Tiếng Urdu – Wikipedia Tiếng Việt

Tiếng Urdu (Tiếng Lashkari)
(لشکری) اُردُو
Từ Urdu bằng chữ Nastaʿlīq
Phát âm	[ˈʊrd̪u] ⓘ
Khu vực	Nam Á, Trung Đông
Tổng số người nói	65 triệu người bản ngữ ở Ấn Độ,[1]16 triệu người bản ngữ ở Pakistan[2]
Dân tộc	Người Hindustan, người Hồi giáo Deccan và người Muhajir
Phân loại	Ấn-Âu Ấn-Iran Ấn-Arya Ngữ ngành Hindi Hindi Tây Hindustan[3] Punjabi[4][5] Tiếng Urdu (Tiếng Lashkari)
Hệ chữ viết	Chữ Ả Rập (biến thể chữ Urdu) Hệ chữ nổi Urdu
Dạng ngôn ngữ kí hiệu	Indian Signing System (ISS)[6] Signed Urdu[7]
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Pakistan (ngôn ngữ quốc gia và chính thức) India (chính thức theo danh mục 8 của hiến pháp Ấn Độ và ở những bang/lãnh thổ sau) Chính thức: Jammu và Kashmir Telangana Đồng chính thức: Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia Delhi Bihar Uttar Pradesh Jharkhand Tây Bengal
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại	Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất[8]  Guyana[9] (Hindustan Guyan)  Suriname[9] (Hindustan Surname)  Trinidad and Tobago[9] (Hindustan Trinidad)
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1	ur
ISO 639-2	urd
ISO 639-3	urd
Glottolog	urdu1245[10]
Linguasphere	59-AAF-q
Vùng nơi tiếng Urdu là ngôn ngữ chính thức hay đồng chính thức   Vùng nơi tiếng Urdu chỉ là ngôn ngữ thiểu số
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Urdu (اُردُو ALA-LC: Urdū [ˈʊrd̪uː] ⓘ hay tiếng Urdu chuẩn hiện đại (còn gọi là tiếng Lashkari,[11][12] viết là لشکری) là ngữ tầng (register) chuẩn hóa và Ba Tư hóa của tiếng Hindustan.[13][14] Đây là ngôn ngữ chính thức, ngôn ngữ quốc gia và đóng vai trò lingua franca của Pakistan. Tại Ấn Độ, nó là một trong 22 ngôn ngữ chính thức được nhắc đến trong Hiến pháp, và cũng có địa vị chính thức ở Jammu và Kashmir, Telangana, Uttar Pradesh, Bihar, Jharkhand, cũng như lãnh thổ thủ đô Delhi.

Trừ một loạt từ vựng chuyên biệt hóa, tiếng Urdu thông hiểu với tiếng Hindi chuẩn, một ngữ tầng khác của tiếng Hindustan. "Dạng Urdu" của tiếng Hindustan nhận sự công nhận dưới sự cai trị của người Anh khi họ thay những ngôn ngữ chính thức địa phương ở Bắc và Tây Bắc Ấn Độ bằng tiếng Anh và tiếng Hindustan viết bằng chữ Nastaʿlīq.[15][16][17] Những yếu tố tôn giáo, xã hội, và chính trị đang đẩy sự khác biệt giữa tiếng Urdu và Hindi ra xa nhau hơn.[18]

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ ne2007
2. ^ "POPULATION BY MOTHER TONGUE | Pakistan Bureau of Statistics". www.pbs.gov.pk (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 7 năm 2017. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2018.
3. ^ Bản mẫu:ELL2
4. ^ Bailey, T. Grahame. "Urdu: the Name and the Language." Journal of the Royal Asiatic Society 62.2 (1930): 391-400.
5. ^ Khalid, Kanwal. "LAHORE DURING THE GHAZNAVID PERIOD."
6. ^ Gaurav Takkar. "Short Term Programmes". punarbhava.in. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2015.
7. ^ "Indo-Pakistani Sign Language", Encyclopedia of Language and Linguistics
8. ^ "The World Fact Book". Central Intelligence Agency. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2017.
9. ^ a b c "Archived copy" (PDF). Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 20 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2016.{{Chú thích web}}: Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề (liên kết)
10. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, biên tập (2013). "Urdu". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
11. ^ Mala Dayal (ngày 1 tháng 8 năm 2010). Celebrating Delhi. Penguin Books Limited. tr. 147–. ISBN 978-81-8475-273-1.
12. ^ M. Fazlul Hasan (1970). Bangalore Through the Centuries. Historical Publications.
13. ^ "NIST 2007 Language Recognition Evaluation" (PDF). Alvin F. Martin, Audrey N. Le. Speech Group, Information Access Division, Information Technology Laboratory National Institute of Standards and Technology, USA. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 1 tháng 7 năm 2016.
14. ^ Rao, Chaitra, et al. "Orthographic characteristics speed Hindi word naming but slow Urdu naming: evidence from Hindi/Urdu biliterates." Reading and Writing 24.6 (2011): 679–695.
15. ^ Brass, Paul R. (2005). Language, religion and politics in North India. Lincoln, NE: IUniverse. ISBN 978-0-595-34394-2.
16. ^ "Archived copy" (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 15 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2012.{{Chú thích web}}: Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề (liên kết)
17. ^ Mohanty, Panchanan. "British language policy in 19th century India and the Oriya language movement." Language Policy 1.1 (2002): 53–73.
18. ^ Ahmad, Rizwan (ngày 1 tháng 7 năm 2008). "Scripting a new identity: The battle for Devanagari in nineteenth century India". Journal of Pragmatics. Quyển 40 số 7. tr. 1163–1183. doi:10.1016/j.pragma.2007.06.005.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Có sẵn phiên bản Tiếng Urdu của Wikipedia, bách khoa toàn thư mở

• Urdu language tại Encyclopædia Britannica (bằng tiếng Anh)
• Tieng Urdu/Lashkari -Justapedia
• Tiếng Urdu trên DMOZ

x t s Ngôn ngữ tại Ấn Độ
Ngôn ngữchính thức	Cấp liên bang Hindi Anh Danh mục 8 của hiến pháp Ấn Độ Assam Bengal Bodo Dogri Gujarat Hindi Kannada Kashmir Konkan Maithil Malayalam Manipur Marathi Nepal Odia Punjab Phạn Sindh Santal Tamil Telugu Urdu Chỉ cấp bang Garo Gurung Khasi Kokborok Lepcha Limbu Mangar Mizo Newar Rai Sherpa Sikkim Sunwar Tamang
Ngôn ngữkhông chính thứclớn	Có hơn 1 triệu người nói Angika Awadh Baghel Bagri Bajjika Bhil Bhojpur Bundel Chhattisgarh Dhundhar Garhwal Gond Harauti Haryana Ho Kangra Khandesh Khortha Kumaon Kurukh Lambadi Magaha Malva Marwar Mewar Munda Nimar Rajasthan Sadri Surjapur Tulu Wagd Varhadi Có 100.000 – 1 triệu người nói Adi Angami Ao Dimasa Halbi Karbi Kharia Kodava Kolami Konyak Korku Koya Kui Kuvi Ladakh Lotha Malto Mishing Nishi Phom Rabha Sema Sora Tangkhul Thadou

x t s Ngôn ngữ tại Pakistan
Chính thức	Urdu Anh
Ngôn ngữ lớn	Punjab Pashtun Sindh Baloch
Ngôn ngữ thiểu số(theo đơn vị hành chính)	Azad Kashmir Dogri Gujari Kashmir Pothohar Balochistan Brahui Dehwar Hazara Khetran Wanetsi FATA Ormur Wazir Gilgit-Baltistan Balti Burig Burushaski Domaaki Khowar Kundal Shahi Munji Shina Waigali Wakhi KhyberPakhtunkhwa Burushaski Badeshi Bateri Chilisso Dameli Gawar-Bati Gowro Hindko Kagani Kalami Kalash Kalkoti Kamviri Khowar Maiya Palula Torwali Ushoji Yidgha Punjab Bagri Dogri Rajasthani Tây Punjab Pothohari Saraiki Sindh Aer Bagri Bhaya Dhatki Goaria Gujarat Jadgali Jandavra Jogi Koli Parkari Kutchi Loarki Marwari Memoni Mewari Od Rajasthani
Liên quan	Ngữ chi Indo-Arya Ngữ chi Iran Ngữ chi Nuristan Nhóm ngôn ngữ Dard Chagatai

x t s Các ngôn ngữ tại Nam Phi
Chính thức	German Tây Afrikaans · Anh Nam Bantu Sotho-Tswana Bắc Sotho (Sepedi) · Sesotho · Tswana (Setswana) · Nam Ndebele (isiNdebele) Nguni Swazi (siSwati) · Xhosa (isiXhosa) · Zulu (isiZulu) Venda (Tshivenda) · Tsonga (Xitsonga)
Không chính thức	Bản địa Bhaca · Khoi · Lala · Lozi · Nama · Nhlangwini · Bắc Ndebele · Phuthi · San · Tuu Ngoại lai Đức· Hy Lạp · Gujarati· Hindi· Bồ Đào Nha· Tamil· Telugu· Urdu Tôn giáo Ả Rập· Hebrew· Phạn

Cơ sở dữ liệu tiêu đề chuẩn
Quốc tế	GND
Quốc gia	Hoa Kỳ Pháp BnF data Cộng hòa Séc Tây Ban Nha Israel
Khác	İslâm Ansiklopedisi Yale LUX