Tìm Hiểu Sự Tích Và đền Thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên - Oản Cô Tâm

Thường thấy người ta hay nhắc tới Tam Tòa Thánh Mẫu gồm Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn, Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ trong Tam Phủ. Nhưng trong Tứ Phủ Vạn Linh lại có thêm một vị Thánh Mẫu nữa đó là Mẫu Cửu Trùng Thiên hay mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên. Vậy vị thánh mẫu này là ai, liệu ngài có giống Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên hay không? Hãy cùng theo dõi bài viết sau đây.

Xem thêm sự tích, đền thờ và văn khấn Tam Tòa Thánh Mẫu:

Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên – Liễu Hạnh Công Chúa

Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn – La Bình Công Chúa

Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ – Xích Lân Công Chúa

NỘI DUNG

Mẫu Cửu Trùng Thiên là ai? Sự tích Mẫu Cửu Trùng Thiên

Mẫu Cửu Trùng Thiên, trong tâm linh người Việt tin rằng Mẫu ngự nơi chín tầng mây. Là vị nữ thần quyền hành cai quản tiên cung, cai quản lục cung sáu viện (Lục Cung Vương Mẫu). 

Mẫu còn có nhiều danh hiệu khác ngoài Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên như Mẫu Thượng Thiên, Thiên Thanh Công Chúa, Thanh Vân Công Chúa, Cửu Trùng Thánh Mẫu (Mẫu Cửu), Lục Cung Vương Mẫu, Mão Dậu Công Chúa. Mẫu thường mặc áo đỏ và ngồi ở chính giữa. Ngoài ra, mẫu còn có danh hiệu là Bán Thiên Công Chúa (Mẫu Bán Thiên). Hầu hết các đền phủ hay điện thờ tại gia đều có ban thờ Mẫu Bán Thiên ngoài trời.

Nhiều ý kiến cho rằng Cửu Trùng Thánh mẫu được đồng nhất với Cửu Thiên Huyền Nữ (Trung Hoa) là vị nữ thần linh thiêng với nhiều sự tích kỳ bí, tuy nhiên đây mới chỉ là ý kiến tham khảo.

Mẫu Cửu Trùng Thiên có phải là Mẫu Liễu Hạnh

Một điều có thể khẳng định rằng Mẫu Cửu Trùng Thiên không phải là Mẫu Liễu Hạnh. Có chăng sự nhầm lẫn xảy ra do danh vị của hai Mẫu. Theo đó, trong Tam Phủ, mẫu Liễu Hạnh có danh hiệu là Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, trong khi ở Tứ Phủ, mẫu Cửu Trùng Thiên cũng có danh hiệu gần giống là Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên. Trong Tứ Phủ Vạn Linh, Mẫu Liễu Hạnh có danh hiệu là Mẫu Đệ Nhị Địa Tiên.

Xem thêm: Hệ thống Tứ Phủ gồm những ai – những thông tin con nhang đệ tử nên biết

Có ý kiến tham khảo cho rằng vì việc cai quản Thiên Phủ vốn tách biệt với đời sống dương gian, Mẫu Cửu Trùng Thiên đã ủy quyền đại diện tại nhân thế cho Mẫu Địa (tức Mẫu Liễu Hạnh). Bởi vậy mà ở nhiều đền điện, Mẫu Liễu Hạnh được thờ ở ngôi Mẫu Thượng Thiên, mặc áo đỏ. Ở những đền điện như vậy thường chỉ có Tam Tòa Thánh Mẫu chứ không có Tứ Phủ Thánh Mẫu. Và Mẫu Cửu Trùng Thiên thì thường được thờ ở ngoài trời.

Đền thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên

Đền Bằng Sở – Hà Nội

Địa chỉ: thôn Bằng Sở, xã Ninh Sở, Thường Tín, Hà Nội

Đền Bằng Sở được cho là một trong hai ngôi đền nổi tiếng thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên hay Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên. 

Tam quan đền có ghi rõ “Đền Mẫu Cửu Thôn Bằng Sở” nhằm khẳng định chính xác đây là nơi thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên.

Bên trong đền cũng lưu lại đôi câu đối nói về Mẫu Cửu Trùng:

“Tứ Phủ linh thanh, hộ quốc bảo dân thiên hạ mẫu

Cửu trùng trắc giáng, đằng vân giá vũ địa trung tiên.”

Dịch:

“Tứ Phủ linh thiêng, giúp nước cứu dẫn mẫu nghi thiên hạ

Cửu trùng lên xuống, đi mây về gió vị tiên thế gian.”

Đền Thượng nổi tiếng tượng Mẫu Cửu Trùng Thiên – Ba Vì

Địa chỉ: khu du lịch vườn quốc gia Ba Vì, Hà Nội

Đền Thượng còn là ngôi đền chính nổi tiếng thờ Tản Viên Sơn Thánh – Đức Thánh Tản linh thiêng. Xem ngay!

Đền Thượng cũng là nơi thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên nhưng khác biệt là nơi đây thờ tượng mẫu uy nghiêm ở ngoài trời, đặt tại nơi cao nhất của đỉnh Mẫu thuộc núi Ba Vì. Pho tượng Mẫu mới được đúc cách đây 10 năm tức ngày 16/10/2010. 

Pho tượng mẫu có kích thước bằng người thật, nặng khoảng 1 tấn đồng. Tượng mô phỏng tư thế Mẫu đang ngồi trên ngai. Bên dưới là bệ đỡ cao bằng đá. Tổng kích thước chiều cao pho tượng tính cả bệ đá khoảng 2,3m. Đây là một tác phẩm có giá trị nghệ thuật được thể hiện công phu trên chất liệu đồng cấn tam khí, có gắn đá màu. Công trình được hội Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam bảo trợ ngay từ khi khởi xướng.

Tại vị trí pho tượng Mẫu Cửu Trùng hiện tại xưa kia cũng có tượng mẫu cỡ nhỏ bằng sứ. Việc nhân dân đặt tượng mẫu ngay tại vị trí ấy thể hiện ý nghĩa rằng ngài là đấng thiên hoằng pháp linh thiêng.

Xem thêm:

Đền thờ Cô Bơ Bông tại Thanh Hóa – kiến trúc và ngày tiệc Cô Bơ

Cô Chín là ai – sự tích và đền thờ Cô Chín Giếng hay còn có tên là Cô Chín Sòng Sơn

Nói về sắc thái pho tượng Mẫu Cửu Trùng Thiên, gương mặt có nét đoan nghị, tươi tắn, vị tha nhưng cũng đầy vẻ trang nghiêm. Khi đứng trước dung diện ngài, ai tâm tính hiền lành sẽ thấy vẻ mặt của Mẫu thật hiền từ, ai tâm tính bất ổn, thì sẽ thấy vẻ mặt mẫu khoan dung, khuyên bảo, ai tâm tính dối trá gian manh sẽ cảm thấy vẻ mặt Mẫu nghiêm buồn mà cảm thấy hối lỗi, sửa chữa. 

Điều đặc biệt ở pho tượng Mẫu đó là mẫu không đội mũ bình thiên, vì các vua trần gian mới cần mũ ấy bởi họ là “con trời”. Thiên tử mới phải đội cái lệnh “ngang trời” ấy, còn các Thánh Thần trong vai Thiên chủ không nên đội mũ ấy vì “thay mặt cho trời” để hoằng pháp. Vì thế Mẫu Cửu Trùng Thiên không cần đội chiếc mũ bình thiên mà đội mũ “đỉnh phượng của Trời” do hỏa biến – là ngọn lửa hướng thiên cấu thành (theo nguyên tắc tứ linh thì chim Phượng do Lửa hóa ra, Rồng linh cho Thủy tác thành; Lân, Ly do Mộc tạo nên và Rùa thiêng do Đất lập lại). Chiếc mũ của Ngài mang dáng dấp Việt, như dáng mũ của Tứ Pháp và Phật Mẫu Man Nương bên chùa Dâu.  

Chú ý khi sắm lễ dâng Mẫu

Mẫu Cửu Trùng Thiên thường mặc trang phục màu đỏ nên cần chú ý khi sắm lễ dâng mẫu phải sắm các lễ vật có màu đỏ làm chủ đạo. Tại hai ngôi đền chính thờ mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên kể trên thì các lễ vật cơ bản phải sắm gồm một đĩa hoa, đĩa quả với nhiều loại quả khác nhau, cơi trầu, thẻ hương, giấy tiền, cút rượu, xôi thịt và cánh sớ.

Các thức lễ nên được sắp xếp trong một mâm lễ rồi dâng lên ban thờ Mẫu. Sau khi khấn xong thì chờ một tuần hương rồi xin Mẫu để được hạ lễ. Giấy tiền cùng cánh sớ thì đem đi hóa tại nơi quy định trong đền.

Muốn thể hiện lòng thành tâm với Mẫu mà dâng thức lễ đẹp có thể bày biện lâu dài trên ban thờ mẫu thì bạn nên tham khảo Oản Tài Lộc.

Oản Tài Lộc bản chất là oản đường nhưng được trang trí với lá ngọc cành vàng rực rỡ và trang trọng hơn rất nhiều, mang phần nhiều phục vụ nhu cầu cúng lễ thánh thần hơn.

Xem thêm: Hướng dẫn cách dâng Oản Tài Lộc chuẩn nhất không phải ai cũng biết trên mâm lễ Tứ Phủ, Phật, Gia Tiên và Thần Tài.

Với Oản Tài Lộc dâng Mẫu Cửu Trùng Thiên thì nên là oản có màu đỏ và đẹp nhất là oản được thiết kế tại Oản Cô Tâm.

Oản Cô Tâm là đơn vị chuyên làm oản nghệ thuật với nhiều màu sắc và họa tiết trang trí mang ý nghĩa tâm linh phục vụ cho nhu cầu cúng bái, lễ lạy của khách hành hương. Với quanh oản vàng lễ Mẫu Thoải, khách hàng hoàn toàn an tâm khi mua hàng tại Oản Cô Tâm bởi quanh oản vàng sẽ được chúng tôi trang trí cách điệu với hoa lụa trang nhã cùng cành vàng lá ngọc, tạo nên quanh oản vừa đẹp, vừa kiêu sa lại hoàn toàn phù hợp với văn hóa tín ngưỡng tâm linh thờ cúng của người Việt, cực kỳ thích hợp để dâng lên cửa thánh mẫu cầu tốt lành đầu năm cho gia đình.

Văn khấn Mẫu Cửu Trùng Thiên

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Hương tử chúng con thành tâm kính lạy Đức Hiệu Thiên chí kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng đế.

Kính lạy Đức Cửu Trùng Thanh Vân lục cung công chúa.

Kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng công chúa, sắc phong Chế Thắng Hòa Diệu đại vương, gia phong Tiên Hương Thánh mẫu.

Kính lạy Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.

Kính lạy Đức đệ tam Thủy Phủ, Lân nữ công chúa.

Kính lạy Đức đệ tứ khâm sai Thánh mẫu, tứ vị Chầu bà, năm toà quan lớn, mười dinh các quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng.

Hương tử con là . . . . . . . . . . .

Ngụ tại . . . . . . . . . . .

Cùng toàn thể gia đình đến nơi Điện (Phủ, Đền) . . . . . . . chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài xót thương ủng hộ, kiến cho gia chúng con tiêu trừ tai nạn, điềm lành thường tới, điềm dữ lánh xa, hết tai ương bệnh tật trong nhà, hưởng thịnh vượng an lành mãi mãi.

Tài như nước đến, lộc như mây về, bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có phúc lành tiếp ứng.

Lại xin: Thể đức hiếu sinh, rủ lòng cứu độ, khiến cho chúng con như ý sở cầu, cho hương tử tòng tâm sở nguyện.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Bản văn Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên

Bản 1: 

Vận bốn mùa âm dương tuyết thảo

Lòng chí thành cầu đảo bình an

Dâng trà quả thực dâng lên

Lòng tin bái thỉnh Chúa Tiên Mẫu Cửu Trùng

 

Ngự cung trung lầu son chính vị

Ở trên trời ngự trị 4 phương

Lòng Người trong sáng như gương

Thần thông biến hóa sửa sang cõi đời

 

Mặt hoa mày liễu tốt tươi

Hình dung yểu điệu miệng cười như hoa

Lưng ong tóc phượng rà rà

Áo xông hương xạ hài hoa chân giày

Cửu trùng ngự chín tầng mây

Quản cai các bộ tiên nay thượng đình

 

Có phen Mẫu mặc áo xanh

Ngự chơi đồng điệu đàn tranh quyến trần

Dập dìu hầu hạ dư trăm

Kẻ nâng túi vóc, người cầm trùng xông

Áo xanh thay đổi áo hồng

Cõi Nam chính ngự ngai rồng đỉnh đang

 

Tay đeo trăm chuỗi hạt vàng

Miệng cười trăm thức vẻ vang hay là

Ngự thôi Chúa mới ban ra

Áo thắm quạt ngà ngự tới Tây Cung

Bầu trời cảnh ất đứng trông

Trang sinh tiên dược tiến dâng tức thì

Lại sai bát bộ tiên phi

Tinh kỳ thắng trỏ kéo đi dần dần

Đồn rằng cung Bắc thanh tân

Có bát thanh thủy tẩy trần bụi bay

Chúa liền ngự tới một khi

Mày mây chướng phủ khắp kỳ chân tay

Cô hầu sửa túi nâng khăn

Hương hoa phấn sáp đầy ngăn hộp cừ

Lược ngà Chúa lấy chải đầu

Áo vàng Chúa ngự quạt tàu cầm tay

Cờ vàng chi phất như bay

Xe loan giá ngự ngự rày tiên cung

Thấy người hạ giới có lòng

Nén hương thấu đến cửu trùng thiên thai

Đằng vân giá vũ một thôi

Thiên đình phút đã xuống chơi dương đình

Ba ngàn thế giới cảnh thanh

Đâu Đâu là chẳng chí thành lòng tin

Tiểu tôi thực lòng thảo hiền

Lễ tuy bất túc kinh thành hữu dư

Lạy Chầu xin giáng phúc cho

Từ rày để tử gồm no khang trù

Tứ thời bát tiết vô ngu 

Chư tai hạn ách tống đưa hải ngoài

Chữ rằng:”Thiện giả thiện lai”

Đệ tử cầu tàu tàu đáo tại gia

Đền thờ Phật Thánh trên tòa

Khuôn phù đệ tử vinh hoa thọ trường.

Bản 2: Thiên Tiên Đệ Nhất Thánh Mẫu Văn

Chốn cung tiên mây lòng ánh nguyệt

Cảnh bầu trời giá quyện hương bay

Cửu trùng nơi chín tầng mây

Thiên Tiên Đệ Nhất ngự rày cung trung

Gió đông phong hây hây xạ nức

Bộ tiên nàng chầu chực hôm mai

Dập dìu nơi chốn trang đài

Chính cung Mẫu ngự trong ngoài sửa sang

Ngát hương lan đào hoa đua thắm

Phương cá lầu cung cấm trang nghiêm

Tặng phong Đệ Nhất Thiên Tiên

Cầm quyền quản chủ cõi tiên tòa vàng

Chiếu gia ban khắp trong tám cõi

Hạ búi son mở hội quần tiên

Thần thông biến hóa vô biên

Phất tay ứng chỉ nơi miền thế nhân

Rằng cõi trần u mê lắm lắm

Tội chất chồng thời chẳng dung tha

Có hay quy chính cải tà

Tu nhân tích thiện thời mà lấy công

Chốn cửu trùng hữu thông tất cảm 

Xét cõi phàm thành kính nhất tâm

Phù Nam quốc hộ muôn dân

Đạo thần biến hóa hiện thân giúp đời

Có phen ngự dạo chơi tiên cảnh

Ngự tòa vàng chấp chính trước sau

Bách thần dâng tiến ngọc châu

Lưu ly hổ phách quỳ tâu trước thềm

Bộ nàng tiên đàn ca tay gảy

Khúc nghê thường vang dậy nơi nơi

Tiêu thiều sáp thổi nhịp đôi

Quyển trầm thánh thót dạo chơi tỳ bà

Vườn thượng uyển trăm hoa đua nở

Đóa hải đường rực rỡ khoe xuân

Tây cù thượng giới thanh tân

Ấy là đất ngọc tiên nhân đi về

Lầu gác khuê rèm châu lóng lánh

Ngư phượng xa dạo cảnh hồ tiên

Thỉnh mời Mẫu giáng đàn duyên

Hương hoa oản quả dâng lên đảo cầu

Hô đệ tử sang giàu phú quý

Ra phép màu lục trí thần thông

Thỉnh mời Mẫu giáng đền Trung

Khuông phù đệ tử hưng long thọ trường.