TỈ LỆ KÍCH THƯỚC VÀ TỈ LỆ HÌNH VẼ TRONG AUTOCAD

XEM THÊM : CÁCH GHI KÍCH THƯỚC TRÊN CAD

TỈ LỆ BẢN VẼ LÀ GÌ?

TỈ LỆ TRONG BẢN VẼ DÙNG LÀM GÌ?

Trong bản vẽ kỹ thuật người ta dùng tỉ lệ để bố cục hình vẽ cho cân đối sao cho vừa đủ vào khổ giấy trình bày và làm cho người đọc dễ thấy các con số nhất. Vậy nếu chỉ là cho vừa khổ giấy thì dùng tỉ lệ nào cũng được sao? Xin trả lời là không, vì nó sẽ có quy định theo tiêu chuẩn chung, thống nhất cho mọi bản vẽ kỹ thuật. Nhờ có tiêu chuẩn chung người ta mới sản xuất ra được thước đo tỉ lệ phù hợp với các tiêu chuẩn đó (phổ biến là thước đo tỉ lệ hình tam giác có sáu bậc tỉ lệ được chia trên đó).

Hồi xưa do chỉ có bản vẽ tay nên tỉ lệ ghi trên bản vẽ rất cần thiết để nếu người vẽ có quên ghi kích thước ở vị trí nào đó thì chỉ cần lấy cây thước cm, hoặc thước tỉ lệ ra đo là biết kích thước của nó là bao nhiêu à, còn ngày nay thì để tiện cho việc đem bản vẽ bỏ trong cặp, túi xách vận chuyển mang đi thì nếu in giấy A4 chữ nhỏ quá khó đọc nên người ta thường dùng khổ giấy A3 và tỉ lệ trong bản vẽ người ta hay ghi câu No to scale, hoặc Scale to fit để cho người đọc biết rằng không được dùng thước đo trên đó vì mặc dù nó có ghi tỉ lệ trên đó nhưng do in vừa khổ giấy A3 nên nó không còn đúng tỉ lệ nữa và thay vào đó người ta dùng Tỉ Lệ Xích để chia cách vạch và ghi con số kích thước cụ thể trên các vạch đó để bạn dùng thước mà ướm vào rồi đo suy đoán trên các chỗ bị ghi thiếu kích thước. Hiện nay do bản đồ và bản vẽ quy hoạch có tỉ lệ khá nhỏ người ta không thể ghi kích thước chằng chịt trên đó nên Tỉ Lệ Xích được dùng khá phổ biến trong các bản vẽ này.

CÁCH TÍNH TỈ LỆ 1/100

Tỉ lệ 1/100 được hiểu như sau : dùng thước đo cm để đo vật thể thực tế ngoài đời là 1 mét = 100cm (100 đơn vị) thì trong bản vẽ Autocad ta vẽ biểu diễn là 1 đơn vị. Và 1 đơn vị trong Autocad dùng hệ metric thì gõ là 1000 (1000mm bằng 1m). Vậy khi in ra tờ giấy đúng tỉ lệ 1/100 thì đo hình vẽ trên tờ giấy đó sẽ là 1cm thì sẽ bằng 1 mét thực tế ngoài đời.

CÁC TỈ LỆ THƯỜNG DÙNG TRONG BẢN VẼ KIẾN TRÚC, NỘI THẤT

Do ở Việt Nam ta dùng hệ mét nên trong lĩnh vực thiết kế kiến trúc, kết cấu và nội thất thì các tỉ lệ thường dùng được quy định như sau :

Bản vẽ xin phép, sơ phác :

Phổ biến nhất là tỉ lệ 1/100 và đối với các công trình có diện tích hơi lớn một tí thì có tỉ lệ 1/200.

Bản vẽ khai triển kỹ thuật :

Có các tỉ lệ thông dụng như 1/50, 1/75, 1/25, 1/20, 1/10, 1/5 và 1/2. trong đó tỉ lệ 1/50 và 1/75 dùng cho các mặt bằng, mặt đứng và mặt cắt công trình. Tỉ lệ 1/25 và 1/20 dùng khai triển bản vẽ thiết kế vệ sinh, ban công, cầu thang và thống kê cửa trong bản vẽ kiến trúc. Còn đối với bản vẽ nội thất thì tỉ lệ 1/25 và 1/20 dùng để khai triển các vật dụng nội thất như bàn, tủ, giường, ghế...Các tỉ lệ 1/10, 1/5, 1/2 dùng để phóng to chi tiết liên kết của vật dụng thiết bị lắp ráp...Như chi tiết bậc thang, lan can, tay vịn, chi tiết các mối liên kết đồ gỗ.

Bản vẽ làm rập để sản xuất :

Thường dùng tỉ lệ 1/1 có nghĩa là hình vẽ trong tờ giấy in ra có kích thước bao nhiêu thì làm thực tế đúng y như vậy.

TỈ LỆ KÍCH THƯỚC VÀ HÌNH VẼ TRONG AUTOCAD

Để phóng to hoặc thu nhỏ một hình vẽ biểu diễn trong Autocad theo hệ mét thì người ta lấy cột mốc tỉ lệ 1/100 làm chuẩn, lấy số 100 đó chia cho số tỉ lệ mong muốn từ đó suy ra các tỉ lệ hình cần thu phóng, ví dụ muốn phóng to một hình chữ nhật từ tỉ lệ 1/100 lên 1/50 thì ta chỉ cần lấy số 100 : 50 = 2 (tỉ lệ mong muốn là 1/50 thì ta chia cho số 50) suy ra lúc lệnh scale hỏi Enter the scale factor thì ta nhập số 2 vào, là hình vẽ sẽ to lên gấp đôi thì có nghĩa là hình vẽ đó đang ở tỉ lệ 1/50.

Tuy nhiên muốn ghi kích thước đúng cho các hình vẽ biểu diễn ở các tỉ lệ đó thì ta lại chia ngược lại cách làm trên. Như ta đã biết trong lệnh Dimension Style thì khi thiết lập ta có hai thông số tỉ lệ cần quan tâm đó chính là Use Overall Scale Of : là tỉ lệ toàn cục và Scale Factor là tỉ lệ cục bộ. Trong đó tỉ lệ toàn cục là phóng đều kích thước các chữ số, mũi tên...to lên hoặc nhỏ đi nhưng không làm thay đổi tỉ lệ kích thước. Còn tỉ lệ cục bộ thì giá trị sẽ thay đổi theo tỉ lệ hình vẽ. Các bạn hãy tham khảo hình vẽ dưới đây để biết cách tính tỉ lệ kích thước và tỉ lệ hình vẽ nhé.

Như ví dụ trên nếu hình chữ nhật ta phóng to lên gấp đôi thành tỉ lệ 1/50 thì giá trị ta nhập ở ô tỉ lệ cục bộ (scale factor) sẽ là lấy tỉ lệ mong muốn chia cho tỉ lệ 1/100, cụ thể lấy 50 : 100 = 0.5 thì khi ta đo kích thước vô hình chữ nhật tỉ lệ 1/50 mới chính xác, suy ra nó ngược lại với phép chia của tỉ lệ hình vẽ. Từ đó các bạn có thể tính được tỉ lệ của kích thước và hình vẽ bất kỳ có tỉ lệ không đúng qui định.

Mời các bạn xem video clip sau đây để hiểu rõ hơn tỉ lệ trong Autocad nhé !