Trí Huệ Và Trí Tuệ Dưới Cái Nhìn Phật Giáo

>>Kiến thức Phật giáo

Theo cuốn Phật giáo căn bản của người có ghi: Trí Huệ: Do chữ Nam Phạn (Pali) “Panna” chữ Bắc Phạn (Sancrit) “prajna”, là hiểu rõ sự lý cùng tột, là Bát nhã, là trực nhận tánh không, là giác ngộ, là “Trí bi ết tục đế, Huệ thông chân đế”. Có thể nói Trí là thể tính sáng suốt trong sạch, Huệ là cái sáng chiếu soi, Trí Huệ rộng lớn (Ba La Mật) là thể tính sáng suốt soi sáng một cách tinh tường không thể nhầm lẫn. Trí huệ là sự hiểu biết siêu việt cùng tột, là giải thoát.

Bài liên quan Đức Đạt Lai Lạt Ma giải thích vì sao phải kết hợp giữa nhân ái và trí huệ thông minh

Tại sao cần phải có Trí Huệ? Con người sống luôn luôn si mê nên mới khởi tham sân tà kiến, tạo biết bao nhiêu đau khổ cho mình, cho người khác và cho chúng sinh. Đó là đầu mối của vô minh, do vô minh sinh ra ý nghĩ các điều sai trái, miệng nói những lời ác ý, thân làm các việc động trời. Vì thế bị trôi lăn trong sáu cõi, chịu biết bao khổ đau. Muốn hết đau khổ, người Phật tử phải hết si mê, muốn dứt si mê phải tu để có trí huệ. Khi có trí huệ sẽ hết vô minh, hết vô minh sẽ không còn có ý khẩu thân điên đảo. Ý khẩu thân không điên đảo sẽ không còn tạo nghiệp, không tạo nghiệp sẽ không còn sinh tử luân hồi tức là giải thoát. Bởi thế chúng ta cần có trí huệ là vậy.

Trí huệ khác với trí tuệ ra sao? Trí tuệ là cái làm nên Con Người. Đó là hiện tại của Con Người. Thông qua Trí tuệ Con Người thực hiện chức năng sống. Và tất cả các hoạt động khoa học, tất cả các hoạt động kinh doanh, tất cả các hoạt động chính trị, hệ thống tôn giáo và các hoạt động tâm lý,... của Con Người đều dựa vào nền tảng chung đấy là Trí tuệ. Trí tuệ là cái làm nên con người và con người tích luỹ kiến thức là một quá trình khách quan. Còn Trí huệ là sự phát triển cao cấp của Trí tuệ đi kèm với sự chế ngự của Tâm trí và gia tăng Định tâm. Trí huệ là cái ở bên trong của con người, được tích luỹ, được hấp thụ và được giác ngộ qua nhiều kiếp sống. Trí huệ là một trạng thái của Tâm thức.

Phát triển Tâm thức hay tu tập Trí huệ là nâng cao Trí tuệ, gia tăng Định Tâm, khai mở Tiềm thức. Nâng cao Trí tuệ để tu tập Trí huệ là con đường của tư duy logic. Dù thuộc tính của Trí tuệ là tính Sáng tạo, nhưng không thể tạo ra bước nhảy từ Trí tuệ để tới Chân lý, vì con đường đó quá dài, dài qua nhiều nhiều kiếp sống. Tri thức của thời đại còn có khoảng cách rất xa với với Chân lý. Nhưng gia tăng Định Tâm, cho Từ bi tuôn chảy, cho Hỷ xả tràn đầy, bước nhảy tới Chân lý sẽ bất ngờ xuất hiện.

Chỉ có Con Người mới Trí tuệ và Trí huệ, tất cả các loài động vật khác đều không có. Trí tuệ và Trí huệ là những cấp độ khác nhau của Con Người. Trí tuệ hấp thụ được từ cuộc sống, từ thất bại, từ thành công. Trí huệ là cái ở bên trong của con người, được tích luỹ, được hấp thụ và được giác ngộ qua nhiều kiếp sống.