TRUYỀN NGOÀI NHÂN - ĐỀ CƯƠNG LÝ THUYẾT SINH ... - 123doc

Trong tế bào sinh vật nhân thực Eukaryote, ngoài nhân tế bào, ADN còn có trong ti thể và lạp thể ở tế bào chất. ADN ở hai cơ quan tử này được gọi chung là các ADN ngoài nhân, hay ADN tế bào chất. Cơ chế di truyền của hệ gen tế bào chất tuân theo các quy luật khác với hệ gen nhân. Tính trạng dạng màu ở chồi của các cây hoa bốn giờ Mirabilis là một ví dụ về kiểu di truyền do gen tế bào chất quy định.

Nguyên nhân: Trong sự thụ phấn ở thực vật bậc cao, một tế bào trứng kích thước lớn chứa nhiều tế bào chất phối hợp với nhân một hạt phấn không có tế bào chất bao quanh, do vậy hợp tử nhận hầu hết tế bào chất từ trứng.

Ở động vật, cấu tạo tinh trùng tiêu giảm để dễ di chuyển. Chỉ có phần đầu chứa bộ nhân được bơm vào tế bào trứng. Vì vậy tế bào chất của hợp tử chủ yếu lấy từ tế bào trứng, hiếm khi là từ tinh trùng. Các đặc điểm di truyền ngoài nhân của mẹ được truyền cho tế bào con.

Thí nghiệm: Ở lúa đại mạch:

Lai thuận: P: mẹ: xanh lục x bố: Lục nhạt F1: 100% xanh lục

Lai nghịch: mẹ: Lục nhạt x bố: Xanh lục F1: 100% lục nhạt.

Nhận xét: Tính trạng luôn di truyền theo dòng mẹ, chính tế bào chất của trứng quy định tính trạng màu sắc ở lúa đại mạch.

II. Sự di truyền các gen trong ti thể, lạp thể

Tế bào chất không chỉ là môi trường hoạt động của hệ gen trong nhân mà trong đó còn có những bào quan cũng chứa những gen gọi là gen ngoài nhân hay gen ngoài nhiễm sắc thể.

Gen ngoài nhiễm sắc thể có trong lạp thể, ti thể, các plasmit ở vi khuẩn là những bào quan có khả năng tự nhân đôi. Bản chất của gen ngoài nhân cũng là ADN.

Lượng ADN trong tế bào chất ít hơn nhiều so với lượng ADN trong nhân, hàm lượng không ổn định, phụ thuộc vào trạng thái hoạt động sinh lý của tế bào.ADN ngoài NST có cấu trúc xoắn kép, trần, dạng vòng. Ví dụ, ADN của lạp thể ở tế bào thực vật có dạng vòng giống ADN của một số vi khuẩn và virut. ADN plasmit ở vi khuẩn là những phân tử nhỏ dạng vòng, chứa các gen kháng thuốc, bền vững với các iôn kim loại...và có vai trò quan trọng trong kĩ thuật di truyền.

Bộ mã di truyền cũng có nhiều điểm khác với bộ mã di truyền trong nhân, gen ngoài NST cũng có khả năng tự nhân đôi, nhưng sự nhân đôi không thật sự chính xác như gen nhân.

ADN ngoài nhiễm sắc thể cũng có đột biến và những biến đổi này cũng di truyền được. Chẳng hạn, ADN của lục lạp bị đột biến làm mất khả năng tổng hợp chất diệp lục, do vậy lục lạp trở thành màu trắng. Lục lạp trắng lại sinh ra những lục lạp trắng. Do vậy, trong cùng một tế bào lá có cả 2 loại lạp thể, xanh và trắng. Sự phân phối ngẫu nhiên và không đều hai loại lạp thể này qua các lần phân bào sinh ra hiện tượng lá có đốm xanh trắng (ví dụ ở cây vạn niên thanh). Trường hợp trên không giống đột biến bạch tạng của

DI TRUYỀN NGOÀI NHÂN

(TÀI LIỆU BÀI GIẢNG)

Giáo viên: NGUYỄN QUANG ANH

Đây là tài liệu tóm lược các kiến thức đi kèm với bài giảng Di truyền ngoài nhân thuộc khóa học LTĐH KIT-1: Môn Sinh học (Thầy Nguyễn Quang Anh) tại website Hocmai.vn. Để có thể nắm vững kiến thức phần Di truyền ngoài nhân, Bạn cần kết hợp xem tài liệu cùng với bài giảng này.

Khóa học LTĐH KIT-1: Môn Sinh học (Thầy Nguyễn Quang Anh) Di truyền ngoài nhân

Hocmai.vn– Ngôi trường chung của học trò Việt Tổng đài tư vấn: 1900 58-58-12 - Trang | 2 -

gen trong nhân làm cho toàn cây hoá trắng. Một số loại cây cảnh lá có nhiều màu lốm đốm cũng là do phân li không đều của các loại sắc lạp trong tế bào chất.