ảnh so sánh liên tưởng độc đáo này thể hiện sự đan quyện trong cảm xúc giữa cảnh và người, đồng thời thể hiện đặc sắc tình yêu Cô Tô của riêng một Nguyễn Tuân - "người đi tìm cái đẹp" toàn bích và hài hòa.

II - Luyện tập

Câu 1 : Em hãy viết một đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc (trên biển, trên sông, trên núi hay ở đồng bằng) mà em đã quan sát được.

Có thể tham khảo đoạn văn sau :

Bình minh trên biển vô cùng rực rỡ, tráng lệ. Phóng tầm mắt ra xa, nước bốn bề mênh mông một màu xanh lục, những con sóng nhẹ nhàng vỗ vào bờ cát mơn man. Mặt trời tròn vành vạnh từ từ nhô mình lên khỏi mặt biển còn đang ngái ngủ, làm lóng lánh cả một vùng nước bạc. Trong ánh nắng dịu dàng buổi sớm mai, những làn hơi sương mỏng trên mặt biển dần tan ra, lộ rõ vẻ đẹp tinh khôi của biển. Xa xa thấp thoáng bóng những cánh chim hải âu nô đùa trên những con sóng biếc... Cảnh vật khoác lên mình bộ quần áo non tơ, mỡ màng và trong trẻo đến kì lạ.

Câu 2 : Chép lại và học thuộc đoạn văn (từ Mặt trời nhú lên dần dần đến Một con hải âu bay ngang, là là nhịp cánh).