Thú Chơi Họa Mi Chiến - VnExpress Đời Sống

Nghe tiếng hót của chim lạ, con Cụt Cú dựng người thẳng đứng, mắt xếch ngược, cất lên những tiếng hót đáp trả rồi nhảy lồng liên tiếp. Vén tấm vải đỏ phủ lồng kiểm tra, anh Nguyễn Hoành Hiệp (Trung Kính, Hà Nội) giải thích: "Con mi này đang trong giai đoạn căng lửa. Nhìn thấy đối thủ mà hăng máu, dữ dằn thế này là đã có thể mang đi chọi".

Căng lửa là cách gọi giai đoạn chuẩn bị cho chim vào mùa thi đấu của những người nuôi họa mi chiến (họa mi chọi) vào khoảng trước và sau Tết Nguyên đán chừng một tháng. Đây là thời kỳ cần có sự theo dõi và chăm sóc kỹ càng nhất của chủ nhân nên có những người chơi phải nghỉ làm để ở nhà theo dõi.

Anh Hiệp kể, trước đây anh nuôi một con họa mi chiến tên là MU, tên đội bóng đá yêu thích. Vào giai đoạn căng lửa, MU còn phá cửa lồng mỗi khi nghe tiếng chim lạ hót. Nhưng không phải con nào cũng có biểu hiện như vậy. Có những con khi căng lửa lại thích nằm lì dưới sàn, thỉnh thoảng nhảy lên nhảy xuống với trạng thái bực dọc. Bởi vậy, người nuôi phải hiểu tính cách chim để quyết định đưa chúng ra thi đấu hay không.

"Nuôi một con mi khó thế đấy, nhưng tìm được mi hay cũng chẳng dễ dàng gì", nhấp chén trà, anh Hiệp chiêm nghiệm. 

Thông thường, dân chơi họa mi chiến có hai cách để tìm được một chim tốt. Một là từ chim mộc - loại chim bẫy ở rừng, chưa được huấn luyện. Con mộc tốt có màu mắt đen (hay còn gọi là hắc xá), mỏ thẳng như búp đa, đầu to, lông mỏng cánh dài, đuôi thẻ bài... Có người lại thích tướng gà chọi chiếu sang họa mi như "cánh mảnh chai, đùi dài". Tuy nhiên cũng có người chỉ ưa những con dị tướng.

Với nhiều người, chơi chim mộc đỡ tốn tiền hơn, tuy nhiên nếu không biết cách chăm sóc, con mộc sẽ trở nên vô dụng. Anh Hiệp từng bỏ gần 70 triệu đồng để mua một con mi mộc ở Lạng Sơn nhưng nuôi đến chín tháng mà nó vẫn không biết chiến đấu. Người chơi này nhận ra, mi chiến muốn nuôi ở vùng đồng bằng nên chọn con có lông mỏng và khô, phù hợp với thời tiết nóng ẩm đặc trưng.

Cách thứ hai để tìm mi chiến là mua con đã được thuần hóa, có thành tích chinh chiến. Việc định giá chim phụ thuộc vào mức độ thuần hóa, cũng như khả năng chiến đấu, đòn đánh, thể trạng của mỗi con, từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng. Cá biệt có những con có lịch sử thi đấu bất bại thì mức giá lên tới 300 triệu đồng.

Để tìm một con mi chọi hay, người chơi phải rong ruổi khắp các tỉnh miền núi phía Bắc, thậm chí đến miền Trung gió lào như Nghệ An, Hà Tĩnh. Nhưng chim quý thường xuất hiện ở vùng sơn cước Thất Khê, Đông Khê (Lạng Sơn), Trùng Khánh (Cao Bằng). Con mi chọi hay thường phải ở ngoài tự nhiên lâu, sống đơn độc ở một quả đồi, cánh rừng thì khả năng chiến đấu, giữ gìn lãnh thổ mới mãnh liệt. 

Nhưng không phải mua được chim đắt tiền là nó đã chịu chọi nhau, hoặc chọi chưa hẳn đã đánh tốt. Bởi vậy việc nuôi dưỡng và rèn luyện để trở thành những con mi chiến thể hiện đẳng cấp của người nuôi.  

Đầu tiên người chủ cần cho chim quen với môi trường sống, đặc biệt với những con chim quen hơi rừng núi lại bị bắt chuyển tới phố thị. Khi thay đổi môi trường, nhiều con bị "ngã nước" - sốc với nơi ở mới – nên xù lông, ủ rũ. Bởi vậy, người chơi thường nhốt vào lồng nhỏ và phủ áo lồng để chim yên tĩnh. 

Sau 3-5 ngày, nếu chim vẫn hoảng sợ thì người nuôi đặt một lồng chim mái bên cạnh để chúng nghe tiếng hót của đồng loại nhằm trấn an tinh thần. Thời gian chim đứng lồng, ăn cám nhà (thuần hóa được) trung bình là hai tuần, tuy nhiên cũng có con kéo dài vài tháng, thậm chí là cả năm.

Về ăn, chim họa mi chiến không quá kén chọn. Ngoài bữa chính có ngô, gạo trộn lẫn lòng đỏ trứng gà, người chơi còn bổ sung thêm mồi tươi như thịt bò, châu chấu, dế mèn... 

Theo anh Hiệp, mi chiến ăn gì, ăn bao nhiêu cũng phải dựa trên kế hoạch, lộ trình của chủ: "Hàng ngày tôi phải theo dõi phân chim cẩn thận. Chỉ thấy màu sắc và hình dạng khác biệt là phải chỉnh lại lượng thức ăn". Không chỉ vậy, người nuôi phải thường xuyên tắm cho chim bởi khi bẩn, lông họa mi sẽ không được bóng mượt, ít ăn uống và dễ sinh bệnh. 

Sau khi chim đứng lồng, người chơi thường mang chim dượt dãi (thi đấu) với đối thủ vừa tầm để tìm ra thế mạnh của mỗi con. Nếu ưu thế của chim là đánh mỏ, nó sẽ được luyện mỏ. Nếu ưu thế là đánh chân, chim sẽ được luyện cho đôi chân để phát huy tối đa khả năng sẵn có. 

Dân chơi chim luyện mỏ bằng cách cho ăn đồ cứng để phải cắn xé hàng ngày. Mỗi ngày anh Hiệp sẽ cho Cụt Cú ăn một củ lạc còn nguyên vỏ, buộc phải cắn xé để lấy được nhân bên trong, đôi khi đổi bữa bằng cào cào đồi, loại có thân cứng. Để luyện chân, anh cho chim nhảy lồng phóng, lắp cầu mài phía trên là gỗ, bề mặt xung quanh có giấy nhám để mỗi khi quắp lấy chiếc cầu, móng được mài liên tục. 

Một con chim chọi được nuôi dưỡng và huấn luyện tốt phải có bộ lông mượt ốp sát thân, mỏ sáng màu, sống mỏ đen. Sau khi được rèn luyện, chất sừng ở chân phải sáng màu, có con còn nhìn thấy cả mạch máu ở chân. 

Sau thời kỳ căng lửa, 3 tháng mùa thu, họa mi sẽ thay lông, đây là giai đoạn chim yếu nhất nên không được đem đi chọi. Thời điểm này, người nuôi lại bổ sung canxi và khoáng chất cho chim từ thức ăn tự chế như vỏ trứng, mai mực hoặc lòng trắng trứng gà. 

Suốt 3 tháng nghỉ ngơi, thay lông, chim dễ béo, tích nước và trở nên chậm chạp. Đây là thời điểm người nuôi phải đưa đi "vần" – tập đánh nhau với những con ngang tài ngang sức hoặc yếu hơn – với mục đích tập luyện, tránh sát thương. Thông thường, mỗi con chim "vần" từ 2-3 lần mới lấy lại được thể lực, đòn lối chiến đấu vốn có. 

Tùy vào cách nuôi dưỡng và huấn luyện, sau giai đoạn thay lông, có chim thi đấu rất hăng nhưng cũng có con vừa nhìn thấy đối thủ đã xù đầu, bay thẳng lên đỉnh lồng, quyết không chịu xuống. 

"Với những con như vậy, chủ mất thời gian dài chăm sóc cẩn thận thì mới lấy lại được phong độ", anh Hiệp nói.

Hải Hiền