Truyện Kiều - Nguyễn Du

Truyện Kiều của Nguyễn Du là một trong những kiệt tác văn học đã kết tinh những giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc của thời đại.

Download.vn mời bạn đọc tham khảo tài liệu giới thiệu về tác giả Nguyễn Du, nội dung của tác phẩm Truyện Kiều sau đây.

Truyện Kiều của Nguyễn Du

• I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Du
  • 1. Cuộc đời
  • 2. Sự nghiệp văn học
• II. Giới thiệu về tác phẩm Truyện Kiều
  • 1. Hoàn cảnh sáng tác
  • 2. Bố cục
  • 3. Giá trị nội dung
  • 4. Giá trị nghệ thuật
• Truyện Kiều
  • Chương I: Kiều thăm mộ Đạm tiên
  • Chương II: Kiều gặp Kim Trọng

I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Du

1. Cuộc đời

- Nguyễn Du sinh năm 1765 tại Thăng Long, tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.

- Tổ tiên Nguyễn Du vốn từ làng Canh Hoạch, huyện Thanh Oai, trấn Sơn Nam (nay thuộc Hà Nội), sau đó di cư vào xã Nghi Xuân, huyện Tiên Điền (nay là làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh).

- Cha là Nguyễn Nghiễm (1708 - 1775) và mẹ là Trần Thị Tần (1740 - 1778).

- Vợ của Nguyễn Du là con gái Đoàn Nguyễn Thục, quê ở Quỳnh Côi, trấn Sơn Nam (nay thuộc Thái Bình).

- Nguyễn Du may mắn được tiếp nhận truyền thống văn hóa của nhiều vùng quê khác nhau.

- Thời thơ ấu và niên thiếu, Nguyễn Du sống tại Thăng Long trong một gia đình phong kiến quyền quý.

- Năm 10 tuổi, Nguyễn Du mồ côi cha.

- Năm 13 tuổi, mồ côi mẹ, Nguyễn Du đến sống với người anh cùng cha khác mẹ là Nguyễn Khản.

- Trong khoảng thời gian này, ông đã có dịp hiểu biết về cuộc sống phong lưu, xa hoa của giới quý tộc phong kiến - những điều đó đã để lại dấu ấn trong sáng tác của ông sau này.

- Năm 1783, Nguyễn Du thi Hương đỗ tam trường (tú tài) và được tập ấm nhận một chức quan võ nhỏ ở Thái Nguyên.

- Từ năm 1789, Nguyễn Du đã rơi vào cuộc sống khó khăn gian khổ hơn chục năm ở các vùng nông thôn khác nhau đã tạo điều kiện cho Nguyễn Du có một vốn sống thực tế phong phú thô thúc ông suy ngẫm nhiều về xã hội, thân phận con người tạo tiền đề cho việc hình thành tài năng và bản lĩnh văn chương.

- Sau nhiều năm sống chật vật ở các vùng quê khác nhau, năm 1802, Nguyễn Du ra làm quan cho nhà Nguyễn.

- Năm 1802, ông nhậm chức Tri huyện Phù Dung (nay thuộc Khoái Châu, Hưng Yên), sau đổi thành Tri phủ Thường Tín (nay thuộc Hà Nội).

- Từ năm 1805 - 1809, ông được thăng chức Đông Các điện học sĩ.

- Năm 1809, Nguyễn Du được bổ làm Cai bạ dinh Quảng Bình.

- Năm 1813, ông được thăng Cần Chánh điện học sinh và giữ chức Chánh sứ đi Trung Quốc.

- Đến khi sang Trung Quốc, Nguyễn Du được tiếp xúc trực tiếp với nền văn hóa mà từ nhỏ đã quen thuộc.

- Năm 1820, Nguyễn Du được cử làm Chánh sứ đi Trung Quốc, nhưng chưa kịp lên đường đã mất vào ngày 10 tháng 8 năm 1820.

- Năm 1965, Hội đồng Hòa bình thế giới đã công nhận Nguyễn Du là danh nhân văn hóa thế giới.

2. Sự nghiệp văn học

a. Các sáng tác chính

* Sáng tác bằng chữ Hán: gồm 249 bài thơ chữ Hán do Nguyễn Du viết vào các thời kỳ khác nhau.

- Thanh Hiên thi tập (Tập thơ của Thanh Hiên): 78 bài viết chủ yếu trong những năm tháng trước khi ra làm quan nhà Nguyễn.

- Nam trung tạp ngâm (Các bài thơ ngâm khi ở phương Nam): 40 bài viết thời gian làm quan ở Huế và Quảng Bình, những địa phương ở phía nam Hà Tĩnh quê hương ông.

- Bắc hành tạp lục (Ghi chép trong chuyến đi sang phương Bắc) gồm 131 bài thơ sáng tác trong chuyến đi sứ Trung Quốc.

=> Thơ chữ Hán của Nguyễn Du thể hiện tư tưởng, tình cảm, nhân cách của ông.

* Sáng tác bằng chữ Nôm: Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều) và Văn chiêu hồn.

b. Một vài đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Du

* Đặc điểm nội dung:

- Tình cảm chân thành, sự cảm thông sâu sắc của tác giả đối với cuộc sống và con người, đặc biệt là những con người nhỏ bé, bất hạnh, phụ nữ.

- Nguyễn Du đã đề cập đến một vấn đề rất mới, nhưng cũng rất quan trọng của chủ nghĩa nhân đạo trong văn học: xã hội cần phải trân trọng những giá trị tinh thần, do đó cần phải trân trọng chủ thể sáng tạo ra những giá trị tinh thần đó.

- Sáng tác của Nguyễn Du cũng đề cao hạnh phúc của con người tự nhiên, trần thế.

=> Nguyễn Du là tác giả tiêu biểu của trào lưu nhân đạo chủ nghĩa văn học cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX.

* Đặc điểm nghệ thuật

- Thể thơ phong phú: ngũ ngôn cổ thi, ngũ ngôn luật, thất ngôn luật và ca, hành (nhạc phủ)...

- Góp phần trau dồi ngôn ngữ văn học dân tộc, làm giàu cho tiếng Việt qua việc Việt hóa yếu tố ngôn ngữ ngoại nhập.

II. Giới thiệu về tác phẩm Truyện Kiều

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) được Nguyễn Du sáng tác vào đầu thế kỉ 19 (khoảng 1805 - 1809).

- Nguyễn Du sáng tác “Truyện Kiều” dựa trên cốt truyện “Kim Vân Kiều truyện” của Trung Quốc.

- Tuy nhiên, phần sáng tạo của Nguyễn Du là vô cùng lớn, mang đến sự thành công và sức hấp dẫn cho tác phẩm.

- Thể loại: Truyện thơ Nôm, 3254 câu thơ lục bát.

2. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần thứ nhất: Gặp gỡ và đính ước
• Phần thứ hai: Gia biến và lưu lạc
• Phần thứ ba: Đoàn tụ

3. Giá trị nội dung

- Truyện Kiều là bức tranh hiện thực về một xã hội bất công, tàn bạo cũng như là tiếng nói thương cảm trước số phận bi kịch của con người.

- Truyện Kiều là tiếng nói khẳng định đề cao tài năng, nhân phẩm và khát vọng chân chính của con người.

4. Giá trị nghệ thuật

- Đỉnh cao của ngôn ngữ dân tộc và thể thơ lục bát.

- Nghệ thuật tự sự có bước phát triển vượt bậc.

- Nghệ thuật dẫn chuyện đến miêu tả thiên nhiên, khắc họa tính cách và miêu tả tâm lí con người.

Truyện Kiều

Chương I: Kiều thăm mộ Đạm tiên

Trăm năm trong cõi người ta,Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. Trải qua một cuộc bể dâu,Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. 5. Lạ gì bỉ sắc tư phong,Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen. Cảo thơm lần giở trước đèn,Phong tình cổ lục còn truyền sử xanh. Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh,10. Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng. Có nhà viên ngoại họ Vương,Gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung. Một trai con thứ rốt lòng,Vương Quan là chữ, nối dòng nho gia. 15. Đầu lòng hai ả tố nga,Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân. Mai cốt cách, tuyết tinh thần,Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. Vân xem trang trọng khác vời,20. Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang. Hoa cười ngọc thốt đoan trang,Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da. Kiều càng sắc sảo, mặn mà,So bề tài, sắc, lại là phần hơn. 25. Làn thu thủy, nét xuân sơn,Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh. Một, hai nghiêng nước nghiêng thành,Sắc đành đòi một, tài đành họa hai. Thông minh vốn sẵn tư trời,30. Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm. Cung thương làu bậc ngũ âm,Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương. Khúc nhà tay lựa nên chương,Một thiên bạc mệnh, lại càng não nhân. 35. Phong lưu rất mực hồng quần,Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kêÊm đềm trướng rủ màn che,Tường đông ong bướm đi về mặc ai. Ngày xuân con én đưa thoi,40. Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh tận chân trời,Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. Thanh minh trong tiết tháng ba,Lễ là tảo mộ, hội là đạp Thanh. 45. Gần xa nô nức yến anh,Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. Dập dìu tài tử, giai nhân,Ngựa xe như nước áo quần như nêm. Ngổn ngang gò đống kéo lên,50. Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay. Tà tà bóng ngả về tây,Chị em thơ thẩn dan tay ra về. Bước dần theo ngọn tiểu khê,Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh. 55. Nao nao dòng nước uốn quanh,Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang. Sè sè nấm đất bên đàng,Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh. Rằng: Sao trong tiết thanh minh,60. Mà đây hương khói vắng tanh thế mà?Vương Quan mới dẫn gần xa:Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi. Nổi danh tài sắc một thì,Xôn xao ngoài cửa hiếm gì yến anh. 65. Kiếp hồng nhan có mong manh,Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương. Có người khách ở viễn phương,Xa nghe cũng nức tiếng nàng tìm chơi. Thuyền tình vừa ghé tới nơi,70. Thì đà trâm gẫy bình rơi bao giờ. Buồng không lạnh ngắt như tờ,Dấu xe ngựa đã rêu lờ mờ xanh. Khóc than khôn xiết sự tình,Kéo vô duyên ấy là mình với ta. 75. Đã không duyên trước chăng mà,Thì chi chút ước gọi là duyên sau. Sắm xanh nếp tử xe châu,Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa. Trải bao thỏ lặn ác tà,80. Ấy mồ vô chủ, ai mà viếng thăm!Lòng đâu sẵn mối thương tâm,Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa. Đau đớn thay phận đàn bà!Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung. 85. Phũ phàng chi bấy hoá công,Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha. Sống làm vợ khắp người ta,Khéo thay thác xuống làm ma không chồng. Nào người phượng chạ loan chung,90. Nào người tích lục tham hồng là ai?Đã không kẻ đoái người hoài,Sẵn đây ta kiếm một vài nén hương. Gọi là gặp gỡ giữa đường,Họa là người dưới suối vàng biết cho. 95. Lầm rầm khấn khứa nhỏ to,Sụp ngồi vài gật trước mồ bước ra. Một vùng cỏ áy bóng tà,Gió hiu hiu thổi một vài bông lau. Rút trâm sẵn giắt mái đầu,100. Vạch da cây vịnh bốn câu ba vần. Lại càng mê mẩn tâm thầnLại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra. Lại càng ủ dột nét hoa,Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài. 105. Vân rằng: Chị cũng nực cười,Khéo dư nước mắt khóc người đời xưa. Rằng: Hồng nhan tự thuở xưa,Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu?Nỗi niềm tưởng đến mà đau,110. Thấy người nằm đó biết sau thế nào?Quan rằng: Chị nói hay sao,Một lời là một vận vào khó nghe. Ở đây âm khí nặng nề,Bóng chiều đã ngả dặm về còn xa. 115. Kiều rằng: Những đấng tài hoa,Thác là thể phách, còn là tinh anh,Dễ hay tình lại gặp tình,Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ. Một lời nói chửa kịp thưa,120. Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay. Ào ào đổ lộc rung cây,Ở trong dường có hương bay ít nhiều. Đè chừng ngọn gió lần theo,Dấu giày từng bước in rêu rành rành. 125. Mắt nhìn ai nấy đều kinh,Nàng rằng: Này thực tinh thành chẳng xa. Hữu tình ta lại gặp ta,Chớ nề u hiển mới là chị em. Đã lòng hiển hiện cho xem,Tạ lòng nàng lại nối thêm vài lời. 130. Lòng thơ lai láng bồi hồi,Gốc cây lại vạch một bài cổ thi. Dùng dằng nửa ở nửa về,Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần. 135. Trông chừng thấy một văn nhân,Lỏng buông tay khấu bước lần dặm băng. Đề huề lưng túi gió trăng,Sau chân theo một vài thằng con con. Tuyết in sắc ngựa câu giòn,140. Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời. Nẻo xa mới tỏ mặt người,Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình. Hài văn lần bước dặm xanh,Một vùng như thể cây quỳnh cành dao. 145. Chàng Vương quen mặt ra chào,Hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa. Nguyên người quanh quất đâu xa,Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh. Nền phú hậu, bậc tài danh,150. Văn chương nết đất, thông minh tính trời. Phong tư tài mạo tót vời,Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa. Chung quanh vẫn đất nước nhà,Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân. 155. Vẫn nghe thơm nức hương lân,Một nền đồng Tước khóa xuân hai Kiều. Nước non cách mấy buồng thêu,Những là trộm nhớ thầm yêu chốc mòng. May thay giải cấu tương phùng,160. Gặp tuần đố lá thoả lòng tìm hoa. Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai. Người quốc sắc, kẻ thiên tài,Tình trong như đã, mặt ngoài còn e. 165. Chập chờn cơn tỉnh cơn mê. Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn. Bóng tà như giục cơn buồn,Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo. Dưới cầu nước chảy trong veo,170. Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha. Kiều từ trở gót trướng hoa,Mặt trời gác núi chiêng đà thu không. Mảnh trăng chênh chếch dòm song,Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân. 175. Hải đường lả ngọn đông lân,Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà. Một mình lặng ngắm bóng nga,Rộn đường gần với nỗi xa bời bời:Người mà đến thế thì thôi,180. Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!Người đâu gặp gỡ làm chi,Trăm năm biết có duyên gì hay không?Ngổn ngang trăm mối bên lòng,Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình. 185. Chênh chênh bóng nguyệt xế mành,Tựa nương bên triện một mình thiu thiu. Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,Có chiều thanh vận, có chiều thanh tân. Sương in mặt, tuyết pha thân,190. Sen vàng lãng đãng như gần như xa. Chào mừng đón hỏi dò la:Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây?Thưa rằng: Thanh khí xưa nay,Mới cùng nhau lúc ban ngày đã quên. 195. Hàn gia ở mé tây thiên,Dưới dòng nước chảy bên trên có cầu. Mấy lòng hạ cố đến nhau,Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng. Vâng trình hội chủ xem tường,200. Mà sao trong sổ đoạn trường có tên. Âu đành quả kiếp nhân duyên,Cùng người một hội, một thuyền đâu xa!Này mười bài mới mới ra,Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời. 205. Kiều vâng lĩnh ý đề bài,Tay tiên một vẫy đủ mười khúc ngâm. Xem thơ nức nở khen thầm:Giá đành tú khẩu cẩm tâm khác thườngVí đem vào tập Đoạn Trường210. Thì treo giải nhất chi nhường cho ai. Thềm hoa khách đã trở hài,Nàng còn cầm lại một hai tự tình. Gió đâu xịch bức mành mành,Tỉnh ra mới biết rằng mình chiêm bao. 215. Trông theo nào thấy đâu nàoHương thừa dường hãy ra vào đâu đây. Một mình lưỡng lự canh chầy,Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh. Hoa trôi bèo dạt đã đành,220. Biết duyên mình, biết phận mình thế thôi!Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,Nghĩ đòi cơn lại sụt sùi đòi cơn. Giọng Kiều rền rĩ trướng loan,Nhà Huyên chợt tỉnh hỏi: Cơn cớ gì?225. Cớ sao trằn trọc canh khuya,Màu hoa lê hãy dầm dề giọt mưa?Thưa rằng: Chút phận ngây thơ,Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền. Buổi ngày chơi mộ Đạm Tiên,230. Nhắp đi thoắt thấy ứng liền chiêm bao. Đoạn trường là số thế nào,Bài ra thế ấy, vịnh vào thế kia. Cứ trong mộng triệu mà suy,Phận con thôi có ra gì mai sau!235. Dạy rằng: Mộng triệu cớ đâu,Bỗng không mua não chuốc sầu nghĩ nao. Vâng lời khuyên giải thấp cao,Chưa xong điều nghĩ đã dào mạch Tương. Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,240. Nách tường bông liễu bay ngang trước mành. Hiên tà gác bóng chênh chênh,Nỗi riêng, riêng chạnh tấc riêng một mình. Cho hay là thói hữu tình,Đố ai gỡ mối tơ mành cho xong.

Chương II: Kiều gặp Kim Trọng

245. Chàng Kim từ lại thư song,Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây. Sầu đong càng lắc càng đầy,Ba thu dồn lại một ngày dài ghê. Mây Tần khóa kín song the,250. Bụi hồng lẽo đẽo đi về chiêm bao. Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng. Buồng văn hơi giá như đồng,Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan. 255. Mành Tương phất phất gió đàn,Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình. Vì chăng duyên nợ ba sinh,Thì chi đem thói khuynh thành trêu ngươi. Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,260. Nhớ nơi kỳ ngộ vội dời chân đi. Một vùng cỏ mọc xanh rì,Nước ngâm trong vắt, thấy gì nữa đâu!Gió chiều như gợi cơn sầu,Vi lô hiu hắt như màu khảy trêu. 265. Nghề riêng nhớ ít tưởng nhiều,Xăm xăm đè nẻo Lam Kiều lần sang. Thâm nghiêm kín cổng cao tường,Cạn dòng lá thắm dứt đường chim xanh. Lơ thơ tơ liễu buông mành,270. Con oanh học nói trên cành mỉa mai. Mấy lần cửa đóng then cài,Đầy thềm hoa rụng, biết người ở đâu?Tần ngần đứng suốt giờ lâu,Dạo quanh chợt thấy mái sau có nhà. 275. Là nhà Ngô Việt thương gia,Buồng không để đó người xa chưa về. Lấy điều du học hỏi thuê,Túi đàn cặp sách đề huề dọn sang. Có cây, có đá sẵn sàng,280. Có hiên Lãm thúy, nét vàng chưa phai. Mừng thầm chốn ấy chữ bài,Ba sinh âu hẳn duyên trời chi đây. Song hồ nửa khép cánh mây,Tường đông ghé mắt ngày ngày hằng trông. 285. Tấc gang đồng tỏa nguyên phong,Tuyệt mù nào thấy bóng hồng vào ra. Nhẫn từ quán khách lân la,Tuần trăng thấm thoắt nay đà thèm hai. Cách tường phải buổi êm trời,290. Dưới đào dường có bóng người thướt tha. Buông cầm xốc áo vội ra,Hương còn thơm nức, người đà vắng tanh. Lần theo tường gấm dạo quanh,Trên đào nhác thấy một cành kim thoa. 295. Giơ tay với lấy về nhà:Này trong khuê các đâu mà đến đây?Ngẫm âu người ấy báu này,Chẳng duyên chưa dễ vào tay ai cầm!Liền tay ngắm nghía biếng nằm,300. Hãy còn thoang thoảng hương trầm chưa phai. Tan sương đã thấy bóng người,Quanh tường ra ý tìm tòi ngẩn ngơ. Sinh đà có ý đợi chờ,Cách tường lên tiếng xa đưa ướm lòng:305. Thoa này bắt được hư không,Biết đâu Hợp Phố mà mong châu về?Tiếng Kiều nghe lọt bên kia:Ơn lòng quân tử sá gì của rơi,Chiếc thoa nào của mấy mươi,310. Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!Sinh rằng: Lân lý ra vào,Gần đây nào phải người nào xa xôi. Được rày nhờ chút thơm rơi,Kể đà thiểu não lòng người bấy nay!315. Bấy lâu mới được một ngày,Dừng chân gạn chút niềm tây gọi là. Vội về thêm lấy của nhà,Xuyến vàng đôi chiếc khăn là một vuông. Bậc mây rón bước ngọn tường,320. Phải người hôm nọ rõ ràng chẳng nhe?Sượng sùng giữ ý rụt rè,Kẻ nhìn rõ mặt người e cúi đầu. Rằng: Từ ngẫu nhĩ gặp nhau. Thầm trông trộm nhớ bấy lâu đã chồn. 325. Xương mai tính đã rũ mòn,Lần lừa ai biết hãy còn hôm nay!Tháng tròn như gởi cung mây,Trần trần một phận ấp cây đã liều!Tiện đây xin một hai điều,330. Đài gương soi đến dấu bèo cho chăng?Ngần ngừ nàng mới thưa rằng:Thói nhà băng tuyết chất hằng phỉ phong,Dù khi lá thắm chỉ hồng,Nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha. 335. Nặng lòng xót liễu vì hoa,Trẻ thơ đã biết đâu mà dám thưa!Sinh rằng: Rày gió mai mưa,Ngày xuân đã dễ tình cờ mấy khi!Dù chăng xét tấm tình si,340. Thiệt đây mà có ích gì đến ai?Chút chi gắn bó một hai,Cho đành rồi sẽ liệu bài mối manh. Khuôn thiêng dù phụ tấc thành,Cũng liều bỏ quá xuân xanh một đời. 345. Lượng xuân dù quyết hẹp hòi,Công đeo đuổi chẳng thiệt thòi lắm ru!Lặng nghe lời nói như ru,Chiều xuân dễ khiến nét thu ngại ngùng. Rằng: Trong buổi mới lạ lùng,350. Nể lòng có lẽ cầm lòng cho đang!Đã lòng quân tử đa mang,Một lời vàng tạc đá vàng thủy chung. Được lời như cởi tấm lòng,Giờ kim hoàn với khăn hồng trao tay. 355. Rằng: Trăm năm cũng từ đây,Của tin gọi một chút này làm ghi. Sẵn tay khăn gấm quạt quỳ,Với cành thoa ấy tức thì đổi trao. Một lời vừa gắn tất giao,360. Mái sau dường có xôn xao tiếng người. Vội vàng lá rụng hoa rơi,Chàng về viện sách nàng dời lầu trang. Từ phen đá biết tuổi vàng,Tình càng thấm thía dạ càng ngẩn ngơ. 365. Sông Tương một dải nông sờ,Bên trông đầu nọ bên chờ suối kia. Một tường tuyết trở sương che. Tin xuân đâu dễ đi về cho năng. Lần lần ngày gió đêm trăng,370. Thưa hồng rậm lục đã chừng xuân qua. Ngày vừa sinh nhật ngoại gia,Trên hai đường dưới nữa là hai em. Tưng bừng sắm sửa áo xiêm,Biện dâng một lễ xa đem tấc thành. 375. Nhà lan thanh vắng một mình,Ngẫm cơ hội ngộ đã dành hôm nay. Thời trân thức thức sẵn bày,Gót sen thoăn thoắt dạo ngay mái tường.Cách hoa sẽ dặng tiếng vàng,380. Dưới hoa đã thấy có chàng đứng trông:Trách lòng hờ hững với lòng,Lửa hương chốc để lạnh lùng bấy lâu. Những là đắp nhớ đổi sầu,Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm. 385. Nàng rằng: Gió bắt mưa cầm,Đã cam tệ với tri âm bấy chầy. Vắng nhà được buổi hôm nay,Lấy lòng gọi chút ra đây tạ lòng!Lần theo núi giả đi vòng,390. Cuối tường dường có nẻo thông mới rào. Xắn tay mở khóa động đào,Rẽ mây trông tỏ lối vào Thiên-thai. Mặt nhìn mặt càng thêm tươi,Bên lời vạn phúc bên lời hàn huyên. 395. Sánh vai về chốn thư hiên,Góp lời phong nguyệt nặng nguyền non sông. Trên yên bút giá thi đồng,Đạm thanh một bức tranh tùng treo trên. Phong sương được vẻ thiên nhiên,400. Mặt khen nét bút càng nhìn càng tươi. Sinh rằng: Phác họa vừa rồi,Phẩm đề xin một vài lời thêm hoa. Tay tiên gió táp mưa sa,Khoảng trên dừng bút thảo và bốn câu. 405. Khen: Tài nhả ngọc phun châu,Nàng Ban ả Tạ cũng đâu thế này!Kiếp tu xưa ví chưa dàyPhúc nào nhắc được giá này cho ngang!Nàng rằng: Trộm liếc dung quang,410. Chẳng sân bội ngọc cũng phường kim môn. Nghĩ mình phận mỏng cánh chuồn,Khuôn xanh biết có vuông tròn mà hay?Nhớ từ năm hãy thơ ngây,Có người tướng sĩ đoán ngay một lời:415. Anh hoa phát tiết ra ngoài,Nghìn thu bạc mệnh một đời tài hoa. Trông người lại ngẫm đến ta,Một dầy một mỏng biết là có nên?Sinh rằng: Giải cấu là duyên,420. Xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều. Ví dù giải kết đến điều,Thì đem vàng đá mà liều với thân!Đủ điều trung khúc ân cần,Lòng xuân phơi phới chén xuân tàng tàng. 425. Ngày vui ngắn chẳng đầy gang,Trông ra ác đã ngậm gương non đoài. Vắng nhà chẳng tiện ngồi dai,Giã chàng nàng mới kíp dời song sa. Đến nhà vừa thấy tin nhà,430. Hai thân còn dở tiệc hoa chưa về. Cửa ngoài vội rủ rèm the,Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình. Nhặt thưa gương giọi đầu cành,Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh hắt hiu. 435. Sinh vừa tựa án thiu thiu,Dở chiều như tỉnh dở chiều như mê. Tiếng sen sẽ động giấc hòe,Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần. Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần,440. Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng. Nàng rằng: Khoảng vắng đêm trường,Vì hoa nên phải đánh đường tìm hoa. Bây giờ rõ mặt đôi ta,Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?445. Vội mừng làm lễ rước vào,Đài sen nối sáp song đào thêm hương. Tiên thề cùng thảo một chương,Tóc mây một món dao vàng chia đôi. Vầng trăng vằng vặc giữa trời,450. Đinh ninh hai mặt một lời song song. Tóc tơ căn vặn tấc lòng,Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương. Chén hà sánh giọng quỳnh tương,Dải là hương lộn bình gương bóng lồng. 455. Sinh rằng: Gió mát trăng trong,Bấy lâu nay một chút lòng chưa cam. Chày sương chưa nện cầu Lam,Sợ lần khân quá ra sàm sỡ chăng?Nàng rằng: Hồng diệp xích thằng,460. Một lời cũng đã tiếng rằng tương tri. Đừng điều nguyệt nọ hoa kia. Ngoài ra ai lại tiếc gì với ai. Rằng: Nghe nổi tiếng cầm đài,Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ. 465. Thưa rằng: Tiện kỹ sá chi,Đã lòng dạy đến dạy thì phải vâng. Hiên sau treo sẵn cầm trăng,Vội vàng Sinh đã tay nâng ngang mày. Nàng rằng: Nghề mọn riêng tay,470. Làm chi cho bận lòng này lắm thân!So dần dây vũ dây văn,Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương. Khúc đâu Hán Sở chiến trường,Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau. 475. Khúc đâu Tư mã Phượng cầu,Nghe ra như oán như sầu phải chăng!Kê Khang này khúc Quảng lăng,Một rằng lưu thủy hai rằng hành vân. Qua quan này khúc Chiêu Quân,480. Nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia. Trong như tiếng hạc bay qua,Đục như tiếng suối mới sa nửa vời. Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. 485. Ngọn đèn khi tỏ khi mờ,Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu. Khi tựa gối khi cúi đầu,Khi vò chín khúc khi chau đôi mày. Rằng: Hay thì thật là hay,490. Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào!Lựa chi những bậc tiêu tao,Dột lòng mình cũng nao nao lòng người?Rằng: Quen mất nết đi rồi,Tẻ vui thôi cũng tính trời biết sao!495. Lời vàng âm lĩnh ý cao,Họa dần dần bớt chút nào được không. Hoa hương càng tỏ thức hồng,Đầu mày cuối mắt càng nồng tấm yêu. Sóng tình dường đã xiêu xiêu,500. Xem trong âu yếm có chiều lả lơi. Thưa rằng: đừng lấy làm chơi,Dẽ cho thưa hết một lời đã nao!Vẻ chi một đóa yêu đào,Vườn hồng chi dám ngăn rào chim xanh. 505. Đã cho vào bậc bố kinh,Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầuRa tuồng trên Bộc trong dâu,Thì con người ấy ai cầu làm chi!Phải điều ăn xổi ở thì,510. Tiết trăm năm nỡ bỏ đi một ngày!Ngẫm duyên kỳ ngộ xưa nay,Lứa đôi ai đẹp lại tày Thôi Trương. Mây mưa đánh đổ đá vàng,Quá chiều nên đã chán chường yến anh. 515. Trong khi chắp cánh liền cành,Mà lòng rẻ rúng đã dành một bên. Mái tây để lạnh hương nguyền,Cho duyên đằm thắm ra duyên bẽ bàng. Gieo thoi trước chẳng giữ giàng,520. Để sau nên thẹn cùng chàng bởi ai?Vội chi liễu ép hoa nài,Còn thân ắt lại đền bồi có khi!Thấy lời đoan chính dễ nghe,Chàng càng thêm nể thêm vì mười phân. 525. Bóng tàu vừa lạt vẻ ngân,Tin đâu đã thấy cửa ngăn gọi vào. Nàng thì vội trở buồng thêu,Sinh thì dạo gót sân đào bước ra. Cửa sài vừa ngỏ then hoa,530. Gia đồng vào gởi thư nhà mới sang. Đem tin thúc phụ từ đường,Bơ vơ lữ thấn tha hương đề huề. Liêu dương cách trở sơn khê,Xuân đường kíp gọi sinh về hộ tang. 535. Mảng tin xiết nỗi kinh hoàng,Băng mình lẻn trước đài trang tự tình. Gót đầu mọi nỗi đinh ninh,Nỗi nhà tang tóc nỗi mình xa xôi:Sự đâu chưa kịp đôi hồi,540. Duyên đâu chưa kịp một lời trao tơ,Trăng thề còn đó trơ trơ,Dám xa xôi mặt mà thưa thớt lòng. Ngoài nghìn dặm chốc ba đông,Mối sầu khi gỡ cho xong còn chầy!545. Gìn vàng giữ ngọc cho hay,Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời. Tai nghe ruột rối bời bời,Ngập ngừng nàng mới giãi lời trước sau:Ông tơ ghét bỏ chi nhau,550. Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi!Cùng nhau trót đã nặng lời,Dẫu thay mái tóc dám dời lòng tơ!Quản bao tháng đợi năm chờ,Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm. 555. Đã nguyền hai chữ đồng tâm,Trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai. Còn non còn nước còn dài,Còn về còn nhớ đến người hôm nay!Dùng dằng chưa nỡ rời tay,560. Vầng đông trông đã đứng ngay nóc nhà. Ngại ngùng một bước một xa,Một lời trân trọng châu sa mấy hàng. Buộc yên quảy gánh vội vàng,Mối sầu xẻ nửa bước đường chia hai. 565. Buồn trông phong cảnh quê người,Đầu cành quyên nhặt cuối trời nhạn thưa. Não người cữ gió tuần mưa,Một ngày nặng gánh tương tư một ngày. Nàng còn đứng tựa hiên tây,570. Chín hồi vấn vít như vầy mối tơ. Trông chừng khói ngất song thưa,Hoa trôi trác thắm, liễu xơ xác vàng.

.................

Mời các bạn tham khảo nội dung chi tiết tại file dưới đây!