Song Thị, Bệnh Nhìn Một Hóa Hai Và Cách điều Trị

Song thị (Diplopia) là một trong những triệu chứng khó chịu và nguy hiểm của mắt, nhìn một vật thành hai , có thể xảy ra khi nhìn bằng một mắt hoặc nhìn bằng cả 2 mắt.

Khi bạn mở mắt ra và nhìn thấy một hình ảnh rõ ràng và hình ảnh đó ghi vào não bộ một cách nhanh chóng chính là kết quả của một quá trình phức tạp đòi hỏi nhiều phần của tầm nhìn làm việc cùng nhau một cách suôn sẻ. Khi bạn thấy gấp đôi một hình ảnh nào đó, điều đó có nghĩa là có sự cố với hệ thống tầm nhìn. Đó là một trong những triệu chứng cần được tìm ra nguyên nhân và khắc phục ngay lập tức.

Việc bạn nhìn một vật thành hai gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là khi làm việc và khi tham gia giao thông. Người bị song thị còn dễ bị các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, buồn nôn…

Song thị là gì?

Song thị là một dạng tật khúc xạ. Khi cả hai mắt cùng nhìn vào một vật, trục nhìn của cả hai đều hướng về vật đó, ảnh của vật cùng hội tụ trên hoàng điểm là vùng thấy rõ nhất trên võng mạc và theo đường dẫn truyền thị giác lên não để cho ra kết quả là cùng một ảnh. Khi có sự lệch trục ở một mắt, ảnh của vật không rơi trên hoàng điểm gây nên hệ quả người đó thấy xuất hiện một ảnh mờ bên cạnh ảnh thật của mắt lành.

Theo các nhà nghiên cứu, song thị là hệ quả của tổn thương trực tiếp trên cơ vận nhãn và gián tiếp trên thần kinh số III, IV, VI. Các bệnh lý đi kèm là bệnh nhược cơ, bệnh nhãn giáp, kẹt cơ vào lỗ gãy xương hốc mắt sau chấn thương hoặc bệnh lý do tổn thương trên thần kinh vận nhãn như tiểu đường, viêm do tự miễn hoặc do nhiễm siêu vi, sau chấn thương, u bướu chèn ép.

Các loại song thị

Thông thường có 2 loại song thị: Song thị một mắt là hiện tượng nếu người bị mắc song thị che một mắt lại sẽ nhìn thấy một vật thành hai; Song thị hai mắt là hiện tượng song thị chỉ xảy ra khi nhìn bằng hai mắt.

Song thị cũng có 2 dạng: Song thị ngang (hai hình nằm cạnh nhau) và song thị đứng (hai hình chồng lên nhau).

Nguyên nhân của bệnh song thị

Song thị có thể do bẩm sinh, có thể do chấn thương, do bệnh lý thần kinh hoặc do chính các bệnh về mắt.

Nguyên nhân dẫn đến song thị một mắt có thể do loạn thị, viêm giác mạc, lệch (hoặc đục) thủy tinh thể, tổn thương hoàng điểm.

Song thị hai mắt có khá nhiều nguyên nhân bao gồm chấn thương vùng mắt và não, phình mạch máu, hệ thần kinh trung ương bị tổn thương, khối u, đột quỵ, phình động mạch não hoặc tình trạng liên quan có thể gây ra thị lực kém đột ngột. Những người bị nhiễm chất độc tự nhiên botulinum H cũng có thể bị song thị.

Bị bất thường giác mạc với hình ảnh ma có thể được gây ra bởi các điều kiện như giác mạc hình nón và suy giảm cấu trúc giác mạc.

Mắt bị khô nghiêm trọng có thể gây ra hình ảnh ma do nước mắt không đủ hoặc kém chất lượng.

Phẫu thuật khúc xạ đôi khi cũng có thể gặp hiện tượng song thị do những thay đổi về giác mạc, một bề mặt giác mạc không đều có thể làm cho các tia sáng phân tán thay vì tập trung đúng cách.

Bệnh đục thủy tinh hoặc các bệnh vầ thần kinh như bệnh liệt dây thần kinh, chấn  thương đầu, bệnh đa xơ cứng, viêm màng não, huyết áp cao, tắc nghẽn động mạch… cũng là một trong những nguyên nhân gây nên song thị.

Theo các y bác sĩ, cần xác định song thị một mắt hay hai mắt bằng cách tiến hành chụp cắt lớp trước khi chỉ định chữa trị.

Triệu chứng của song thị

Triệu chứng dễ nhận thấy nhất của song thị là nhìn thấy hai hình ảnh thay vì một. Các triệu chứng khác xuất hiện cũng tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh như sụp mi, đau đầu, buồn nôn, đau quanh mắt, đau khi chuyển động mắt, lé…

Rất có thể song thị là triệu chứng của một bệnh về thần kinh như tê liệt thần kinh hay các nguyên nhân từ đột quỵ. Trong trường hợp này, bạn có thể cần một khoảng thời gian để điều chỉnh, học cách sống cùng các triệu chứng. Bác sĩ nhãn khoa có thể giúp bạn bằng cách kê toa lăng kính, bịt một mắt trong một khoảng thời gian, làm mờ các phần kính đeo mắt hoặc sử dụng kính áp tròng đặc biệt.

Điều trị song thị như thế nào?

Điều trị song thị có thể phẫu thuật, điều trị thị giác, lăng kính hoặc uống thuốc tùy vào nguyên nhân và mức độ của bệnh. Điều quan trọng là phải khám mắt toàn diện để xác định được đúng nguyên nhân. Sau khi khám, bác sĩ nhãn khoa sẽ đưa ra kết luận nên điều trị ở Bệnh viện Mắt hay đưa bạn đến bác sĩ thần kinh học hoặc bác sĩ giải phẫu thần kinh.

Điều trị song thị một mắt:

Cách điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân.

– Loạn thị: Đây là một giác mạc cong bất thường. Vì thế người bệnh sẽ sử dụng kính điều chỉnh hoặc kính áp tròng có thể chống lại độ cong và điều chỉnh ánh sáng đi vào mắt. Phẫu thuật Laser là một lựa chọn khác, điều trị cách này liên quan đến việc định hình lại giác mạc.

– Đục thủy tinh thể: Với nguyên nhân này thì cách tốt nhất là phẫu thuật. Các biến chứng bao gồm nhiễm trùng, đau và có thể thị lực bị mờ nhưng với cách điều trị kịp thời thường có thể giải quyết những vấn đề này.

– Khô mắt: Nếu mắt không tạo ra đủ nước mắt hoặc khô quá nhanh, chúng có thể bị viêm và đau. Điều này có thể dẫn đến thị lực kém. Thông thường, bác sĩ sẽ kê toa thuốc nhỏ mắt để làm giảm triệu chứng.

Phương pháp điều trị song thị hai mắt

Song thị hai mắt có khá nhiều nguyên nhân. Tùy thuộc vào nguyên nhân để đưa ra các phương pháp điều trị cho tầm nhìn hai mắt khác nhau. Các phương pháp cơ bản là đeo kính, các bài tập mắt, đeo kính áp tròng mờ, tiêm botulinum toxin vào cơ mắt, đeo miếng che mắt, phẫu thuật.

Ở Việt Nam chưa phát triển kính đeo mắt khắc phục song thị. Song thị thường giảm dần theo thời gian, bác sĩ thường chọn điểm mốc thời gian 6 tháng để quyết định phẫu thuật hay không. Nếu song thị không phục hồi, bác sĩ sẽ can thiệp bằng phẫu thuật điều chỉnh cơ vận nhãn.

Chăm sóc mắt bị song thị sau phẫu thuật

Với bệnh song thị cần can thiệp bằng phương pháp phẫu thuật thì thời gian phục hồi tương đối ngắn. Bệnh nhân có thể tiếp tục công việc hàng ngày của họ trong tuần đầu tiên sau phẫu thuật.

Tuy nhiên, bệnh nhân có thể cảm thấy khó chịu ở mắt. Điều này sẽ thuận lợi hơn sau vài tuần.

Sau phẫu thuật nói chung và phẫu thuật do bị song thị nói riêng, bệnh nhan cần tránh đi bãi biển hoặc hồ bơi, không chơi thể thao trong khoảng 10 – 20 ngày đầu tiên.

Trong tháng đầu tiên cần điều trị bằng thuốc nhỏ mắt theo chỉ định của bác sĩ.

Sau một tháng phẫu thuật, người bị song thị có thể tái khám để xác định được chính xác kết quả phẫu thuật và tình trạng của mắt.

Cách giảm triệu chứng song thị

Theo các bác sĩ chuyên khoa mắt, để giảm triệu chứng song thị gây khó khăn cho tầm nhìn và sinh hoạt hàng ngày, cần xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp, ăn nhiều thực phẩm từ rau xanh đậm, các loại thực phẩm có chứa vitamin A, C, E, kẽm, B12… Đặc biệt là nhóm chất làm chậm quá trình lão hóa, chống phá gốc tự do ở mắt như tutein, zeaxanthin, alpha lipoic acid… giúp đôi mắt sáng khỏe.

Bảo vệ  mắt, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời, khói bụi hoặc môi trường làm việc có hóa chất. Đặc biệt đôi với mắt có những dấu hiệu lạ cần phải điều trị ngay để hạn chế những rủi ro không đáng.

Bệnh viện Mắt Sài Gòn

BS. Lê Nguyễn Huy Cường

Tài liệu tham khảo

https://www.webmd.com/eye-health/double-vision-diplopia-causes-symptoms-diagnosis-treatment#1

https://www.allaboutvision.com/conditions/double-vision.htm

https://www.medicalnewstoday.com/articles/170634.php

https://icrcat.com/en/eye-conditions/double-vision-diplopia/