Tự Trọng Và Biết Xấu Hổ

Đạo đức của đảng cách mạng, của người cách mạng, nói khái quát lại cũng chính là những phẩm chất, những đức tính, những hành động của những chiến sĩ trên mặt trận chống lại sự bất công, tàn bạo đối với con người, chống lại những gì hạ thấp phẩm giá của con người, mà trước tiên là chống lại “cái mất nhân tính” từ trong chính bản thân mình. Những chướng ngại, kẻ thù lớn nhất không đâu xa, mà ở bên trong chính mỗi chúng ta, là chủ nghĩa cá nhân.

Muốn làm cách mạng thì trước hết phải cải tạo tâm tính của bản thân mình. “Những chướng ngại của chính mình” rất dễ làm ta bị dừng bước, thậm chí thất bại. Lịch sử phát triển theo đường xoáy ốc, nó sẽ lặp lại ở một trình độ cao hơn, tinh vi và phức tạp hơn. Những chướng ngại mới lại xuất hiện trên suốt lộ trình muôn dặm để đi tới thắng lợi cuối cùng và cái quyết định vẫn là phải chiến thắng những cám dỗ và ham muốn của chính mình.

Nhận ra chính mình, tự biết mình là cực kỳ quan trọng, nhưng biết rồi thì phải dũng cảm và hăng hái trong hành động. Muốn vậy, bất cứ ai cũng phải có nhiệt tình cách mạng. Nhiệt tình tựa như ngọn lửa bùng cháy, nhưng không thể là sự hăng say mù quáng, ngược lại nó phải được chỉ dẫn bởi sự hiểu biết, có suy xét, cân nhắc, có kế hoạch, có bước đi, có kiểm tra. Đó là sự hòa quyện giữa nhiệt tình của trái tim nóng và sự trầm tĩnh của trí tuệ. Thực tiễn đã cho ta những bài học đắt giá về sự hăng hái ấu trĩ, nóng vội, chủ quan duy ý chí.

Người đảng viên của đảng cách mạng chân chính phải có lòng tự trọng và biết xấu hổ. “Tự trọng” và “xấu hổ” là hai khái niệm gần như đồng nghĩa. Nó đều là loại tự ý thức về nhân cách của mình, về danh dự, phẩm giá của mình. Nó là cái tiềm ẩn ở trong mỗi con người cũng như mỗi dân tộc. Tự trọng làm cho người ta tự biết những giá trị tốt đẹp đích thực của mình để giữ gìn, trân trọng và phát huy. Tự trọng bao giờ cũng đi liền với sự khiêm nhường, có chừng mực, biết đánh giá đúng mình và đúng người, biết nhận ra những cái lố bịch, xấu xa, hèn kém của bản thân, làm cho người ta tự hào đúng mực về cái mình có, tự hổ thẹn về sự thấp hèn, yếu kém của chính mình. Và, chính vì thế mà từ sâu thẳm trong tâm hồn toát ra một sức mạnh, một ý chí vươn lên.

Tự trọng khác tự hào. Tự hào thể hiện ở sự hãnh diện, mãn nguyện về cái mình đã làm được, cái mình đang có. Tự hào đúng mực đòi hỏi một sự tự trọng; nếu tự hào quá mức hoặc không đúng thì lại là sự hợm hĩnh, phô trương, kiêu ngạo và lố bịch, lại là tự hạ thấp mình mà không biết xấu hổ. Tự hào bao giờ cũng đi liền với sự khiêm nhường.

Một con người cũng như một dân tộc cần phải biết tự hào và tự trọng, lại càng cần đề phòng “thừa lòng tự hào” và “thiếu lòng tự trọng”. Vì cả hai đều có thể trở nên kệch cỡm, đáng xấu hổ, cản trở sự phát triển.

Nếu như mỗi người chúng ta ai cũng đều biết tự trọng và biết xấu hổ khi làm những việc mất nhân tính như tham nhũng tiền bạc, tham nhũng quyền lực, tranh giành chức vị, bổng lộc, lãng phí, quan liêu, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân... thì ắt hẳn xã hội ta sẽ ngày càng tốt đẹp hơn.

C.Mác viết: “Xấu hổ là một loại cách mạng… xấu hổ là một loại nổi giận nhưng chỉ hướng vào bên trong. Và nếu như cả một dân tộc thực sự cảm thấy xấu hổ thì nó sẽ giống như một con sư tử thu mình lại để chuẩn bị nhảy”(1).

Chúng ta vì có lòng tự hào dân tộc, tự trọng về danh dự và phẩm giá của mình và biết xấu hổ vì bị mất nước, bị làm nô lệ, bị nghèo nàn, lạc hậu mà vùng đứng lên làm cách mạng. Chúng ta đã biết “thu mình lại” và cũng đã biết “vùng dậy”. Chúng ta đã “nhảy” và sẽ còn có những bước “nhảy” mạnh hơn, tiến xa hơn để mau tới đích: Xây dựng đất nước cường thịnh, nhân dân hạnh phúc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Biết tự trọng và biết xấu hổ chính là một biểu hiện đáng quý của đạo đức cách mạng!./.

---------------------------

(1) C. Mác và Ph.Ăng-ghen, Toàn tập, Nxb. Sự thật, 1978, t. 1, tr. 488