Tính Hệ Số Thanh Thải Creatinin - Tổng đài Y Khoa

☰ MỤC LỤC

• Tính creatinin có hai cách tính: theo nước tiểu 24h và công thức Corkroft-Gault. Trong lâm sàng, người ta thường tính toán độ thanh lọc creatinin và độ thanh lọc urê của thận để đánh giá chức năng lọc của thận. Dưới đây là công cụ tính creatinin.
  • 1. Creatinin là gì ?
  • 2. Vì sao kiểm tra creatinin và độ thanh thải creatinin?
  • 3. Các cách tính Creatinin
  • 4. Nồng độ creatinin/máu cao và độ thanh thải creatinin thấp nói lên điều gì?
  • 5. Các câu hỏi thường gặp
    • – Mức creatinin bình thường trong máu là bao nhiêu?
    • – Tập thể dục có ảnh hưởng đến mức creatinin máu?
    • – Chế độ ăn uống như thế nào làm ảnh hưởng đến nồng độ creatinin?
    • – Creatinin là gì? Nếu tôi có chế độ ăn bổ sung creatin, nồng độ creatinin của tôi sẽ đi lên?
    • – Mức độ creatinin thay đổi theo tuổi tác?

Tính creatinin có hai cách tính: theo nước tiểu 24h và công thức Corkroft-Gault. Trong lâm sàng, người ta thường tính toán độ thanh lọc creatinin và độ thanh lọc urê của thận để đánh giá chức năng lọc của thận. Dưới đây là công cụ tính creatinin.

1. Creatinin là gì ?

Đó là phân tử chất thải sinh ra trong quá trình biến dưỡng tạo năng lượng ở cơ từ sự phân giải creatin phosphat. Creatin là một acid hữu cơ có nitơ được tổng hợp trong cơ thể từ các acid amin ( L-arginin, Glycin, L-methionin ) ở gan và thân.(5% lượng creatin định vị ở cơ vận động, % % ở tim và não. Mỗi ngày có khoảng 2 % lượng creatin của cơ thể bị biến dưỡng thành creatinin để tạo năng lượng cho cơ.Tốc độ biến dưỡng này tùy thuộc vào nhu cầu của cơ thể. Creatinin sinh ra được thải trừ qua thận.

Độ thanh thải creatinin ( Creatinin clearance ) là tỉ lệ giữa lượng creatinin thải qua nước tiểu trong 1 phút với nồng độ creatinin trong huyết tương.

2. Vì sao kiểm tra creatinin và độ thanh thải creatinin?

Thận bài tiết creatinin qua nước tiểu giúp duy trì một nồng độ ổn định creatinin trong huyết tương. Nồng độ bình thường của creatinin trong huyết tương như sau:

• Người lớn, nam : 0,6-1,2 mg/dl
• Người lớn, nữ: 0,5-1,1 mg/dl
• Trẻ em: khoảng 0,2 mg/dl

Nồng độ cao bất thường creatinin trong huyết tương phản ảnh chức năng thận có vấn đề.

3. Các cách tính Creatinin

Có hai cách tính :

• Thu thập nước tiểu trong 24 giờ. Đo nồng độ creatinin trong nước tiểu.Đo nồng độ creatinin trong huyết tương. Tính theo công thức: CrCl = (U x V)/P ( U:nồng độ creatinin trong nước tiểu,V ( ml):Thể tích nước tiểu/phút, P: nồng độ creatinin trong huyết tương).
• Cách 2 : Dùng công thức Corkroft-Gault : (140-tuổi ) x cân nặng/72 x creatinin máu ( mg%)

Độ thanh thải creatinin bình thường ở nam là 90-140 ml/min và nữ là 85-135 ml/min

4. Nồng độ creatinin/máu cao và độ thanh thải creatinin thấp nói lên điều gì?

• Nồng độ creatinin trong huyết tương tăng cao có thể gợi ý cho bác sĩ nghĩ tới các bệnh suy thận, bệnh cao huyết áp, tiểu đường… và từ đó mà có các xét nghiệm khác để xác định bệnh. Độ thanh thải creatinin thấp là chỉ dấu quan trọng của tình trạng suy thận.
• Tuy nhiên cần lưu ý một số dược phẩm có thể gây tăng tạm thời nồng độ creatinin trong máu.
• Độ thanh thải creatinin là cơ sở để chỉnh liều điều trị
• Đối với các thuốc thải trừ theo đường niệu, nếu bệnh nhân có độ thanh thải creatinin thấp, nguy cơ quá liều, ngộ độc, gia tăng hiệu ứng phụ sẽ rất cao. Do vậy độ thanh thải creatinin là cơ sở quan trọng để bác sĩ quyết định điều chỉnh liều phù hợp.

5. Các câu hỏi thường gặp

– Mức creatinin bình thường trong máu là bao nhiêu?

Bình thường mức creatinine trong máu khoảng 0.6 đến 1.2 milligrams (mg)/ deciliter (dl) ở nam và 0.5 đến 1.1 milligrams /deciliter ở nữ. (theo hệ thống đơn vị 1 mg= 1/1000gam, và 1ml = 1/1000 lít.)

Ở những người trẻ lực lưỡng hay tuổi trung niên, có thể có mức creatinin cao hơn mức bình thường chung của dân số. Mặt khác, ở những người lớn tuổi, mức creatinin có thể thấp hơn mức bình thường. Ở trẻ em, mức creatinin bình thường vào khoảng 0,2mg/dl hay hơn, tuỳ thuộc vào sự phát triển của khối cơ ở trẻ. Ở người chỉ có một thận thì mức creatinin bình thường vào khoảng 1,8-1,9 mg/dl. Khi mức creatinin ở em bé trên 2.0 mg/dl và trên 10 mg /dl ở người lớn thì cần phải chạy thận nhân tạo để lấy những chất có hại ra khỏi cơ thể ( vì lúc này thận không còn lọc được tốt nữa).

Đôi lúc, có một số thuốc có thể là nguyên nhân làm tăng mức creatinin lên cao một cách bất thường

– Tập thể dục có ảnh hưởng đến mức creatinin máu?

Nói chung, tập thể dục vừa phải sẽ không ảnh hưởng đến mức creatinin máu của bạn. Khi bạn tiếp tục tập luyện và làm tăng khối lượng cơ bắp, nồng độ creatinine của bạn có thể tăng nhẹ nhưng không đến mức độ bất thường.

– Chế độ ăn uống như thế nào làm ảnh hưởng đến nồng độ creatinin?

Nói chung, mức độ creatinin sẽ không thay đổi với một chế độ ăn uống bình thường. Mức độ Creatinin có thể cao hơn 10% -30% ở những người ăn một chế độ ăn uống nhiều thịt vì Creatinin có rất nhiều trong thịt .

– Creatinin là gì? Nếu tôi có chế độ ăn bổ sung creatin, nồng độ creatinin của tôi sẽ đi lên?

Creatinin là một hợp chất được thực hiện chủ yếu ở gan và sau đó vận chuyển đến các cơ bắp của bạn, ở cơ nó được sử dụng như một nguồn dự trử năng lượng cho cơ bắp của bạn. Một khi các cơ bắp hoạt động , một số creatin được chuyển đổi thànhcreatinin một cách tự nhiên. Số lượng của creatine và creatinine phụ thuộc vào khối lượng cơ, do đó, nam giới thường có mức độ Creatin và Creatinin cao hơn phụ nữ. Creatine có sẵn trong chế độ ăn uống bổ sung nhiền thịt . Nếu bạn lấy nguồn creatin bổ sung này, thì mức creatinin của bạn có thể cao hơn khi bạn không có những chế độ ăn uống bổ sung. Bạn nên nói với bác sĩ của bạn về tất cả các chế độ ăn uống bổ sung bạn đang dùng để giúp bác sĩ đánh giá kết quả của bạn.

– Mức độ creatinin thay đổi theo tuổi tác?

Nồng độ creatinin liên quan đến khối lượng cơ bắp và chức năng thận. Khi bạn lớn tuổi, khối lượng cơ giảm nhưng thận của bạn cũng có xu hướng hoạt động kém hiệu quả hơn . Nên kết quả là không có nhiều thay đổi nồng độ creatinin trong máu khi bạn già đi.

Nguồn: Y Dược 365 (TH)