Thành Phố México – Wikipedia Tiếng Việt

Bài viết này là một bản dịch thô từ ngôn ngữ khác. Đây có thể là kết quả của máy tính hoặc của người chưa thông thạo dịch thuật. Xin hãy giúp cải thiện bài viết hoặc viết lại để hành văn tiếng Việt được tự nhiên hơn và đúng ngữ pháp. Chú ý: Những bản dịch rõ ràng là dịch máy hoặc có chất lượng kém, KHÔNG dùng bản mẫu này, vui lòng đặt {{subst:clk|dịch máy chất lượng kém}} hoặc {{subst:cld5}} để xóa bản dịch kém. (tháng 10/2022)

Bài viết hoặc đoạn này cần người am hiểu về chủ đề này trợ giúp biên tập mở rộng hoặc cải thiện. Bạn có thể giúp cải thiện trang này nếu có thể. Xem trang thảo luận để biết thêm chi tiết. (tháng 10/2022)

Thành phố MéxicoCiudad de México (bằng tiếng Tây Ban Nha)
Chùm ảnh về Thành phố México
Hiệu kỳẤn chương
Tên hiệu: La Ciudad de los Palacios (Thành phố của các lâu đài) La Ciudad de la Esperanza (Thành phố của Hy vọng)
Khẩu hiệu: Capital en movimiento (Thủ đô năng động)
Vị trí của thành phố México ở Trung Nam México
Thành phố México
Tọa độ: 19°24′0″B 99°7′0″T / 19,4°B 99,11667°T / 19.40000; -99.11667
Quốc gia	México
Phân cấp Liên bang	Đặc khu Liên bang
Phường	16 delegaciones
Thành lập	kh.18 tháng 3, 1325 (với tên Tenochtitlan)
Thị xã	1325 (với tên Mexico Tenustitlán)
Quận liên bang	1824
Người sáng lập	Antonio de Mendoza
Đặt tên theo	Tenōchtitlān
Chính quyền
• Thị trưởng	Claudia Sheinbaum (Bản mẫu:MORENA party)
Diện tích1
• Thành phố	1.495 km2 (577 mi2)
Độ cao	2.240 m (7.349 ft)
Dân số (2020)
• Thành phố	9,209,944
• Mật độ	5.741/km2 (14,870/mi2)
• Vùng đô thị	19.231.829
• Mật độ vùng đô thị	137,586/km2 (356.345/mi2)
• Tên gọi dân cư ngụ	Defeño, Chilango, Capitalino
Múi giờ	UTC-6, Múi giờ miền Trung
• Mùa hè (DST)	Múi giờ miền trung Bắc Mỹ (UTC-5)
Mã điện thoại	55
Mã ISO 3166	MX-CMX
Thành phố kết nghĩa	Andorra la Vella, Athens, Arequipa, Bắc Kinh, Beirut, Berlin, Bogotá, Buenos Aires, San Juan, Cairo, Caracas, Chicago, Thành phố Juárez, Cuzco, Doha, Dolores Hidalgo, Thành phố Guatemala, Istanbul, Jakarta, Kaliningrad, Kyiv, Thành phố Kuwait, La Paz, Lima, Lisboa, Los Angeles, Madrid, Manila, Montevideo, Nagoya, Nicosia, Thành phố Panama, Ranchi, Rio de Janeiro, Santiago, São Paulo, San Salvador, Seoul, Stockholm, Stuttgart, Sydney, Tel Aviv, Toronto, Niardo, Houston, La Habana, Maracaibo, Santo Domingo, Guadalajara, Monterrey, Cádiz, Rosario, Murom, Samarkand, Guanajuato, Thành phố New York, Paris, Luân Đôn
Website	http://www.cdmx.gob.mx
1 Diện tích của Quận liên bang bao gồm khu vực ngoại thành phía nam.

Thành phố México (tiếng Tây Ban Nha: Ciudad de México) hay Đặc khu Liên bang (Distrito Federal), là thủ đô của México. Thành phố này có mật độ đô thị lớn nhất tại México cũng như tại châu Mỹ và là trung tâm của vùng đô thị lớn thứ ba thế giới về quy mô dân số, sau Seoul và Tokyo. Đây là một thực thể liên bang của México và không thuộc bất kỳ bang nào trong tổng số 31 bang của đất nước. Thành phố México là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa quan trọng nhất của đất nước.

Thành phố México là một thành phố toàn cầu.[1] Đây là một trong những trung tâm tài chính quan trọng nhất tại Bắc Mỹ.[2] Thành phố nằm trên Thung lũng México, một thung lũng lớn trên một cao nguyên ở trung tâm của đất nước México với độ cao trung bình 2.240 mét (7350 ft).

Dân số của thành phố năm 2020 là 9.209.944 người,[3] với diện tích đất là 1.495 km². Theo số liệu mới nhất của chính phủ liên bang và khu vực, dân số của vùng Đại đô thị Mexico là 21.804.515 người. Đây là khu đô thị lớn thứ sáu trên thế giới, lớn thứ hai ở Bán cầu Tây (sau São Paulo, Brazil), và là thành phố nói tiếng Tây Ban Nha lớn nhất trên thế giới.[4] Thành phố Mexico có GDP là 411 tỷ đô la vào năm 2011 và là một trong những khu vực đô thị có nền kinh tế lớn nhất trên thế giới.[5] Thành phố này chịu trách nhiệm tạo ra 15,8% GDP của Mexico, và khu vực đô thị chiếm khoảng 22% GDP của đất nước. Nếu nó là một quốc gia độc lập vào năm 2013, Thành phố Mexico sẽ là nền kinh tế lớn thứ năm ở Châu Mỹ Latinh.[6]

Thành phố Mexico là thủ đô cổ nhất ở Châu Mỹ và một trong hai thành phố được thành lập bởi người dân bản địa. Thành phố ban đầu được xây dựng trên một nhóm hòn đảo trên Hồ Texcoco bởi người Mexica vào khoảng năm 1325, dưới tên gọi Tenochtitlan. Nó đã bị tàn phá hoàn toàn trong cuộc bao vây Tenochtitlan năm 1521 và sau đó được thiết kế và xây dựng lại theo tiêu chuẩn đô thị Tây Ban Nha. Năm 1524, thành phố Mexico City đã được thiết lập, được biết đến với tên México Tenochtitlán, và từ năm 1585, nó chính thức được gọi là Ciudad de México (Mexico City). Thành phố Mexico đã đóng một vai trò quan trọng trong đế chế thuộc địa Tây Ban Nha như một trung tâm chính trị, hành chính và tài chính. Sau khi giành độc lập khỏi Tây Ban Nha, khu vực thủ đô liên bang được thành lập vào năm 1824.[7]

Sau nhiều năm đòi hỏi quyền tự trị về chính trị lớn hơn, các cư dân thành phố cuối cùng đã được quyền bầu cử lãnh đạo chính phủ và các đại biểu Quốc hội một cách trực tiếp vào năm 1997. Kể từ đó, các đảng cánh tả (đầu tiên là Đảng Cách mạng Dân chủ và sau đó là Phong trào Tái sinh Quốc gia) đã kiểm soát cả hai nhánh hành pháp và lập pháp của thành phố.[8] Thành phố này có một số chính sách tiến bộ, như cho phép phá thai, an tử, ly hôn không cần bằng chứng, hôn nhân đồng giới, và thay đổi giới tính hợp pháp. Vào ngày 29 tháng 1 năm 2016, thành phố không còn được gọi là Liên bang Thủ đô (Distrito Federal hoặc D.F.) và hiện chính thức được biết đến là Ciudad de México (hoặc CDMX),[9] với một mức độ tự trị cao hơn. Tuy nhiên, một điều khoản trong Hiến pháp của Mexico đã ngăn chặn nó trở thành một bang trong liên bang Mexico, miễn là nó vẫn là thủ đô của đất nước.[10]

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Những dấu hiệu sớm nhất về việc con người sinh sống trong khu vực của Thành phố Mexico là của "Người phụ nữ Peñón" và những hoá thạch được tìm thấy tại San Bartolo Atepehuacan (Gustavo A. Madero). Thời điểm tồn tại của những dấu vết này được cho là tương ứng với thời kỳ Cenolithic thấp (9500–7000 trước Công nguyên). Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2003 đã đặt tuổi của Người phụ nữ Peñón là 12.700 tuổi (tuổi dương lịch), một trong những hóa thạch cổ nhất được phát hiện ở Châu Mỹ. Các nghiên cứu về DNA cho thấy người phụ nữ có thể là người gốc Á Âu hoặc Âu châu hoặc Úc bản địa.[11]

Khu vực này đã là điểm đến di cư của các bộ lạc Teochichimecas trong thế kỷ 8 đến 13, những người đã tạo ra văn hóa Toltec và Mexica (Aztec). Người Mexica đến vào khoảng thế kỷ 14 và định cư quanh khu vực ở bờ Hồ Texcoco

Thời kỳ Aztec

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố mà nay là thủ đô của đất nước México vốn được thành lập bởi những người da đỏ Mexica, hay còn gọi là người Aztec vào năm 1325 hoặc 1327. Thành phố Mexica cổ nay được đề cập đến là Tenochtitlan. Mexica là một nơi cuối cùng của những người nói tiếng Nahuatl, những người đã di cư đến sau sự sụp đổ của Đế chế Toltec. Sự hiện diện của họ đã gặp phải sự chống đối của những cư dân bản địa trong thung lũng, nhưng người Mexica đã thành lập dược một thành phố trên một hòn đảo nhỏ ở phần phía tây của hồ Texcoco. Bản thân người Mexica có hẳn một câu truyện về cách mà thành phố của họ được xây dựng, sau khi được Đấng tối cao Huitzilopochtli dẫn đường đến hòn đảo. Theo câu truyện, đấng tối cao đã cho biết quê hương mới của họ bằng một tín hiệu, một con đại bàng đã đậu trên một cây xương rồng với một con rắn trên mỏ của nó. Giữa các năm 1325 và 1521, Tenochtitlan đã phát triển cả về kích cỡ cũng như thực lực, cuối cùng đã chi phối các thành bang khác quanh hồ Texcoco, và tại Thung lũng México. Khi người Tây Ban Nha đến, Đế chế Aztec đã có phạm vi vươn tới nhiều nơi ở Trung Mỹ, giáp cả vịnh México cũng như Thái Bình Dương.

Tây Ban Nha xâm chiếm

[sửa | sửa mã nguồn]

Sau khi hạ thủy ở Veracruz, Hernán Cortés đã nghe nói về một thành phố vĩ đại và cả những kình địch cũng như bất bình với thành phố này. Mặc dù Cortés đến Mexico chỉ với một đội quân nhỏ, ông ta đã có thể thuyết phục nhiều người dân bản địa cùng với ông ta tiêu diệt Tenochtitlan.[12] Cortés đã lần đầu nhìn thấy Technochtitlan vào ngày 8/11/1519.[13] Do mới nhìn thấy thành phố lần đầu, Cortés và những người lính của ông đã sững sờ vì vẻ đẹp và quy mô của thành phố. Những người Tây Ban Nha hành quân dọc theo bờ đất chính để vào thành phố từ phía Iztapalapa. Mặc dù Moctezuma đã đi ra khỏi trung tâm Tenochtitlan để chào đón họ và trao đổi quà biếu, sự thân thiết này đã không kéo dài lâu.[14] Cortés đã quản thúc tại gia Montezuma và hy vọng quyền lực sẽ về tay ông.[15] Căng thẳng tăng lên cho đến đêm ngày 30/6/1520, trong cuộc chiến thường được biết đến với tên gọi là "La Noche Triste", người Aztec đã nổi dậy chống lại sự xâm phạm của người Tây Ban Nha và đã bắt giam hoặc đuổi những người châu Âu và những đồng minh người Tlaxcalan của họ.[16] Cortés tái lập lực lượng ở Tlaxcala. Người Aztec sau đó đã bầu chọn vị vua mới Cuitláhuac nhưng ông đã chết sau đó vài tháng vì bệnh đậu mùa; vị vua tiếp theo là Cuauhtémoc.[17] Cortéc đã quyết định bao vây Tenochtitlan vào tháng 5 năm 1521. Trong ba tháng, thành phố đã phải trải qua sự thiếu thốn về lương thực, nước sạch cũng như việc lây lan bệnh đậu mùa do những người châu Âu mang đến.[12] Cortés và những đồng minh của ông đã đưa lực lượng của họ lên phía nam của hòn đảo và chiến đấu trong thành phố trên từng con phố, từng ngôi nhà.[18] Cuối cùng, Cuahtémoc đã đầu hàng vào tháng 8 năm 1521[12]

Tái thiết

[sửa | sửa mã nguồn]

Người Tây Ban Nha trên thực tế đã san bằng Tenochtitlan. Cortés đầu tiên định cư tại Coyoacán, nhưng đã quyết định xây dựng lại Aztec để xóa bỏ tất cả các dấu tích xưa.[13] Cortés không thiết lập một lãnh thổ độc lập mà xây dựng một lãnh thổ được chế ngự do ông là lãnh đạo duy nhất, ông ta vẫn trung thành với hoàng gia Tây Ban Nha. Phó vương đầu tiên của lãnh thổ mới đã đến Thành phố México 14 năm sau đó. Vào lúc đó, thành phố đã trở lại thành một thành bang, có sức mạnh vượt ra xa ranh giới của nó[19] Mặc dù người Tây Ban Nha duy trì các bố trí cơ bản của Tenochtitlan, họ đã xây dựng các nhà thờ Công giáo lên trên các ngôi đến Aztec và tuyên bố cung điện hoàng gia cũ là của họ.[19] Tenochtitlan được đổi tên thành "México" cho người Tây Ban Nha dễ dàng phát âm.[13]

Thành phố thuộc địa

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố phát triển cùng với sự gia tăng dân số, ngược lại là mực nước trong hồ. Thế kỷ 16 đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của các nhà thờ, nhiều trong số chúng vẫn còn tồn tại đến ngày nay và trở thành các di tích lịch sử. Về mặt kinh tế, thành phố México trở nên phồn thịnh là nhờ vào việc giao thương. Không giống như Brasil hay Peru, Mexcio có thể dễ dàng tiếp cận với cả các nước ở Thái Bình Dương cũng như Đại Tây Dương. Mặc dù hoàng gia Tây Ban Nha đã thử chỉnh đốn hoàn toàn tất cả ngành thương nghiệp trong thành phố, nhưng việc này đã chỉ thành công một phần.[20] Một cách mà người Tây Ban Nha đã thử kiểm soát hoàn toàn là tôn giáo, nhưng sự thành công không được trọn vẹn. Người bản địa vẫn thi hành các phong tục của mình cùng với các nghi thức của Công giáo La Mã.

Khái niệm về tầng lớp quý tộc phát triển ở Tân Tây Ban Nha theo một cách không giống như những nới khác ở châu Mỹ. Người Tây Ban Nha đã chạm trán với một xã hội mà ở đó khái niệm về tầng lớp quý tộc đã phản ánh chính họ. Người Tây Ban Nha tôn trọng những người bản địa thuộc tầng lớp quý tộc và gia nhập nó. Các thế kỷ tiếp theo, một danh hiệu quý tộc ở Mexico không có nghĩa là có quyền lực chính trị vô cùng lớn và quyền lực của một người bị hạn chế khi sự giàu có của họ không còn.[21] Khái niệm về quý tộc ở México nói chung không liên quan đến địa vị chính trị nhưng phần nào vẫn là một xã hội Tây Ban Nha bảo thủ, dựa trên thế lực của gia đình. Hầu hết các gia đình này chứng tỏ giá trị của mình bằng việc thử vận may ở những vùng đất bên ngoài các thành phố ở Tân Tây Ban Nha, sau đó giành những thu nhập này cho thủ đô, xây dựng những nhà thờ, làm từ thiện và xây những cung điện nguy nga. Việc say mê xây dựng ngôi nhà sang trọng nhất có thể đã lên tới đỉnh vào nửa cuối của thế kỷ 18. Nhiều căn nhà trong số đó vẫn còn cho tới nay, khiến cho thành phố México có biệt danh là "Thành phố của những cung điện" do Alexander Von Humboldt đặt.[19]

Thời kỳ đầu độc lập

[sửa | sửa mã nguồn]

México tuyên bố độc lập vào năm 1821 sau khi ông cùng nghĩa quân của mình tiến vào thành phố. Trong khi đó việc từ chức của Iturbide đã giữ cho hầu hết các công trình cổ còn lại nguyên vẹn. México sau đó đã tuyên bố là một nước cộng hòa năm 1824 với thành phố México là thủ đô quốc gia.[22] Tình trạng bất ổn kéo dài vài thế kỷ sau đó và là kết quả của các hành động vũ lực để kiểm soát đất nước.[23] Quận Liên Bang México được thành lập bởi chính phủ mới và được ghi vào trong Hiến pháp mới, khái niệm về một quận liên bang được phỏng theo Hiến pháp Hoa Kỳ.[24] Trước đó, thành phố Mexcico giữ vai trò là trung tâm chính quyền đầy đủ của cả Bang México và đất nước. Texcoco và sau đó là Toluca trở thành thủ phủ của Bang México.[25] Trong chiến tranh Hoa Kỳ-México, các lực lượng Hoa Kỳ đã hành quân tới gần thành phố sau khi chiếm được Veracruz.[26] Cuộc xung đột lên đến đỉnh điểm với việc đột kích của lực lượng Hoa Kỳ vào Lâu đài Chapultepec ở bên trong thành phố.[27] Hiệp ước Guadalupe Hidalgo được ký tại nơi mà nay thuộc về phía cực bắc của thành phố.[28] Các sự kiện như Chiến tranh Cải cách đã để lại một thành phố tương đối hoàn chỉnh và thành phố tiếp tục phát triển sau đó, đặc biệt là dưới thời Tổng thống Porfirio Díaz. Trong thới kỳ này, thành phố phát triển các cơ sở hạ tầng hiện đại như đường phố, trường học, hệ thống vận tải và truyền thông. Tuy nhiên, chế độ này chỉ tập trung tài sản vào tay một số người trong khi phần còn lại trong xã hội sống trong cảnh nghèo nàn. Tình trạng này đã dẫn đến cuộc Cách mạng Mexico.[23] Hầu hết các biểu tượng cho giai đoạn này của thành phố là La decena trágica ("10 ngày bi thương"), một cuộc đảo chính chống lại Tổng thống Francisco I. Madero và Phó Tổng thống José María Pino Suárez. Victoria Huerta, Tổng chưởng lý của Quân đội Liên bang đã nắm lấy quyền lực và bắt hai người phải viết đơn từ chức. Cả hai sau đó bị giết trên đường đến nhà tù[29]

Thế kỷ 20 đến nay

[sửa | sửa mã nguồn]

Lịch sử thành phố México từ thế kỷ 20 tới nay nổi bật bởi sự phát triển nhanh chóng cũng như về môi trường và chính trị của mình. Năm 1900, dân số thành phố México chỉ khoảng 500.000 người.[30] Thành phố bắt đầu phát triển nhanh về hướng tây trong những năm 1950 với việc Torre Latinoamericana là tòa cao ốc đầu tiên.[12] Thế Vận Hội năm 1968 đem lại nhiều công trình thuận lợi cho việc tổ chức các sự kiện thể thao tầm cỡ.[19] Năm 1969, hệ thống Tàu điện ngầm được khánh thành.[12] Dân số thành phố México bùng nổ bắt đầu từ thập niên 1960, với những khu dân cư đông đúc kéo dài từ trong ranh giới thành phố cho đến tận Bang México lân cận, đặc biệt là ở phía bắc, tây bắc và đông bắc. Từ năm 1960 đến 1980, dân số thành phố đã tăng gấp đôi lên 8.831.079.[19] Năm 1980, một nửa số người làm trong các ngành kỹ nghệ trong cả nước sống ở thủ đô. Với sự phát triển quá nóng, chính quyền thành phố chỉ cung cấp vừa đủ các dịch vụ cho người dân. Những người dân từ các vùng nông thôn đổ về thủ đô để mong thoát khỏi cành nghèo nàn cũng đã góp phần làm cho tình hình thành phố thêm xấu đi. Những người này không có nhà để ở và rốt cuộc họ phải tìm đến những vùng ngoại ô và tạo nên những khu ổ chuột rộng lớn.[23] Vấn đề ô nhiếm không khí và nguồn nước của thành phố khá trầm trọng và thành phố này đang thấp dần vì nạn khai thác nước ngầm quá mức.[31] Tình hình ô nhiếm đã được cải thiện ở một số khu vực cùng với các dự án của chính quyền như nâng cấp các loại phương tiện và hiện đại hóa như xe máy, ôtô... nói riêng, các phương tiện giao thông công cộng nói chung

Các chính quyền độc đoán đã cầm quyền ở thành phố Mexico từ Cách mạng đã dần trở nên khoan dung hơn, chủ yếu vì những phát triển kinh tế từ sau Thế chiến II. Tuy nhiên nhiều vấn đề về dân sinh cũng như môi trường còn có những bất cập. Ngày 19/9/1985, thành phố México đã bị tàn phá bởi một trận động đất mạnh 8,1 độ richter.[32] Mặc dù mức độ phá hủy cũng như thương vong không lớn như ở một số trận động đất khác trên thế giới[33],nhưng nó đã chứng tỏ sự yếu kém của hệ thống chính trị một đảng. Chính quyền đã bị tê liệt vì nạn quan liêu và tham nhũng, bắt buộc những người dân bình thường không chỉ phải tạo lập và điều khiển lẫn nhau để giải thoát mình mà còn phải tự nỗ lực tái thiết những ngôi nhà bị phá hủy.[34] Sự bất bình này cuối cùng đã dẫn đường cho Cauhtémoc Cárdenas, một thành viên của Đảng Cách mạng Dân chủ trở thành thị trưởng đầu tiên thông qua bầu cử ở thành phố México vào năm 1997. Cárdenas đã hứa hẹn một chính quyền dân chủ hơn và đảng của ông đã tuyên bố một số thắng lợi trong việc chống lại tội phạm, ô nhiễm, và các vấn đề chính khác.

Địa lý

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố Mêxico nằm trên thung lũng cùng tên, đôi khi cũng được gọi là Lòng chảo Mêxico. Thung lũng này nằm trên Vành đai Núi lửa Xuyên Mêxico nằm ở các cao nguyên có độ cao lớn tại phía nam của miền trung đất nước này.[35] Nơi thấp nhất của thung lũng có độ cao là 2.200 mét (7.217 ft) trên mực nước biển và được bao quanh bởi các ngọn núi cũng như một số núi lửa cao trên 5000 mét.[36] Thung lũng này không có hệ thống sông nào để có thể thoát nước chảy từ những ngọn núi xuống nên thành phố có thể bị nạn lũ lụt đe dọa. Một hệ thống thoát nước nhân tạo được thiết lập bằng cách sử dụng các con kênh và đường hầm bắt đầu vào thế kỷ 17.[37] Thành phố chủ yếu nằm trên Hồ Texcoco và các hoạt động địa chấn thường xuyên xảy ra tại đây.[38] Hồ nước này bị cạn nước dần từ thế kỷ 17 và khi nó đã cạn hết, thành phố đã được xây dựng trên nó với một nền đất sét bão hòa. Nền đất mềm của thành phố là nguyên nhân gây ra nhiều vụ sập nhà và từ khoảng đầu thế kỷ 20, thành phố đã bị lún trên 9 mét ở một số khu vực. Việc sụt lún của thành phố là nguyên nhân gây ra các vấn đề về quản lý nguồn nước như nạn ngập lụt, đặc biệt là trong mùa mưa. Các khu rừng còn lại của thành phố nằm ở các phía nam của các khu Milpa Alta, Tlalpan và Xochimilco.

Khí hậu

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố Mexico có kiểu khí hậu cao nguyên cận nhiệt đới. Khu vực thấp của thung lũng nhận được ít mưa hơn so với các khu vực thượng du ở phía nam; các khu thấp là Iztapalapa, Iztacalco, Venustiano Carranza và phần phía tây của khu Gustavo A. Madero, các khu vực này thường khô hơn và ấm hơn phần phía nam của các khu Tlalpan và Milpa Alta, có một khu rừng thông và sồi nằm trên rặng núi Ajusco.

Nhiệt độ trung bình của thành phố dao động từ 12˚C đến 16˚C (54 đến 61˚F), phụ thuộc vào độ cao của các khu. Nhiệt độ thấp nhất thường xuất hiện vào tháng 1 và tháng hai, có thể xuống thấp đến -2 đến -5˚C (28 đến 23˚F) và thường đi cùng với tuyết rơi ở vùng phía nam Ajusco, nhiệt độ cao nhất xuất hiện vào cuối xuân và hè và có thể lên trên 32˚C (90˚F). Mưa tập trung chủ yếu vào mùa hè và có thể xuất hiện mưa đá. Trung tâm thung lũng México hiếm khi có tuyết vào mùa đông.

Khu vực Thung lũng México nhận được một hệ thống xoáy nghịch, nghĩa là các cơ gió yếu không thể phân tán bên ngoài lòng chảo, không khí bị ô nhiễm vì có hàng vạn cơ sở công nghiệp và hàng triệu phương tiện giao thông thuộc Vùng đô thị cũng như tại các vùng xa hơn.[39]

Khu vực nhận được 820 milimét (32,3 inch) lượng mưa trung bình năm, tập trung từ tháng 6 đến khoảng tháng 9 hay tháng 10 với hơi ẩm nhiệt đới thổi từ biển vào, các tháng mùa khô còn lại có rất ít hoặc thậm chí không có mưa, độ ẩm tương đối thấp. Mùa khô được phân ra thành thời kỳ lạnh từ tháng 11 đến tháng 2 và thời kỳ ấm từ tháng 3 đến tháng 5.[40]

Dữ liệu khí hậu của Thành phố México (Tacubaya) 1921–1989
Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Năm
Cao kỉ lục °C (°F)	28.2(82.8)	29.3(84.7)	33.3(91.9)	33.4(92.1)	33.9(93.0)	33.5(92.3)	30.0(86.0)	28.4(83.1)	28.5(83.3)	28.9(84.0)	29.3(84.7)	28.0(82.4)	33.9(93.0)
Trung bình ngày tối đa °C (°F)	21.3(70.3)	22.9(73.2)	25.5(77.9)	26.6(79.9)	26.3(79.3)	24.7(76.5)	23.2(73.8)	23.4(74.1)	22.5(72.5)	22.4(72.3)	21.9(71.4)	21.2(70.2)	23.5(74.3)
Trung bình ngày °C (°F)	13.6(56.5)	15.0(59.0)	17.4(63.3)	18.7(65.7)	19.0(66.2)	18.5(65.3)	17.4(63.3)	17.5(63.5)	17.1(62.8)	16.2(61.2)	14.9(58.8)	13.9(57.0)	16.6(61.9)
Tối thiểu trung bình ngày °C (°F)	5.9(42.6)	7.0(44.6)	9.2(48.6)	10.7(51.3)	11.7(53.1)	12.3(54.1)	11.5(52.7)	11.5(52.7)	11.6(52.9)	9.9(49.8)	7.8(46.0)	6.5(43.7)	9.6(49.3)
Thấp kỉ lục °C (°F)	−4.1(24.6)	−4.4(24.1)	−4.0(24.8)	−0.6(30.9)	3.7(38.7)	4.5(40.1)	5.3(41.5)	6.0(42.8)	1.6(34.9)	0.0(32.0)	−3.0(26.6)	−3.0(26.6)	−4.4(24.1)
Lượng Giáng thủy trung bình mm (inches)	7.6(0.30)	5.6(0.22)	10.4(0.41)	23.1(0.91)	56.5(2.22)	134.9(5.31)	161.4(6.35)	153.4(6.04)	127.8(5.03)	54.1(2.13)	12.8(0.50)	6.9(0.27)	754.5(29.70)
Số ngày giáng thủy trung bình (≥ 0.1 mm)	2.21	2.41	3.65	8.05	13.44	18.15	22.39	22.30	19.24	9.71	4.13	2.34	128.02
Số ngày tuyết rơi trung bình	0.04	0.05	0.10	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.00	0.19
Độ ẩm tương đối trung bình (%)	56	49	45	46	55	66	73	73	74	78	72	60	62
Số giờ nắng trung bình tháng	208.2	212.1	228.6	209.4	196.9	152.6	144.2	158.4	139.1	177.0	198.5	186.5	2.211,5
Nguồn 1: Colegio de Postgraduados[41] Servicio Meteorológico Nacional[42]
Nguồn 2: NOAA (nắng 1961–1990)[43]

Hành chính

[sửa | sửa mã nguồn]

Đặc khu Liên bang được chia thành 16 "delegaciones" hay quận. Mặc dù các quận này chưa có đầy đủ quyền lực để trở thành các đô thị tự trị, nhưng chúng vẫn sở hữu một số quyền tự quản đáng kể. Từ năm 2000, lãnh đạo các quận được bầu theo hình thức phổ thông đầu phiếu (trước đó được Thị trưởng Quận Liên bang bổ nhiệm). Thành phố Mexico được coi là tương đương với Đặc khu Liên bang, vì hầu hết các dịch vụ công đều do chính quyền Đặc khu Liên bang cung cấp, chứ không phải chính quyền quận, khác với các bang khác ở México nơi chính quyền đô thị là cấp chính chủ yếu cung cấp dịch vụ công. 16 quận của Đặc khu Liên bang là:

• Álvaro Obregón
• Azcapotzalco
• Benito Juárez
• Coyoacán
• Cuajimalpa
• Cuauhtémoc
• Gustavo A. Madero
• Iztacalco
• Iztapalapa
• Magdalena Contreras
• Miguel Hidalgo
• Milpa Alta
• Tláhuac
• Tlalpan
• Venustiano Carranza
• Xochimilco

Các quận lại được chia thành hàng trăm colonias hay khu phố, vốn không có quyền tự quản hay đại diện chính quyền riêng. Thuật ngữ "colonia" có nghĩa là “thuộc địa” hoặc “khu định cư của người nhập cư”, xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, khi một trong những khu đô thị phát triển đầu tiên ngoài trung tâm thành phố dành cho người Pháp định cư. Một số colonias nổi tiếng: Condesa với kiến trúc Art Deco và trung tâm nghệ thuật; Santa Fe là trung tâm thương mại và tài chính đang phát triển; Roma là một trong những khu phố cổ nhất thành phố.

Y tế

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố Mexico có các bệnh viện tư nhân tốt nhất cả nước, bao gồm Bệnh viện Ángeles, Bệnh viện ABC và Médica Sur. Hệ thống y tế công dành cho nhân viên khu vực tư nhân, IMSS, có các cơ sở lớn nhất tại thành phố – bao gồm Trung tâm Y tế Quốc gia và Trung tâm Y tế La Raza – với ngân sách hàng năm hơn 6 tỷ peso. IMSS và các cơ quan y tế công khác như ISSSTE và Bộ Y tế Quốc gia (SSA) duy trì nhiều cơ sở chuyên môn lớn, gồm Viện Tim mạch Quốc gia, Viện Dinh dưỡng, Viện Tâm thần, Viện Ung thư, Viện Nhi khoa, Viện Phục hồi chức năng, v.v.

Kinh tế

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố Mexico là trung tâm tài chính, thương mại và công nghiệp quan trọng của cả nước. Nhiều công ty đa quốc gia, ngân hàng và các tập đoàn lớn đặt trụ sở tại đây. Khu vực Santa Fe và Polanco là các trung tâm tài chính, thương mại và văn phòng cao cấp. Ngành dịch vụ, ngân hàng, truyền thông, công nghệ thông tin, và du lịch đóng vai trò chủ chốt trong nền kinh tế thành phố.

Nhân khẩu

[sửa | sửa mã nguồn]

Từ thời Tiền Tây Ban Nha, thung lũng Anáhuac đã là một trong những khu vực đông dân nhất México. Khi Quận Liên bang được thành lập năm 1824, khu đô thị ban đầu xấp xỉ diện tích khu Cuauhtémoc ngày nay. Đến đầu thế kỷ 20, quá trình đô thị hóa mở rộng về phía tây và nam, sáp nhập các đô thị nhỏ Micoac và San Ángel. Năm 1921, dân số thành phố dưới 1 triệu, trong đó 54,78% tự nhận Mestizo, 22,79% người Âu và 18,74% người bản địa.[44]

Đến thập niên 1980, Quận Liên bang là thực thể liên bang đông dân nhất México, nhưng dân số ổn định ở khoảng 8,7 triệu. Thành phố mở rộng ra 59 đô thị tự trị thuộc Bang México và 1 đô thị tự trị thuộc Bang Hidalgo.[45] Vùng đô thị México có khoảng 19,8 triệu người (năm 2008)[46] và là một trong những siêu đô thị đông dân nhất thế giới. Tuy nhiên, tốc độ tăng dân số hàng năm thấp hơn nhiều so với các đô thị lớn khác ở México, do chính sách phi tập trung hóa.[47]

Trong thành phố có cộng đồng người bản địa di cư từ các vùng khác, gồm các dân tộc Náhuatl, Otomí, Mixteco, Zapoteco, và Mazahua.[48] Thành phố cũng là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng ngoại kiều, đáng kể nhất từ Nam Mỹ (chủ yếu Argentina), Châu Âu (Tây Ban Nha, Đức), Trung Đông (Liban, Syria) và gần đây là từ Châu Á (Trung Quốc, Hàn Quốc).[49] Thành phố Mexico là nơi có nhiều công dân Hoa Kỳ sinh sống nhất bên ngoài Mỹ, ước tính khoảng 440.000–600.000 người.[50]

Tôn giáo

[sửa | sửa mã nguồn]

Đại đa số cư dân (90,5%) theo Công giáo La Mã, cao hơn mức trung bình cả nước, dù giảm so với các thập kỷ trước.[51] Ngoài ra, nhiều tôn giáo khác cũng hiện diện như Tin Lành, Do Thái giáo, Phật giáo, Hồi giáo và các nhóm vô thần.

Biểu tượng

[sửa | sửa mã nguồn] Trung tâm Lịch sử của Thành phố Mexico và Xochimilco

Di sản thế giới UNESCO
Tiêu chuẩn	Văn hóa: ii, iii, iv, v
Tham khảo	412
Công nhận	1987 (Kỳ họp 11)

Trung tâm Lịch sử (Centro Histórico) và các “khu vườn nổi” ở Xochimilco được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới năm 1987. Các biểu tượng nổi tiếng gồm Plaza de la Constitución (Zócalo), Nhà thờ lớn và Cung điện Quốc gia, cùng các đền thờ Aztec cổ.

Tượng Thiên thần Độc lập bằng vàng là biểu tượng nổi tiếng nhất, nằm trên Đại lộ Paseo de la Reforma, lấy cảm hứng từ Đại lộ Champs-Élysées ở Paris. Đại lộ này nối Cung điện Quốc gia với Lâu đài Chapultepec, nay là bảo tàng. Thành phố còn khoảng 160 bảo tàng, 100 nhà triển lãm nghệ thuật và 30 nhà hát. Thành phố đứng thứ 4 thế giới về số nhà hát sau New York, London và Toronto.

Giao thông

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố được phục vụ bởi Sistema de Transporte Colectivo Metro, mạng lưới tàu điện ngầm dài 207 km, lớn nhất Mỹ Latinh, gồm 11 tuyến, 175 ga. Tuyến thứ 12 đang xây dựng, nâng tổng chiều dài thêm 25 km. Trung bình 4,5 triệu hành khách đi tàu/ngày. Giá vé rẻ nhất thế giới: 3 peso/chuyến. Một số ga trưng bày hiện vật khảo cổ thời tiền Colombo.

Ngoài ra còn có Tren Suburbano, Metrobús, các tuyến xe điện và xe bus của Servicio de Transportes Eléctricos. Sân bay quốc tế Thành phố Mexico là sân bay bận rộn nhất Mỹ Latinh, phục vụ hơn 26 triệu hành khách/năm. Thành phố có 4 bến xe bus lớn (Bắc, Nam, Observatorio, TAPO) và 1 ga tàu hỏa.

Thành phố áp dụng chương trình “Hoy No Circula” hạn chế lưu thông xe theo biển số để giảm ô nhiễm.

Thể thao

[sửa | sửa mã nguồn]

Giáo dục

[sửa | sửa mã nguồn]

Đại học Quốc gia Tự trị Mexico (UNAM) là đại học cổ thứ hai ở Châu Mỹ và lớn nhất lục địa với 305.969 sinh viên. Ba cựu sinh viên đạt giải Nobel, nhiều tổng thống và doanh nhân hàng đầu Mexico. UNAM xếp hạng 45 trong 200 trường đại học thế giới. Khu Ciudad Universitaria được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới năm 2007.

Các cơ sở giáo dục bậc cao khác: Học viện Bách khoa Quốc gia (IPN), Đại học Tự trị Thủ đô (UAM), ITAM, ITESM, Universidad Panamerica, Universidad Anáhuac, Universidad Iberoamericana, El Colegio de México, CIDE.

Truyền thông

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố là trung tâm truyền hình, âm nhạc, phim ảnh và in ấn của Mỹ Latinh. Các nhật báo: El Universal, Excélsior, Reforma, La Jornada; tạp chí: Expansión, Proceso, Poder, Vogue. Hai công ty lớn nhất: Televisa và TV Azteca.

Mua sắm

[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phố có nhiều trung tâm mua sắm: Mercado La Merced, Mercado de Jamaica, Santa Fé, Plaza Universidad, Plaza Satélite, Galerías Insurgentes, Parque Delta, Pabellón Polanco, Mundo E, Perinorte, Plaza Lindavista. Các khu phố: Zona Rosa, Phố Tàu (Calle Dolores).

Văn hóa

[sửa | sửa mã nguồn]

Thi hành luật pháp

[sửa | sửa mã nguồn]

Tương lai phát triển

[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện có hơn 30 dự án tòa nhà siêu cao tầng. Chính quyền thúc đẩy dự án phục hồi kim tự tháp Teotihuacan, cải tạo Hồ Texcoco, hồi sinh quận lịch sử Xochimilco. Các biện pháp giảm nhập cư từ nông thôn, hạn chế ô nhiễm, giảm tội phạm và di dời các nhà máy công nghiệp nặng ra xa trung tâm.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ "Foreign Policy (2008). "The 2008 Global Cities Index"". Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
2. ^ ""WFE - Member Exchanges"". Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
3. ^ "Censo de Población y Vivienda 2020". www.inegi.org.mx. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
4. ^ "Bản sao đã lưu trữ" (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 11 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
5. ^ http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3
6. ^ Flannery, Nathaniel Parish. "Mexico City Is Focusing On Tech Sector Development". Forbes (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
7. ^ https://web.archive.org/web/20100502045456/http://www.un.org/cyberschoolbus/habitat/profiles/mexico.asp
8. ^ Noble, John (1998). Mexico City. Internet Archive. Hawthorn, Vic : Lonely Planet. ISBN 978-0-86442-499-0.
9. ^ "Bản sao đã lưu trữ". Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
10. ^ "La Ciudad de México no será estado, sino entidad federal autónoma - Diario de México". web.archive.org. ngày 4 tháng 3 năm 2016. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
11. ^ "Earliest humans in the Americas: new evidence from México". Journal of Human Evolution. Quyển 44 số 3. ngày 1 tháng 3 năm 2003. tr. 379–387. doi:10.1016/S0047-2484(03)00004-6. ISSN 0047-2484.
12. ^ a b c d e "Historia de la Ciudad de Mexico"
13. ^ a b c Marroqui, Jose Maria (1969). La Ciudad de Mexico. Mexico City: Ayuntamiento del Distrito Federal. pp. 21–25.
14. ^ "November 1519 Cortes Arrives to Tenochtitlan"
15. ^ "November, 1519 Montezuma Arrested"
16. ^ "June 1520 Massacre at Tenochtitlán"
17. ^ "December 1520Siege, Starvation & Smallpox"
18. ^ "The Last Stand: An Aztec Iliad"
19. ^ a b c d e Alvarez, Jose Rogelio (2000). "Mexico, Ciudad de" (in Spanish). Enciclopedia de Mexico. 9. Encyclopædia Britannica. pp. 5242–5260.
20. ^ [Hamnett, Brian R. (1998). Concise History of Mexico.. Port Chester, New York, USA: Cambridge University Press.]
21. ^ [Ladd, Doris M (1998). Artes deMexico Palacios de la Nueva España The Mexican Nobility. Mexico City: Artes de Mexico y del Mundo. pp. 84–86. ISBN 978-968-6533-61-3.]
22. ^ ""Don Agustín de Iturbide"". Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 4 năm 2004. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
23. ^ a b c "Mexico City History"
24. ^ [Weil, Thomas E. (ngày 1 tháng 1 năm 1991). Mexico: Chapter 3B. Evolution of a Nation. Bureau Development, Inc..]
25. ^ [Mody, Ashoka (ngày 31 tháng 10 năm 1996). Infrastructure Delivery. World Bank Publications. p. 187. ISBN 978-0-8213-3520-8.]
26. ^ ""The Battle of Cerro Gordo"". Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
27. ^ ""The Storming of Chapultepec (General Pillow's Attack)"". Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
28. ^ "Richard Griswold del Castillo. "Treaty of Guadalupe Hidalgo"". Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
29. ^ ""La Decena Trágica, febrero de 1913"". Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
30. ^ [LaRosa, Michael J.(Editor) (2005). Atlas and Survey of Latin American History.. Armonk, New York, USA: M. E. Sharpe, Inc.. pp. 118–125.]
31. ^ [Mexico City's Water Supply: Improving the Outlook for Sustainability.. Washington, D.C., USA: National Academies Press. 1995. p. 4.]
32. ^ "Campus, Yunnven (2005-09-19). "A 20 años del sismo del 85"". Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 9 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
33. ^ [Moreno Murillo, Juan Manuel (1995). "The 1985 Mexico Earchquake". Geofisica Coumbia (Universidad Nacional de Colombia) (3): 5–19. ISSN 0121-2974.]
34. ^ [Haber, Paul Lawrence (1995). "Earthquake of 1985". Concise Encyclopedia of Mexico. Taylor & Frances Ltd.. pp. 179–184.]
35. ^ ""Mexico City: Opportunities and Challenges for Sustainable Management of Urban Water Resources"". Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 27 tháng 5 năm 2011.
36. ^ [National Research Council Staff (1995). Mexico City's Water Supply: Improving the Outlook for Sustainability.. Washington, D.C., USA: National Academies Press. ISBN 978-0-309-05245-0.]
37. ^ [httpDiccionario Porrua de Historia, Biografia y Geografia de Mexico 6th ed. – Mexico, Cuenca de. 3. Mexico City: Editorial Porrua. 1995. p. 2238.] ISBN 978-968-452-907-6.
38. ^ "Yip, Maricela; Madl, Pierre (2002-04-16). Air Pollution in Mexico City". Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 27 tháng 5 năm 2011.
39. ^ ""Program to improve air quality in the Metropolitan zone of the valley of Mexico - 2002. Secretaría del Medio Ambiente del Distrito Federal, SMA (2002) Programa para Mejorar la Calidad del Aire de la Zona Metropolitana del Valle de Mexico, Gobierno del Distrito Federal"" (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 1 năm 2007. Truy cập ngày 27 tháng 5 năm 2011.
40. ^ "Lafregua, J; Gutierrez, A, Aguilar E, Aparicio J, Mejia R, Santillan O, Suarez MA, Preciado M (2003) (PDF). Balance hídrico del Valle de Mexico" (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 27 tháng 5 năm 2011.
41. ^ "Normales climatológicas para Mexico–Central–Tacubaya D.F" (bằng tiếng Tây Ban Nha). Colegio de Postgraduados. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 1 năm 2013. Truy cập ngày 20 tháng 1 năm 2013.
42. ^ "NORMALES CLIMATOLÓGICAS 1981-2000" (PDF) (bằng tiếng Tây Ban Nha). Comision Nacional Del Agua. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 1 năm 2013. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2013.
43. ^ "Tacubaya, Distrito Federal Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2013.
44. ^ ""The Hispanic Experience - Indigenous Identity in Mexico"". Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 8 năm 2009. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
45. ^ "Consejo Nacional de Población, Mexico; Delimitación de las zonas metropolitanas de Mexico 2005". Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
46. ^ "Consejo Nacional de Población, Mexico; Proyecciones de la Población de Mexico 2005-2050". Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 12 tháng 10 năm 2007.
47. ^ Síntesis de Resultados del Conteo 2005
48. ^ Población de 5 y más años hablante de lengua indígena por principales lenguas, 2005
49. ^ ""Conmemoran 100 años de inmigración coreana"". Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2011.
50. ^ Carl Franz and Lorena Havens. "How Many Americans Live in Mexico?"
51. ^ Volumen y porcentaje de la población de 5 y más años católica por entidad federativa, 2000

Cơ sở dữ liệu tiêu đề chuẩn
Quốc tế	ISNI VIAF GND FAST WorldCat
Quốc gia	Hoa Kỳ Pháp BnF data Nhật Bản Úc Cộng hòa Séc Tây Ban Nha Na Uy Croatia Chile Greece Argentina Ba Lan Israel Catalunya
Địa lý	MusicBrainz area
Học thuật	CiNii
Khác	IdRef 2 NARA Yale LUX

x t s Thủ đô các quốc gia và vùng lãnh thổ châu Mỹ
Bắc Mỹ	Basse-Terre, Guadeloupe · Basseterre, Saint Kitts và Nevis · Belmopan, Belize · Bridgetown, Barbados · Castries, Saint Lucia · Charlotte Amalie, Quần đảo Virgin thuộc Mỹ · Cockburn Town, Quần đảo Turks và Caicos · Fort-de-France, Martinique · George Town, Quần đảo Cayman · Thành phố Guatemala, Guatemala · Gustavia, Saint-Barthélemy · Hamilton, Bermuda · La Habana, Cuba · Kingston, Jamaica · Kingstown, Saint Vincent và Grenadines · Kralendijk, Bonaire · Managua, Nicaragua · Marigot, Saint-Martin · Thành phố Mexico, México · Nassau, Bahamas · Nuuk, Greenland · Oranjestad, Aruba · Oranjestad, Sint Eustatius · Ottawa, Canada · Thành phố Panama, Panama · Philipsburg, Sint Maarten · Plymouth, Montserrat · Port of Spain, Trinidad và Tobago · Port-au-Prince, Haiti · Road Town, Quần đảo Virgin thuộc Anh · Roseau, Dominica · Saint-Pierre, Saint-Pierre và Miquelon · San José, Costa Rica · San Juan, Puerto Rico · San Salvador, El Salvador · Santo Domingo, Cộng hòa Dominica St. George's, Grenada · St. John's, Antigua và Barbuda · Tegucigalpa, Honduras · The Bottom, Saba · The Valley, Anguilla · Washington, D.C., Hoa Kỳ · Willemstad, Curaçao
Nam Mỹ	Asunción, Paraguay · Bogotá, Colombia · Brasília, Brasil · Buenos Aires, Argentina · Caracas, Venezuela · Cayenne, Guyane thuộc Pháp · Georgetown, Guyana · La Paz, Bolivia · Lima, Peru · Montevideo, Uruguay · Paramaribo, Suriname · Quito, Ecuador · Santiago, Chile · Sucre, Bolivia · Stanley, Quần đảo Falkland

x t s 50 vùng đô thị đông dân nhất thế giới

Tokyo Jakarta Delhi Quảng Châu–Phật Sơn Mumbai Manila Thượng Hải Seoul Cairo Thành phố México Kolkata São Paulo New York Karachi Dhaka Bangkok Bắc Kinh Moskva Thâm Quyến Buenos Aires Los Angeles Johannesburg–Pretoria Bengaluru Thành Đô Thành phố Hồ Chí Minh Osaka–Kobe–Kyōto Lagos Istanbul Lahore Kinshasa–Brazzaville Tehran Trùng Khánh Rio de Janeiro Tây An Chennai Paris Trịnh Châu Luanda Luân Đôn Đông Hoản Lima Vũ Hán Bogotá Thiên Tân Hyderabad Đài Bắc Hàng Châu Nagoya Surabaya Bandung

x t s Bang của Mexico
Bang	Aguascalientes · Baja California · Baja California Sur · Campeche · Chiapas · Chihuahua · Coahuila · Colima · Durango · Guanajuato · Guerrero · Hidalgo · Jalisco · Mexico · Michoacán · Morelos · Nayarit · Nuevo León · Oaxaca · Puebla · Querétaro · Quintana Roo · San Luis Potosí · Sinaloa · Sonora · Tabasco · Tamaulipas · Tlaxcala · Veracruz · Yucatán · Zacatecas
Thành phố liên bang	Thành phố México

x t s Di sản thế giới tại Mexico
Tây Bắc	Di chỉ khảo cổ Paquimé, Casas Grandes Khu dự trữ sinh quyển El Pinacate y Gran Desierto de Altar Các đảo và khu vực bảo vệ ở vịnh California Các bức vẽ trên đá ở Sierra de San Francisco Khu bảo tồn cá voi ở El Vizcaino
Trung tâm phía Bắc	Đường mòn lịch sử El Camino Real de Tierra Adentro Khu truyền giáo của dòng Fran-xít ở Sierra Gorda, Querétaro Trung tâm lịch sử của Zacatecas Trung tâm lịch sử của Querétaro Thành phố lịch sử Guanajuato và khu mỏ liền kề Thành phố pháo đài San Miguel và Thánh đường Jesús Nazareno ở Atotonilco
Tây	Thắng cảnh Agave và khu công nghiệp cũ ở Tequila Quần đảo Revillagigedo Trung tâm lịch sử của Morelia Hospicio Cabañas, Guadalajara Khu bảo tồn sinh quyển bướm chúa ở Mexico
Đông	Các tu viện trên sườn núi Popocatepetl Thành phố thời tiền Tây Ban Nha El Tajín Trung tâm lịch sử của Puebla Trung tâm lịch sử của Tlacotalpan Thung lũng Tehuacán-Cuicatlán: Nơi sinh sống ban đầu của nền văn minh Mesoamerica
Tây Nam	Trung tâm lịch sử của Oaxaca và di chỉ khảo cổ Monte Albán Thành phố thời tiền Tây Ban Nha và Vườn quốc gia Palenque
Trung tâm phía Nam	Di chỉ khảo cổ Xochicalco Hệ thống thủy lực Cầu dẫn nước Padre Tembleque Khuôn viên Đại học quốc gia UNAM Hang động thời tiền sử Yagul và Mitla trong Thung lũng trung tâm Oaxaca Trung tâm lịch sử của Thành phố México và Xochimilco Nhà và xưởng làm việc của kiến trúc sư Luis Barragán Thành phố thời tiền Tây Ban Nha Teotihuacán
Đông Nam	Thành phổ cổ của người Maya ở Calakmul, Campeche Thành phố pháo đài Campeche Thành phố thời tiền Tây Ban Nha Chichén Itzá Khu dự trữ sinh quyển Sian Ka'an Thành phố thời tiền Tây Ban Nha Uxmal
Được phân loại theo vùng