Tự Tin Càng Cao, Sai Lầm Càng Nhiều - Võ Hoàng Hạc –

Mục lục:

• Tự tin thái quá dẫn đến sai lầm
• Làm thế nào để tránh việc này?

Đây là phần tiếp theo của bài viết Hiểu biết ít, nguy hiểm nhiều.

Ở phần trước tôi bàn về việc khi có một chút kiến thức, chúng ta thường trở nên tự tin thái quá. Bài viết này tôi bàn về việc sự tự tin càng cao thì sai lầm càng nhiều.

[su_highlight]Con người thường hay tự tin vào bản thân một cách quá đáng.[/su_highlight] Dù bất kỳ lĩnh vực nào: thể thao, tài chính, chính trị, nấu ăn… họ đều tin rằng họ làm tốt hơn những người còn lại. Có thể lấy ví dụ về việc Yahoo! từ chối mua lại Google vì Yahoo! quá tự tin vào ngôi vương của mình thời bấy giờ mà đánh giá thấp đối thủ Google. (May mắn cho Google vì nếu bị bán mình thì giờ không biết google sẽ đi về đâu). Và giờ thì Yahoo! đã bán mình cho Verizon.

Sự tự tin quá mức nó phổ biến ở khắp mọi nơi và khiến chúng ta đưa ra những phán đoán và quyết định quan trọng mà không có sự cân nhắc hợp lý. May mắn thay có một số cách chúng ta có thể giảm sự tự tin đó lại.

Tự tin thái quá dẫn đến sai lầm

Như bài viết trước tôi có đề cập:

Sau khi lĩnh hội được một chút kiến thức trong bất kỳ lĩnh vực nào, cá nhân đó sẽ cảm thấy tự tin vượt bậc.

Sự tự tin của bản thân tôi đến từ việc thắng quá nhiều.

Ở lần thứ nhất. Với một người có rất ít kinh nghiệm cũng như kiến thức. Việc đạt được 300% lợi nhuận trong một thời gian ngắn đã khiến tôi lóa mắt. Một suy nghĩ trong đầu hiện lên: mình quá tài ba, quá giỏi, kiểu nào cũng lời. “Ảo tưởng sức mạnh”, mình vào ra với nhiều lệnh lớn, mặc định nghĩ là ta có nhiều vốn, vào nhiều ăn nhiều… Nhưng không. Sự thật phũ phàng. Tôi nghỉ chơi 1 tháng. Trong 1 tháng đó biết bao cảm xúc buồn giận trỗi dậy, nhiều đêm bật khóc (sự thật). Và tự hứa với bản thân rằng, vào chậm rãi, không ham hố ăn thua.

Lần thứ hai. Dù tôi thực hiện đúng quy tắc, vào chậm rãi, không ham hố ăn thua. Nhưng khi đã lấy lại vốn đã mất, bản tính háo thắng và tham lam lại nổi lên. Vào lệnh lớn như cũ, sau 2 lần thành công cực lớn, tôi lóa mắt vì cứ tưởng mình đã tài giỏi hơn trước nên làm gì cũng thắng nhưng thật ra không phải vậy, chỉ do thị trường lúc đó quá tốt thôi. Winrate lúc đó của tôi gần như 90%. Đang đà háo thắng, quá tự tin cuối cùng tôi lại vấp ngã vào vết xe cũ. Chỉ trong 1 tuần mất 72 triệu.

Ngoài ra còn rất nhiều lý do tại sao con người lại thấy tự tin. Việc biết quá nhiều thông tin khi họ tích lũy được nhiều kiến thức họ sẽ vô tình tạo ra một ảo tưởng cao về trình độ của mình dẫn đến việc tự tin thái quá. Ví dụ các nhà kinh tế học dự đoán các thời kỳ bong bóng dựa trên các sự kiện đã xảy ra trong quá khứ. Hay khi bạn là một nhân viên giỏi trong công ty, được nhiều đồng nghiệp hỏi ý kiến, bạn vô tình cảm thấy mình là trung tâm của vũ trụ, thấy tự tin hơn hết thảy mọi người.

Việc Kodak phá sản vào năm 2012 được lý giải là do sự tự mãn khi trở nên thành công của họ đã dẫn đến quyết định sai lầm. Các công ty có thể ăn mừng trên thắng lợi của mình, nhưng đừng ngủ quên trên chiến thắng.

Có quá nhiều học thuyết để chứng minh việc tại sao con người lại cảm thấy thái quá, song mỗi giả thuyết lại đưa ra nhận định riêng của mình. Tôi thì nghiêng về phần bản năng, cái tôi của con người.

Làm thế nào để tránh việc này?

Thành công của họ dựa trên số lần họ đúng hoặc sai.

– Nassim Nicholas Taleb, Fooled by Randomness.

1. Bằng cách rèn luyện kinh nghiệm. Kinh nghiệm càng cao, thì những việc như này sẽ ít xảy ra đến với bạn. Cũng có nghĩa rằng trên con đường bạn đi sẽ vấp nhiều lần.
2. Tự tạo một giới hạn nào đó. Thật sự khi non kinh nghiệm, tôi đã nghĩ rằng khi vào lệnh lớn thì sẽ thắng lớn. Nhưng thật ra, nó cũng kèm với rủi ro lớn. Tôi nhận ra rằng, khi số vốn trong tay mình ít thì mình xử lý mọi việc rất an toàn.[su_highlight]Do nỗi lo sợ bị mất tiền đã ảnh hưởng đến tâm lý, làm tôi suy nghĩ kỹ lưỡng hơn trước khi đưa ra quyết định.[/su_highlight]
3. Quyết định cảm xúc của bản thân. Không nên để cảm xúc lấn át lý trí. Việc bạn thỏa mãn với thành công ở hiện tại sẽ dẫn đến tự cao. Luôn luôn biết mình là ai.

Có rất nhiều tỷ phú dù dày dặn kinh nghiệm, nhưng vì sự tự tin quá cao trong việc ra quyết định mà ảnh hưởng đến cả sự nghiệp: tỷ phú Seán Quinn phá sản vì nợ khi đầu cơ cổ phiếu, Jesse Livermore, ngay cả Warren Bufftt cũng đã tự đưa ra quyết định không bao giờ đầu tư vào cổ phiếu công nghệ sau sai lầm của bản thân…

Về cơ bản, cuộc sống là luôn luôn biến đổi, chúng ta không thể dự đoán được nó, vì vậy rủi ro luôn đi kèm trong mỗi quyết định. Dù bạn làm gì, cũng hãy trao dồi kinh nghiệm của mình thật nhiều, đừng ngại thất bại. Có thất bại mới có thành công, hãy tự tin vào bản thân.[su_highlight]Ngọc không mài không sáng![/su_highlight]