Vai Trò Chủ động Của Quốc Hội để Biến Mục Tiêu Phát Triển Bền Vững ...

Trao đổi về tiến độ thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam và những thách thức đặt ra trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, Việt Nam được đánh giá là một trong những nước tôn trọng và luôn tiên phong thực hiện các cam kết quốc tế trong đó có Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua năm 2015. Việt Nam đã ban hành và tổ chức triển khai nhiều văn bản như Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030; các Nghị quyết của Chính phủ và Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về phát triển bền vững; Lộ trình thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 và Hệ thống chỉ tiêu thống kê phát triển bền vững Việt Nam…

Theo số liệu thống kê đến hết năm 2019, tức là trước khi Đại dịch COVID-19 xảy ra, Việt Nam có khả năng đạt được 5/17 mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030, bao gồm Mục tiêu 1 về xóa nghèo, Mục tiêu 2 về xóa đói, Mục tiêu 4 về giáo dục có chất lượng, Mục tiêu 13 về các hành động khí hậu và Mục tiêu 17 về quan hệ đối tác vì sự phát triển bền vững.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc trao đổi tại hội nghị

Đại dịch COVID-19 đã tác động bất lợi đến kết quả thực hiện các mục tiêu. Mặc dù vậy, Việt Nam đã nỗ lực duy trì và tiếp tục đạt được một số tiến bộ đáng kể trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, với nhiều kết quả nổi bật như tỷ lệ nghèo đa chiều giảm mạnh, từ mức 9,2% năm 2016 xuống còn 4,8% năm 2020. Chỉ số bao phủ các dịch vụ y tế thiết yếu cao hơn mức chung toàn cầu. Năm 2021, tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế đạt 91,01% dân số. Tỷ lệ học sinh được công nhận hoàn thành chương trình tiểu học và tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở đạt ở mức cao, tương ứng 97,2% và 98% năm 2021. Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội trong nhiệm kỳ 2021-2026 đạt 30,26%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (23,4%) và của châu Á (18,6%). Tỷ lệ hộ có nguồn nước hợp vệ sinh đạt 97,4% năm 2020. Độ che phủ rừng được duy trì và tăng dần qua các năm, đạt 42,02% vào năm 2021. Việt Nam tiếp tục thực hiện mạnh mẽ cam kết về biến đổi khí hậu thông qua xây dựng và triển khai thực hiện chiến lược, kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia cam kết đưa mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị COP 26.

Ghi nhận các kết quả của Việt Nam, đại diện của Ủy ban Kinh tế - Xã hội khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Liên hợp quốc (UNESCAP) Arman Bidarbakht Nia cho biết, xếp hàng vị trí thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam tăng từ vị trí 88/149 nước năm 2016 lên vị trí 51/165 nước năm 2021.

Tuy nhiên, Việt Nam và các nước châu Á – Thái Bình Dương cũng đang gặp nhiều khó khăn, thách thức để duy trì thành quả trên cũng như hướng tới hoàn thành các mục tiêu. Trong đó, đại dịch COVID-19 tác động nặng nề đến tăng trưởng kinh tế. Cùng sức ép lớn về phát triển hạ tầng và xử lý ô nhiễm môi trường; tài nguyên thiên nhiên đang bị suy thoái nghiêm trọng; thiên tai, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp; chênh lệch giàu nghèo và trình độ phát triển giữa một số vùng, miền và địa phương đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Hệ thống văn bản chính sách còn chồng chéo, thiếu đồng bộ, hiệu lực thực thi chính sách chưa cao. Tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, cạnh tranh chiến lược giữa một số quốc gia, đối tác trên thế giới và trong khu vực tiếp tục diễn ra gay gắt.

Trong bối cảnh đó, UNESCAP cho rằng Quốc hội đóng vai trò quan trọng, cốt yếu để bảo đảm thực hiện SDGs. Bên cạnh vai trò của Quốc hội trong hoàn thiện hệ thống thể chế chính sách và nâng cao hiệu quả thực thi chính sách; quyết định ngân sách thực thi chính sách và giám sát tổ chức thực hiện, đại biểu UNESCAP nhấn mạnh đến việc đảm bảo các SDG được tích hợp vào các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu; giám sát ở tầm quốc gia và địa phương trong tiến trình thực hiện SDGs. Đồng thời nhấn mạnh đến tính bao trùm của chính sách “không ai bị bỏ lại phía sau”. Đây cũng chính là phương châm mà Việt Nam đề ra và nhất quán trong tổ chức thực hiện.

Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội phối hợp với UNESCAP, UNDP và IPU tổ chức Hội nghị “Vai trò của Quốc hội đối với các mục tiêu phát triển bền vững”

Thảo luận tại hội nghị, các đại biểu đều thống nhất rằng để thực hiện thành công SDGs cần tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò quan trọng của Quốc hội cùng với sự hợp tác chặt chẽ, hiệu quả giữa các cấp, các ngành; giữa nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức xã hội; giữa chính quyền trung ương và địa phương với các đối tác phát triển và nước ngoài. Lồng ghép các SDGs vào hoạt động của Quốc hội; đẩy mạnh thực hiện vai trò lập pháp của Quốc hội hướng tới hoàn thiện hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách; duy trì hoạt động giám sát hằng năm theo chuyên đề về việc thực hiện các mục tiêu SDGs tại các bộ, ngành và địa phương; tăng cường giám sát việc phân bổ và chi tiêu ngân sách nhằm đảm bảo nguồn lực công được sử dụng hiệu quả và hướng trọng tâm tới những nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội. Cùng với đó, là phát huy vai trò của người dân trong giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước; xây dựng bộ công cụ đánh giá giám sát thực thi các SDGs.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Đinh Thị Phương Lan cho biết, ngay khi SDGs thông qua, tại Đại hội đồng IPU-132, Quốc hội Việt Nam đã đưa ra sáng kiến và cùng nghị viện các nước thông qua Tuyên bố Hà Nội với các nội dung trọng tâm nhằm thực hiện SDGs và vai trò của Quốc hội. Điều này đã thể hiện tính tiên phong, chủ động của Quốc hội Việt Namtrong hiện thực hóa, cụ thể hóa SDGs.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Đinh Thị Phương Lan chia sẻ thêm, Quốc hội Việt Nam đã thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia trong đó lồng ghép các SDGs và giao cho các cơ quan chuyên trách của Quốc hội theo dõi, giám sát. Trong đó, Ủy ban Xã hội phụ trách Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững; Ủy ban Kinh tế phụ trách Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và Hội đồng Dân tộc phụ trách Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Cùng với đó, Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội cnxg tham gia kết nối, phối hợp, điều phối hỗ trợ từ các phía, nhất là sự hỗ trợ từ các thiết chế đa phương cho việc thực hiện nhiệm vụ của các Ủy ban. Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Đinh Thị Phương Lan cho rằng, cơ chế phối hợp thực hiện các nhiệm vụ của Quốc hội hiện tương đối thuận lợi, trong thời gian tới cần tiếp tục tăng cường vai trò của các Ủy ban chuyên môn của Quốc hội trong thúc đẩy thực hiện SDGs.

Theo Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Đinh Thị Phương Lan, giai đoạn tiếp theo nổi lên một số vấn đề như nguồn lực thực hiện cho các mục tiêu như giảm nghèo chưa đáp ứng yêu cầu và sẽ khó khăn hơn. Ngoài ra, vấn đề việc làm chính thức và phi chính thức các chi phí đầu vào (tiền lương, tiền công) chưa được tính toán đầy đủ. Do đó,các chiến lược hành động quốc gia phải tính đúng tính đủ các vấn đề này, tập trung thêm vào các nhóm yếu thế; tăng cường các diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm để người dân học hỏi, trao đổi về   về phương thức sản xuất nhằm thoát đói nghèo.

Trong khi đó, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Bùi Hoài Sơn cho rằng để đẩy nhanh hơn nữa việc thực hiện các SDGs cần hướng đến các dự án đa mục tiêu, hướng đến dự án văn hóa để có thể tích hợp nhiều chỉ tiêu SDGs mang lại chất lượng mới, chất lượng cao hơn. Đồng thời nhấn mạnh chính sách, quan điểm đã có thì cần hành đồng cụ thể để đưa chính sách đi vào thực tiễn, cuộc sống, thay vì có quá nhiều chính sách nhưng thực tế không chuyển động.

Ngoài ra, Đại diện UNESCAP, UNDP cũng cam kết đồng hành, hỗ trợ các quốc gia trong đó có Việt Nam: Hướng dẫn lồng ghép các SDGs vào các hoạt động của Quốc hội; xây dựng các bộ công cụ giám sát thực thi các SDGs; tăng cường năng lực quốc gia trong triển khai thực hiện các SDGs.