Tại Sao Mồ Hôi Có Mùi Khai? | VIAM

Mục đích của mồ hôi là giúp cơ thể hạ nhiệt. Những giọt mồ hôi truyền nhiệt của cơ thể lên bề mặt da, để bay hơi. Điều này có thể làm cho da cảm thấy mát mẻ và giảm nhiệt độ cơ thể của một người. Bài viết này giải thích lý do tại sao mồ hôi của một người có thể có mùi khai như nước tiểu và những lựa chọn điều trị nào có sẵn.

Mồ hôi là gì?

Mồ hôi có thể hoạt động như một rào cản chống lại vi khuẩn trên da và nó cũng có thể giữ ẩm cho da. Mồ hôi chứa nước và natri clorua, cũng như một lượng nhỏ những chất sau:

• kali
• canxi
• amoniac
• urê
• lactate
• etanol

Đôi khi một người có thể ngửi thấy hàm lượng amoniac trong mồ hôi của họ. Các tuyến mồ hôi trên toàn cơ thể tiết ra mồ hôi. Có ba loại tuyến mồ hôi, được gọi là tuyến eccrine, tuyến apocrine và tuyến apoeccrine. Các tuyến eccrine có nhiều nhất trên cơ thể. Đây là loại tuyến mồ hôi tiết ra nhiều mồ hôi nhất nhưng lại không có mùi. Các tuyến nội tiết được tìm thấy ở các khu vực cụ thể của cơ thể, chẳng hạn như vú, mặt, da đầu, đáy chậu và dưới cánh tay. Các tuyến apocrine tiết ra mồ hôi đi qua các nang lông chứ không phải qua các lỗ chân lông trên da. Mồ hôi từ các tuyến apocrine có thể có mùi. Nó chứa hàm lượng lipid cao, cũng như đường và amoniac. Các tuyến Apoeccrine chỉ nằm ở nách, tiết ra mồ hôi trên bề mặt da dưới dạng nước muối. Mồ hôi từ các tuyến apoeccrine không được cho là có thể giúp điều chỉnh nhiệt độ của một người vì nó không thể dễ dàng bay hơi từ nách.

Mùi khai (amoniac) là gì? Amoniac (NH3) là một chất khí không màu, là hợp chất của nitơ và hiđro. Nó có một mùi mạnh giống như mùi nước tiểu hoặc mồ hôi. Amoniac xuất hiện tự nhiên trong nước, đất và không khí, đồng thời cũng được tìm thấy tự nhiên trong thực vật, động vật và cơ thể con người. Cơ thể con người tạo ra amoniac khi nó phân hủy protein thành các axit amin. Sau đó, gan sẽ chuyển hóa amoniac thành urê trước khi ra khỏi cơ thể qua nước tiểu hoặc mồ hôi.

Nguyên nhân gây ra mùi hôi trong mồ hôi

Có nhiều nguyên nhân có thể khiến mồ hôi có mùi như amoniac. Bao gồm:

Chế độ ăn

Chế độ ăn uống của một người có thể khiến mồ hôi của họ có mùi như amoniac. Một người ăn một chế độ ăn giàu protein nhưng ít carbohydrate có thể tạo ra amoniac mà cơ thể sau đó tiết ra theo mồ hôi. Cơ thể thường sử dụng carbohydrate để tạo năng lượng bằng cách chuyển hóa chúng thành glucose vì carbohydrate là nguồn cung cấp năng lượng nhanh nhất. Tuy nhiên, nếu không có đủ carbohydrate, cơ thể sẽ sử dụng protein để tạo năng lượng. Protein phân hủy thành các axit amin, được cơ thể chuyển hóa thành amoniac. Sau đó, cơ thể giải phóng amoniac này qua nước tiểu và mồ hôi, có thể tạo ra mùi. Mất nước cũng có thể làm cho mồ hôi có mùi amoniac. Điều này là do cơ thể cần nước để loại bỏ amoniac qua mồ hôi. Nếu không có đủ nước để pha loãng amoniac do cơ thể thải ra, mùi amoniac có thể nồng hơn.

Tập thể dục

Một số nghiên cứu cho thấy tập thể dục ảnh hưởng đến nồng độ amoniac trong mồ hôi. Một nghiên cứu năm 2007 cho thấy nồng độ amoniac trong mồ hôi tăng lên khi một người tập thể dục cường độ cao hơn. Một nghiên cứu năm 2005 cho thấy trong khi nồng độ amoniac trong mồ hôi tăng lên đáng kể khi tập thể dục, nồng độ amoniac trong mồ hôi giảm trong khoảng thời gian 24 giờ sau khi tập thể dục và duy trì ở mức thấp sau 72 giờ. Điều này cho thấy một người có thể thấy mồ hôi của họ có mùi amoniac mạnh nhất trong hoặc ngay sau khi tập thể dục.

Tình trạng sức khỏe

Một số tình trạng sức khỏe có thể khiến mùi cơ thể của một người thay đổi. Chúng bao gồm:

Tăng tiết mồ hôi

Tăng tiết mồ hôi sẽ gây ra quá nhiều mồ hôi từ các tuyến eccrine. Một nghiên cứu năm 2016 ước tính có 15,3 triệu người ở Hoa Kỳ sống chung với chứng tăng tiết mồ hôi. Có hai loại tăng tiết mồ hôi:

• Chứng tăng tiết mồ hôi khu trú nguyên phát: Loại tăng tiết mồ hôi này có thể ảnh hưởng đến nách, bàn tay, bàn chân và trán. Chứng tăng tăng tiết mồ hôi nguyên phát không phải do tình trạng sức khỏe cơ bản hoặc tác dụng phụ của thuốc.
• Chứng tăng tiết mồ hôi thứ phát: Loại tăng tiết mồ hôinày là do tình trạng sức khỏe cơ bản hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Nếu một người đổ mồ hôi nhiều, mồ hôi có thể tích tụ trên da và tương tác với vi khuẩn. Điều này có thể gây ra mùi phát triển, có thể có mùi giống như mùi amoniac.

Bệnh thận

Bệnh thận có thể khiến mùi cơ thể của một người thay đổi. Thận có nhiệm vụ loại bỏ urê ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, nếu thận không hoạt động bình thường, urê có thể đi vào máu. Đây được gọi là urê huyết, và là một triệu chứng nghiêm trọng của suy thận. Nếu một người có lượng urê cao trong cơ thể của họ, cơ thể có thể thải urê qua mồ hôi và gây ra mùi. Theo National Kidney Foundation, nguyên nhân chính gây ra bệnh thận là do tiểu đường và huyết áp cao, chiếm tới 66% các trường hợp mắc bệnh.

Bệnh tiểu đường

Một biến chứng của bệnh tiểu đường là một tình trạng được gọi là nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA). DKA phát triển khi cơ thể đốt cháy chất béo để lấy năng lượng nếu không có đủ insulin để sử dụng glucose trong tế bào. Khi cơ thể đốt cháy chất béo để lấy năng lượng, nó sẽ tạo ra xeton. Một loại xeton được gọi là axeton có thể làm cho hơi thở có mùi trái cây hoặc thay đổi mùi cơ thể của một người. Nếu mức xeton trở nên quá cao, máu có thể trở nên quá chua, có thể đe dọa tính mạng. Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ, DKA hiếm gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2, nhưng nó vẫn có thể phát triển ở bất kỳ ai. DKA tạo ra các triệu chứng bao gồm:

• đi tiểu thường xuyên
• khát nước
• rất khô miệng
• lượng đường trong máu cao
• nồng độ xeton cao trong nước tiểu
• nôn mửa

Trichomycosis

Trichomycosis là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn ảnh hưởng đến lông ở vùng dưới cánh tay. Theo một nghiên cứu năm 2013, nó có thể ảnh hưởng đến lông mu trong một số trường hợp hiếm hoi. Vi khuẩn Corynebacterium gây ra bệnh trichomycosis và tạo ra các nốt sần màu vàng, đen hoặc đỏ dính vào lông. Theo nghiên cứu năm 2013, mùi hôi là một triệu chứng của bệnh trichomycosis trong 35,7% trường hợp.

Trimethylamin niệu

Trimethylaminuria là một tình trạng hiếm gặp. Tăng mức độ của hợp chất trimethylamine (TMA) trong cơ thể gây ra trimethylaminuria. TMA có mùi giống cá. Cơ thể giải phóng TMA qua nước tiểu, mồ hôi hoặc hơi thở. Vi khuẩn trong ruột tạo ra TMA. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, một người bị trimethylaminuria có thể đã thừa hưởng một gen bị lỗi có nghĩa là cơ thể không thể phá vỡ TMA đúng cách. Điều trị có thể bao gồm uống bổ sung than hoạt tính để giúp loại bỏ TMA dư thừa ra khỏi cơ thể. Thuốc bổ sung B12, thuốc kháng sinh và men vi sinh cũng có thể hữu ích.

Tiêu thụ thịt

Lựa chọn chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến mùi cơ thể, bao gồm cả việc mọi người có ăn thịt hay không. Một nghiên cứu cũ hơn từ năm 2006 cho thấy rằng những người tham gia chế độ ăn kiêng thịt có mùi cơ thể mà những người khác cho là kém hấp dẫn hơn mùi cơ thể của những người tham gia chế độ ăn không thịt.

Tiêu thụ sữa

Trong một số trường hợp hiếm hoi, ăn trứng và sữa có thể khiến mồ hôi của một người có mùi khác. Điều này là do các sản phẩm từ sữa tạo ra trimethylamine khi cơ thể tiêu hóa chúng, có mùi tanh nồng.

Gia vị

Các loại gia vị như thì là hoặc cà ri có thể làm thay đổi mùi mồ hôi của một người. Điều này là do chúng có thể tạo ra các hợp chất giống như lưu huỳnh khi tiêu hóa, có thể phản ứng với mồ hôi và gây ra mùi. Hành tây, rau thơm và tỏi cũng có thể có tác dụng tương tự.

Stress

Một người có thể đổ mồ hôi do căng thẳng. Hiệp hội Tăng tiết mồ hôi Quốc tế tuyên bố rằng tuyến acporine chịu trách nhiệm sản xuất ra mồ hôi khi căng thẳng. Mồ hôi sản xuất từ tuyến acporine thường đặc hơn do có chứa nhiều protein và lipid hơn. Khi loại mồ hôi này lưu ở trên da thời gian dài và kết hợp với vi khuẩn, có thể sẽ gây mùi

Điều trị mồ hôi có mùi

Để giúp kiểm soát mùi cơ thể, Hiệp hội Tăng tiết mồ hôi Quốc tế khuyến nghị:

• giữ cho da khô
• rửa bằng xà phòng diệt khuẩn
• giảm tiết mồ hôi bằng cách sử dụng chất chống mồ hôi
• che mùi bằng chất khử mùi

Một người cũng có thể liên hệ với bác sĩ để thảo luận về các phương pháp điều trị y tế sau:

• Nhiệt phân vi sóng

Nhiệt phân vi sóng là phương pháp điều trị sử dụng năng lượng vi sóng để ngăn các tuyến mồ hôi hoạt động. Một nghiên cứu năm 2013 cho thấy nhiệt phân vi sóng là một phương pháp điều trị hiệu quả đối với mồ hôi tạo ra mùi hôi.

• Botox

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt việc sử dụng onabotulinumtoxinA, hoặc Botox, để điều trị chứng đổ mồ hôi quá nhiều. Botox có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho chứng tăng tiết mồ hôi vì nó ngăn chặn chất hóa học phát tín hiệu cho các tuyến mồ hôi tiết ra mồ hôi. Theo Hiệp hội Tăng tiết mồ hôi Quốc tế, Botox có thể làm giảm 82-87% lượng mồ hôi dưới cánh tay. Tiêm botox có thể có hiệu quả trong việc ngăn tiết mồ hôi dưới cánh tay trong 4-12 tháng và có thể lên đến 14 tháng.

• Thuốc chống mồ hôi theo toa

Hiệp hội Tăng tiết mồ hôiQuốc tế khuyến nghị sử dụng chất chống mồ hôi để giúp kiểm soát mồ hôi quá nhiều và mùi cơ thể. Thuốc chống mồ hôi kê đơn có thể chứa lượng hoạt chất cao hơn thuốc chống mồ hôi không kê đơn. Các thành phần hoạt tính này có thể bao gồm các muối kim loại như nhôm clorua hexahydrat. Thuốc chống mồ hôi theo toa có hiệu quả nhất khi mọi người áp dụng chúng cả vào ban đêm và buổi sáng.

• Thuốc kháng sinh

Một người có thể sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các tình trạng cơ bản gây ra mồ hôi có mùi giống như amoniac, chẳng hạn như bệnh nấm trichomycosis.

• Nội tiết tố

Nội tiết tố của một người có thể thay đổi trong thời kỳ dậy thì, kinh nguyệt, mang thai và mãn kinh. Sự suy giảm nồng độ estrogen trong thời kỳ mãn kinh có thể gây ra mồ hôi, có thể làm tăng mùi hôi nếu nó kết hợp với vi khuẩn trên da.

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến mùi mồ hôi của một người. Chế độ ăn uống, tập thể dục và nhiễm trùng do vi khuẩn đều có thể làm thay đổi mùi cơ thể. Một người sống chung với tình trạng sức khỏe như tiểu đường hoặc bệnh thận cũng có thể bị đổ mồ hôi có mùi như amoniac. Một người có thể thử dùng chất chống mồ hôi để giảm lượng mồ hôi và chất khử mùi để che đi mùi hôi. Bác sĩ có thể điều trị bất kỳ tình trạng sức khỏe tiềm ẩn nào để giúp giảm mùi amoniac trong mồ hôi của bạn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Tình trạng sức khỏe qua mồ hôi

Viện y học ứng dụng Việt NamTheo Medical News Today