Tiểu Máu Có Thể Là Dấu Hiệu Của Nhiều Bệnh Lý - VnExpress

Tiểu máu là tình trạng nước tiểu màu hồng, đỏ hoặc nâu đỏ do sự hiện diện của các tế bào hồng cầu. Lượng máu trong nước tiểu rất nhỏ và thường không gây đau đớn, trừ trường hợp có các cục máu đông. Tiểu máu thường xảy ra mà không có các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác.

Máu mà chúng ta có thể nhìn thấy được gọi là tiểu máu tổng thể. Máu tiết niệu chỉ nhìn thấy dưới kính hiển vi (tiểu máu vi thể) được tìm thấy khi bác sĩ xét nghiệm nước tiểu. Dù loại nào, điều quan trọng là phải xác định lý do gây chảy máu. Trong nhiều trường hợp, tiểu máu là vô hại, nhưng mặt khác, máu trong nước tiểu cũng có thể cảnh báo một rối loạn nghiêm trọng.

Khi tiểu ra máu nghĩa thận hoặc các bộ phận khác của đường tiết niệu gặp vấn đề khiến các tế bào máu rò rỉ vào nước tiểu. Các vấn đề gây ra rò rỉ bao gồm:

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Điều này xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua niệu đạo và nhân lên trong bàng quang. Các triệu chứng có thể bao gồm cảm giác muốn đi tiểu dai dẳng, đau và rát khi đi tiểu và nước tiểu có mùi cực kỳ nồng nặc. Đối với một số người, đặc biệt là người lớn tuổi, dấu hiệu bệnh duy nhất chỉ là tiểu ra máu.

Nhiễm trùng thận

Tình trạng này xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào thận từ máu hoặc di chuyển từ niệu quản đến thận. Các dấu hiệu và triệu chứng thường tương tự như nhiễm trùng bàng quang, dù nhiễm trùng thận có nhiều khả năng gây sốt và đau hạ sườn.

Sỏi bàng quang hoặc sỏi thận

Các khoáng chất trong nước tiểu đôi khi tạo thành tinh thể trên thành thận hoặc bàng quang. Theo thời gian, các tinh thể có thể trở thành những viên đá nhỏ và cứng.

Nhìn chung, sỏi không gây đau đớn nên phần lớn mọi người không biết mình mắc phải, trừ khi chúng gây tắc nghẽn hoặc phát triển lên một kích thước lớn gây đau khi đi tiểu. Sỏi bàng quang hay sỏi thận có thể gây chảy máu đại thể và vi thể.

Phì đại tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt nằm ngay dưới bàng quang và bao quanh phần trên cùng của niệu đạo, thường to ra khi nam giới đến tuổi trung niên. Khi đó, nó sẽ chèn ép niệu đạo, ngăn chặn một phần dòng chảy của nước tiểu. Các dấu hiệu và triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, hoặc BPH) bao gồm khó đi tiểu, tiểu gấp hoặc buồn tiểu dai dẳng, và tiểu ra máu. Nhiễm trùng tuyến tiền liệt (viêm tuyến tiền liệt) cũng có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng tương tự.

Bệnh thận

Tiểu ra máu vi thể là một triệu chứng phổ biến của bệnh viêm cầu thận, tình trạng viêm nhiễm hệ thống lọc của thận. Viêm cầu thận có thể là một phần của các bệnh lý như tiểu đường hoặc tự xảy ra. Nhiễm trùng do virus hoặc liên cầu khuẩn, bệnh mạch máu (viêm mạch) và các vấn đề miễn dịch như bệnh thận IgA, ảnh hưởng đến các mao mạch nhỏ lọc máu trong thận (cầu thận), có thể gây ra viêm cầu thận.

Ung thư thận

Đi tiểu ra máu có thể là dấu hiệu của ung thư thận, bàng quang hoặc tuyến tiền liệt. Điều đáng ngại là bệnh ung thư này không có các dấu hiệu hoặc triệu chứng trong giai đoạn đầu, khi việc điều trị còn dễ dàng.

Các rối loạn di truyền

Thiếu máu hồng cầu hình lưỡi liềm, một dạng thiếu máu di truyền do không có đủ các tế bào hồng cầu khỏe mạnh để mang đầy đủ oxy trong cơ thể người bệnh, gây ra tiểu máu tổng thể và tiểu máu vi thể. Hội chứng Alport (viêm thận di truyền), ảnh hưởng đến màng lọc ở cầu thận, cũng gây ra tình trạng tương tự.

Tổn thương thận

Chấn thương thận do tai nạn hoặc do chơi thể thao có thể máu xuất hiện trong nước tiểu.

Thuốc

Thuốc chống ung thư cyclophosphamide và penicillin có thể gây tiểu ra máu. Người dùng thuốc chống đông máu đôi khi cũng có thể nhìn thấy máu trong nước tiểu.

Tập luyện cường độ cao

Nguyên nhân tập thể thao cường độ cao dẫn đến tiểu máu tổng thể chưa được làm rõ. Có thể là do chấn thương bàng quang, mất nước hoặc sự phá vỡ các tế bào hồng cầu xảy ra khi tập luyện liên tục. Những người chạy bộ thường có nguy cơ cao nhất, dù bất kỳ ai cũng có thể bị tiểu ra máu sau khi tập luyện cường độ cao, nhưng điều này là rất hiếm.

Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc nhuận tràng, và một số loại thực phẩm như củ cải đường, đại hoàng và quả mọng có thể khiến nước tiểu chuyển sang màu đỏ. Thay đổi màu sắc nước tiểu do thuốc, thức ăn hoặc tập thể dục có thể biến mất trong vài ngày. Nước tiểu có máu sẽ trông khác, nhưng vì có thể không phân biệt được nên hãy đến gặp bác sĩ bất cứ lúc nào nhận thấy có máu trong nước tiểu.

Vì một số nguyên nhân gây tiểu ra máu là nghiêm trọng, không nên bỏ qua dù chỉ một lượng nhỏ máu trong nước tiểu của mình. Dù không thấy máu trong nước tiểu nhưng đi tiểu nhiều, tiểu khó, đau bụng hoặc đau thận, cũng cần thăm khám ngay vì đây đều có thể là biểu hiện của tiểu máu vi thể.

Hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế khẩn cấp nếu không thể đi tiểu, thấy cục máu đông khi tiểu hoặc có máu trong nước tiểu kèm các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, sốt, ớn lạnh, đau ở bên hông, lưng hoặc bụng.

Anh Ngọc (Theo Mayo Clinic)