Thuốc Từ Cây Nhội

Họ Euphorbiaceae. Cây mọc hoang trong rừng và được đưa về thành phố lấy bóng mát. Ngọn, lá non thái nhỏ, rửa kỹ xào hay nấu canh; một số nơi dùng lá non ăn gỏi cá. Trước đây, cây ít được sử dụng làm thuốc. Hiện nay được quan tâm nhiều.

Trong lá non có nước, protid, glucid, chất xơ, caroten, vitamin C; các triterpenoid: friedelin, friedelinol, epifriedelinol...; các flavonoid: quercetin, quercitrin fisetin và các dẫn chất; các steroid: stigmasterol, ß-sitosterol, ß-sitostenon. Trong vỏ thân chứa tanin, hạt chứa dầu thô. Theo Đông y, cây nhội vị hơi cay, chát, tính mát; tác dụng hành khí, hoạt huyết, tiêu thũng, giải độc.

Tại Trung Quốc, dùng vỏ thân, rễ cây trị phong thấp, đau xương; nghiên cứu lá cây chữa bệnh ung thư đường tiêu hóa, ung thư dạ dày, chữa viêm gan truyền nhiễm, viêm phổi, viêm hầu họng, trẻ em cam tích. Dùng ngoài trị mụn nhọt và lở ngứa... Ở Ấn Độ, người ta dùng dịch ép lá làm thuốc trị loét. Năm 1963, Bộ môn Ký sinh trùng, Đại học Y Dược Hà Nội phát hiện thấy lá nhội có tác dụng rất mạnh với trùng roi (Trichomonas), áp dụng chữa cho phụ nữ bị khí hư do trùng roi âm đạo (Trichomonas vaginalis), tiêu chảy do trùng roi (Trichomonas), kết quả tốt. Vì vậy, cây này có giá trị trong chăm sóc sức khỏe ban đầu cho phụ nữ, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, nơi cây thuốc mọc nhiều. Ngoài ưu điểm diệt ký sinh trùng nhanh, không gây cương tụ, không làm rát âm đạo và tỷ lệ khỏi bệnh tương đối cao (72%), cao lá có ưu điểm hơn carbazol là sau khi khỏi nhiễm trùng roi, bệnh nhân không bị nhiễm nấm âm đạo (Mycose vaginale).

Các bài thuốc có nhội:

Chữa tiêu chảy: 20 - 40g lá khô hay 40 - 60g lá tươi sắc nước uống trong ngày.

Chữa khí hư, bạch đới, viêm âm đạo, lở ngứa: lá tươi 50 - 80g sắc nước uống hoặc sắc lấy nước đặc, thêm ít phèn chua hay hòa thêm 1 - 2 viên klion (metronidazole) để ngâm rửa. Có thể nấu cao đặc để bôi.

Chữa dị ứng do thuốc mỡ, tiếp xúc hóa chất, lở ngứa như ghẻ ruồi do tắm nước bẩn (nước ao tù): lá nhội 2 phần, nghể răm 1 phần, nấu nước tắm khi nước còn nóng, dùng lá chà xát khắp người.

Lá nhội và lá cây dâu da đều 50g, giã nhỏ trộn với ít dấm, bôi chữa dị ứng, mẩn ngứa, mụn nhọt.

Ở Trung Quốc, người ta dùng lá nhội tươi 60g, hợp hoan bì 15g, rau má 30g, đường phèn 15g, sắc nước uống chữa viêm gan siêu virut.