Sốt Xuất Huyết Dengue Là Gì? 7 điều Có Thể Bạn Chưa Biết | Hapacol

Sốt xuất huyết Dengue là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính xảy ra quanh năm, đặc biệt là vào mùa hè khí hậu nóng ẩm mưa nhiều. Nếu không được chữa trị kịp thời bệnh có khả năng bùng phát thành dịch lớn.

MỤC LỤC NỘI DUNG

• Sốt xuất huyết Dengue là gì?
• Triệu chứng nhận biết sốt xuất huyết Dengue
• Nguyên nhân gây bệnh
• Virus gây bệnh gồm mấy loại? Có lây không?
• Chẩn đoán và điều trị
  • Chẩn đoán
  • Điều trị sốt xuất huyết Dengue
• Bệnh sốt xuất huyết bao lâu thì khỏi? Có biến chứng gì?
  • Các giai đoạn sốt xuất huyết
  • Biến chứng 
• Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết Dengue? 

Sốt xuất huyết Dengue là gì?

Sốt xuất huyết Dengue (Dengue hemorrhagic fever, DHF) là  bệnh sốt xuất huyết ở thể nặng, nguy hiểm nhất. Bệnh bao gồm tất cả các biểu hiện của sốt xuất huyết thể nhẹ cộng với các triệu chứng chảy máu, kèm theo huyết tương thoát khỏi mạch máu, chảy máu ồ ạt trong và ngoài cơ thể, sốc (huyết áp thấp). Xuất huyết Dengue lây truyền chủ yếu là do vết đốt của muỗi vằn mang mầm mống gây bệnh (giống muỗi Aedes aegypti). 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tính đến ngày 7/7/2019, Việt Nam ghi nhận hơn 96.000 trường hợp bệnh sốt xuất huyết trong đó có 7 trường  hợp tử vong, tỉ lệ tử vong là 0.007%.

Những người thuộc một trong những nhóm dưới đây có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue, chẳng hạn như:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt các bé dưới 10 tuổi
• Phụ nữ đang mang thai
• Người cao tuổi
• Sinh sống hoặc đi du lịch đến các nước Đông Nam Á, Mỹ Latinh và vùng Caribbean
• Những người có hệ miễn dịch kém

Trẻ nhỏ có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết cao hơn người lớn.

Triệu chứng nhận biết sốt xuất huyết Dengue

Những triệu chứng của sốt xuất huyết Dengue sẽ không xuất hiện ngay sau khi bị muỗi mang virus đốt, mà thường xảy ra sau một thời gian ủ bệnh từ 4 đến 10 ngày. Người bệnh bị sốt cao (39-40ºC) kèm theo ít nhất hai trong số các triệu chứng sau đây:

• Đau đầu
• Đau cơ/đau xương khớp
• Buồn nôn/nôn ói
• Đau sau hốc mắt
• Sưng hạch bạch huyết 
• Phát ban da

Hầu hết bệnh sẽ tự khỏi trong vòng 1 tuần hoặc hơn sau khi các biến chứng diễn ra. Thế nhưng, có một số trường hợp tình trạng bệnh có thể xấu đi, thậm chí gây nguy cơ tử vong. Các dấu hiệu cảnh báo bệnh có nguy cơ tiến triển thành sốt xuất huyết Dengue thể nặng, bao gồm:

• Cơn đau bụng dữ dội, quặn thắt
• Nôn ói kéo dài
• Chảy máu ở nướu hoặc mũi
• Xuất hiện máu trong nước tiểu, phân hoặc khi nôn
• Khó thở hoặc thở gấp
• Mệt mỏi, bứt rứt
• Khó chịu và bồn chồn

Người bệnh cần được tích cực theo dõi thường xuyên, khi nghi ngờ bệnh có biến chứng nặng, cần ngay lập tức đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây bệnh

Sốt xuất huyết diễn ra khi người bệnh nhiễm một trong bốn 4 chủng virus dengue DEN1, DEN2, DEN3 và DEN4. Các virus gây bệnh này xâm nhập vào cơ thể con người thông qua con đường hút máu của muỗi vằn Aedes aegypti và muỗi vằn Aedes albopictus. Trong đó, Aedes aegypti là nguyên nhân phổ biến gây bệnh.

Loài muỗi Aedes aegypti là mầm bệnh chứa virus Dengue gây nên bệnh sốt xuất huyết cho người.

Căn bệnh này thường xảy ra trong lần nhiễm trùng sau đó, khi người bệnh đã có miễn dịch chủ động (đã từng mắc bệnh) hoặc thụ động (do mẹ truyền sang). Đặc biệt, bệnh biểu hiện nặng đột ngột sau 2 đến 5 ngày (giai đoạn hạ sốt). Dạng này của bệnh thường xảy ra ở trẻ em nhiều hơn người lớn. Không chỉ vậy, bệnh thậm chí có thể gây tử vong, đặc biệt là trẻ em dưới 10 tuổi và thanh thiếu niên.

Virus gây bệnh gồm mấy loại? Có lây không?

Virus gây bệnh sốt xuất huyết Dengue có các chủng sốt xuất huyết khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bệnh nhân nhiễm với chủng virus nào thì chỉ có khả năng tạo nên miễn dịch suốt đời với chủng virus đó. Chính vì vậy những người sống trong vùng lưu hành dịch Dengue có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều hơn một lần trong đời.

Có thể nói sốt xuất huyết chính là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, vì thế có thể lan thành những ổ dịch rất lớn. Con đường lây nhiễm phổ biến nhất của sốt xuất huyết chính là do muỗi vằn Aedes aegypti mang mầm bệnh. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể lây truyền sang hai con đường khác dưới đây: 

• Lây nhiễm từ người sang muỗi: Đây có thể là những người có triệu chứng sốt xuất huyết, chưa có dấu hiệu nào xuất hiện của bệnh. Muỗi sẽ nhiễm bệnh sau khi đốt người mắc virus Dengue. Thời gian lây truyền virus sang muỗi xảy ra trước 2 ngày người bệnh có các dấu hiệu sốt xuất huyết.
• Lây qua đường máu hoặc dùng chung kim tiêm y tế: Một người khỏe mạnh có thể bị lây nhiễm virus nếu được truyền máu của người mắc bệnh hoặc dùng chung kim tiêm với họ. Tuy nhiên, con đường lây nhiễm này thường không phổ biến so với việc lây nhiễm qua muỗi đốt.

Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán

Chẩn đoán dengue thường dựa vào các xét nghiệm đơn giản, biểu hiện lâm sàng như: số lượng bạch cầu, số lượng tiểu cầu và hematocrit.

• Số lượng bạch cầu trong máu ngoại vi: Triệu chứng dengue xuất huyết thường sẽ làm giảm lượng bạch cầu trong máu. Trường hợp xét nghiệm cho ra kết quả tăng bạch cầu và tăng bạch cầu trung tính nghĩa là cơ thể không bị nhiễm xuất huyết.
• Giảm tiểu cầu (< 100.000/mm³): Bất kỳ bệnh nhân nào nghi ngờ sốt xuất huyết Dengue đều cần xét nghiệm số lượng tiểu cầu. Những biểu hiện lâm sàng cho thấy tiểu cầu có xu hướng giảm, nguy cơ xuất huyết càng cao.
• Hematocrit: Đây được xem là một tiêu chuẩn chẩn đoán sốt xuất huyết dengue. Khi giá trị hematocrit tăng trên 20% so với trị số bình thường trước đó thì bệnh nhân được coi là có nguy cơ nhiễm xuất huyết Dengue. Nếu không biết được giá trị hematocrit bình thường của bệnh nhân thì có thể xem giá trị > 45% là mốc chẩn đoán.

Điều trị sốt xuất huyết Dengue

Bệnh sốt xuất huyết hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là khắc phục triệu chứng và xử lý để tránh bệnh biến chứng nặng nề hơn. Do đó, để khỏi sốt xuất huyết nhanh chóng cần chú ý những điều sau đây:

• Để người bệnh nghỉ ngơi tuyệt đối, khi nằm nên mắc màn để tránh bị muỗi đốt làm lây lan dịch bệnh.
• Bù lượng nước hao hụt do dịch gây ra bằng cách uống nhiều nước hoặc bổ sung oresol (pha đúng theo hướng dẫn), nước cam, nước chanh…
• Dùng Paracetamol để hạ sốt cho trẻ. Trường hợp nếu trẻ khó uống thuốc hoặc nôn trớ, nên chọn thuốc có vị ngọt.

Ngoài ra, người bệnh cần hạn chế làm những điều như sau:

• Hạ sốt dồn dập: Trong quá trình điều trị cần tránh thực hiện các biện pháp hạ sốt cấp tốc vì bệnh do virus gây ra nên nhiệt độ sau khi hạ xong lại tiếp tục tăng trở lại. Nếu liên tục hạ sốt như vậy sẽ tăng nguy cơ tổn thương các cơ quan khác trong cơ thể.
• Đi ra nơi có gió to, tắm nước lạnh: Người bệnh tuyệt đối không được để cơ thể nhiễm lạnh. Nên ở nhà nghỉ ngơi, hạn chế ra ngoài gió và không tắm nước lạnh, vì những hành động này có thể làm co mạch ngoài da nhưng lại làm giãn mạch bên trong nội tạng dễ dẫn đến tử vong. 

Bệnh sốt xuất huyết bao lâu thì khỏi? Có biến chứng gì?

Các giai đoạn sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết thường diễn biến khá nhanh, qua từng giai đoạn các biểu hiện bệnh sẽ trở nên nặng dần. Tính từ thời điểm phát bệnh với những cơn sốt cao đầu tiên, bệnh sẽ khỏi dần từ 7-10 ngày sau đó. Sốt xuất huyết Dengue được chia làm các giai đoạn bệnh như sau:

– Giai đoạn sốt

Các triệu chứng của bệnh thường kéo dài trong 2 ngày, có khi tới 7 ngày. Người bệnh ngoài triệu chứng sốt cao 39-40 độ C còn đi kèm theo các triệu chứng mệt mỏi, nhức đầu, đau hốc mắt, đau cơ… và rất khó hạ sốt. 

– Giai đoạn nguy hiểm

Xảy ra vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 kể từ khi bị sốt, đây là giai đoạn rất nguy hiểm. Các triệu chứng nặng của xuất huyết lúc này có biểu hiện như:

• Xuất huyết dưới da ở mặt trong của cánh tay, bụng, đùi, mặt trước hai cẳng chân;
• Chảy máu cam, chảy máu nướu;
• Một số triệu chứng nặng hơn có thể xảy ra: chảy máu nội tạng, tràn dịch màng phổi hoặc màng bụng, xuất huyết tiêu hóa hoặc nghiêm trọng hơn là xuất huyết não.

Những nốt phát ban trên cơ thể thường xuất hiện trong giai đoạn nguy hiểm của bệnh.

– Giai đoạn hồi phục

Sau khi qua giai đoạn nguy hiểm, bệnh nhân sẽ bước vào giai đoạn hồi phục, lúc này tình trạng sốt sẽ giảm nhẹ và thể trạng bắt đầu tốt dần lên. Đồng thời, các xét nghiệm tiểu cầu cũng tăng dần lên và trở về trạng thái bình thường.

Biến chứng 

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh có diễn tiến khó lường, gây sốt cao triền miên và liên tục trong nhiều ngày. Không những vậy, bệnh còn gây ra các biến chứng sốt xuất huyết nghiêm trọng, tăng tỷ lệ tử vong cao nếu không được cấp cứu kịp thời:

• Sốc do mất máu
• Tràn dịch màng phổi
• Suy tim, thận
• Xuất huyết não
• Hôn mê
• Sảy thai, sinh non đối với phụ nữ mang bầu

Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết Dengue? 

Do sốt xuất huyết vẫn chưa có thuốc đặc trị cũng như vắc xin phòng bệnh, do đó để ngăn ngừa bệnh xảy ra, bạn cần thực hiện các biện pháp sau:

• Vệ sinh nơi ở, môi trường sống sạch sẽ;
• Phát quang bụi rậm, dọn dẹp môi trường;
• Thường xuyên ngủ màn để tránh bị muỗi đốt;
• Không nên trữ nước trong nhà hoặc tới gần những địa điểm thiếu vệ sinh như ao, hồ…
• Phối hợp với chính quyền địa phương để phun hóa chất diệt muỗi;
• Sử dụng kem xua muỗi hay tiêu diệt muỗi bằng cách đốt nhang muỗi, dùng vợt muỗi, phun thuốc diệt muỗi.

Sốt xuất huyết Dengue là căn bệnh nguy hiểm với nguy cơ để lại biến chứng nặng nề. Do đó, để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình, mỗi người hãy chủ động trang bị cho mình những kiến thức về căn bệnh này và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguồn tham khảo:

https://www.who.int/tdr/publications/documents/dengue-diagnosis.pdf