Ví Dụ Về Chất Và Lượng, độ Và điểm Nút

Nội dung chính Show

• II. Phân tích nội dung quy luật lượng – chất:
• 1. Phạm trù “chất” và phạm trù “lượng”:
• 2. Mối quan hệ biện chứng giữa sự thay đổi về lượng và sự thay đổi về chất theo quy luật lượng – chất: 
• III. Ý nghĩa phương pháp luận:
• 1. Để có tri thức đầy đủ về sự vật, ta phải nhận thức cả mặt lượng và mặt chất của nó.
• 2. Ta phải tổ chức hoạt động thực tiễn dựa trên sự hiểu biết đúng đắn vị trí, vai trò và ý nghĩa của sự thay đổi về lượng cũng như sự thay đổi về chất trong sự phát triển xã hội.
• 3. Ta phải kiên trì đổi mới trên từng lĩnh vực để tiến tới đổi mới toàn diện đời sống xã hội.
• Video liên quan

Quy luật lượng – chất là một trong ba quy luật cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin. Diễn đạt một cách đầy đủ, đó là quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại.

Bạn đang xem: Bước nhảy là khái niệm dùng để chỉ…

2. Mối quan hệ biện chứng giữa sự thay đổi về lượng và sự thay đổi về chất theo quy luật lượng – chất: 2. Ta phải tổ chức hoạt động thực tiễn dựa trên sự hiểu biết đúng đắn vị trí, vai trò và ý nghĩa của sự thay đổi về lượng cũng như sự thay đổi về chất trong sự phát triển xã hội.

Quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại phát biểu rằng: Bất kỳ sự vật nào cũng là sự thống nhất giữa chất và lượng, sự thay đổi dần dần về lượng vượt quá giới hạn của độ sẽ dẫn tới thay đổi căn bản về chất của sự vật thông qua bước nhảy; chất mới ra đời sẽ tác động trở lại tới sự thay đổi của lượng.

II. Phân tích nội dung quy luật lượng – chất:

1. Phạm trù “chất” và phạm trù “lượng”:

1.1. Phạm trù “chất”:

Định nghĩa: Chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật và hiện tượng, là sự thống nhất hữu cơ các thuộc tính làm cho nó là nó mà không phải là cái khác.

Ta cần lưu ý mối quan hệ giữa chất và thuộc tính như sau:

– Tổng hợp các thuộc tính của sự vật làm nên chất của sự vật đó. Thuộc tính ở đây có thể hiểu là “tính chất”, như tính dẫn điện, tính co giãn, tính chua, tính ngọt…

– Để nhận thức được chất của sự vật, ta phải nhận thức được những thuộc tính của sự vật đó. Và để nhận thức được thuộc tính nhất định của sự vật, ta cần nhận thức thuộc tính đó trong mối quan hệ giữa các sự vật. Ở mức độ cao hơn, để nhận thức được chất của sự vật, ta phải nhận thức sự vật trong tổng hợp các mối quan hệ có thể có giữa sự vật đó với các sự vật khác.

– Nếu nhận thức sự vật A trong 01 mối quan hệ giữa sự vật A với sự vật B, ta hiểu phần nào về chất của A. Nếu nhận thức sự vật A trong 02 mối quan hệ là giữa A với B và giữa A với C, ta hiểu hơn về chất của A. Cứ như vậy, nhận thức càng nhiều mối quan hệ của A với các sự vật B, C, D, E.., Z, ta sẽ hiểu ngày càng đầy đủ về chất của A.

– Ta cũng có thể hiểu mỗi sự vật có vô vàn chất.

Vì mỗi sự vật có muôn vàn thuộc tính, mỗi thuộc tính lại có một phức hợp những đặc trưng về chất của mình, khiến mỗi thuộc tính ây lại trở thành một chất.

– Chất căn bản và giới hạn tồn tại của sự vật:

+ Mỗi sự vật có nhiều thuộc tính khác nhau; có thuộc tính cơ bản và thuộc tính không cơ bản. Tổng hợp những thuộc tính cơ bản tạo thành chất căn bản của sự vật.

+ Ở mỗi sự vật chỉ có một chất căn bản. Đó là loại chất mà nếu mất đi, sự vật cũng mất đi. Chất can bản sẽ quy định sự tồn tại, phát triển hay tiêu vong của sự vật.

+ Mỗi sự vật đều có giới hạn tồn tại của mình. Khi xem xét sự vật trong tính xác định về chất của nó, ta thường so sánh sự vật đó với các sự vật khác. Sự so sánh này giúp ta hình thành về giới hạn tồn tại của sự vật.

Vượt qua giới hạn của mình, sự vật không còn là nó mà trở thành một cái gì đó khác. Điều đó có nghĩa chất của sự vật đồng nghĩa với tính có hạn của nó.

1.2. Phạm trù “lượng”:

Định nghĩa: Lượng là một phạm trù triết học để chỉ tính quy định vốn có của sự vật, biểu thị số lượng, quy mô, trình độ, nhịp điệu của sự vận động và phát triển của sự vật cũng như các thuộc tính của nó.

Ta cần lưu ý một số điểm sau liên quan phạm trù lượng:

– Lượng có thể được xác định bằng những đơn vị đo lường cụ thể và chính xác. Ví dụ: dài 3 mét, nặng 20 ki-lô-gram.

Đồng thời, có những tính quy định về lượng chỉ có thể biểu thị dưới dạng trừu tượng, khái quát. Ví dụ: anh A yêu chị B rất nhiều, trình độ dân trí cao, ý thức pháp luật thấp…

– Cũng như chất của sự vật, lượng của sự vật cũng mang tính khách quan. Trong sự tồn tại khách quan của mình, sự vật có vô vàn chất. Do đó, sự vật cũng có vô vàn lượng.

– Chất và lượng là hai mặt không thể tách rời và quy định lẫn nhau. Một chất nhất định của sự vật có lượng tương ứng với nó.

Ví dụ: Một cậu bé 10 tuổi (chất là “cậu bé”) có lượng kiến thức vừa phải. Khi cậu bé trở thành thanh niên (chất là “thanh niên”), anh ta có lượng kiến thức lớn hơn.

Như thế, sự biến đổi tương quan giữa chất và lượng tạo nên tiến trình phát triển của sự vật.

2. Mối quan hệ biện chứng giữa sự thay đổi về lượng và sự thay đổi về chất theo quy luật lượng – chất: 

Để nắm được mối quan hệ này, ta cần nắm được định nghĩa về “độ”, “điểm nút” và “bước nhảy”.

2.1. “Độ”:

– Định nghĩa: “Độ là một phạm trù triết học dùng để chỉ sự thống nhất giữa lượng và chất, nó là khoảng giới hạn, mà trong đó, sự thay đổi về lượng chưa làm thay đổi căn bản về chất của sự vật”.

– Bất kỳ sự vật, hiện tượng nào cũng có chất và lượng. Khi sự vật vận động và phát triển, chất và lượng của nó cũng vận động, biến đổi, thay đổi. Sự thay đổi của lượng và của chất không diễn ra độc lập với nhau mà có quan hệ chặt chẽ với nhau.

Nhưng không phải bất kỳ sự thay đổi nào về lượng cũng ngay lập tức làm thay đổi căn bản chất của sự vật. Lượng của sự vật có thể thay đổi trong giới hạn nhất định mà không làm thay đổi căn bản chất của sự vật đó. Giới hạn đó chính là “độ”.

– Ví dụ về “độ”:

+ Người sống lâu nhất thế giới từng được biết đến có tuổi thọ 146 tuổi. Nên với dữ kiện này, ta có thể thấy giới hạn từ 0 – 146 năm là “độ” của con người xét về mặt tuổi. Diễn đạt một cách chính xác hơn: Sự thống nhất giữa trạng thái còn sống và số tuổi từ 0 – 146 là “độ tồn tại” của con người. (Thuật ngữ “độ tuổi” mà chúng ta hay dùng cũng ít nhiều liên quan ở đây).

+ Từ 0 đến dưới 100 độ C, nước vẫn ở thể lỏng. Trong khoảng 0

2.2. “Điểm nút”:

– Định nghĩa: “Những điểm giới hạn mà tại đó sự thay đổi về lượng sẽ làm thay đổi về chất của sự vật gọi là điểm nút”.

Ví dụ: Ở những ví dụ đã nêu trên, 0 độ C, 100 độ C, 146 tuổi là những điểm nút.

– Sự thay đổi về lượng khi đạt tới điểm nút sẽ dẫn đến sự ra đời của chất mới. Sự thống nhất giữa lượng mới và chất mới tạo thành một độ mới với điểm nút mới.

2.3. “Bước nhảy”:

– Định nghĩa: “Bước nhảy là một phạm trù triết học dùng để chỉ giai đoạn chuyển hóa về chất của sự vật do những thay đổi về lượng trước đó gây ra”.

Xem thêm: Tòa Nhà Trung Tâm Hành Chính Đà Nẵng Định Di Dời, Trung Tâm Hành Chính Đà Nẵng

Ví dụ: Sự chuyển hóa từ nước lỏng thành hơi nước là một bước nhảy. Có bước nhảy này là do nước lỏng có sự thay đổi về nhiệt độ và đạt đến 100 độ C.

Sự thay đổi về lượng rồi ắt sẽ dẫn đến sự thay đổi về chất và ngược lại. Ảnh: dreamstime.com.

– Trong lịch sử triết học, do tuyệt đối hóa tính dần dần, tính tiệm tiến của sự thay đổi về lượng nên các nhà triết học siêu hình đã phủ nhận sự tồn tại của “bước nhảy”. Triết học Mác – Lênin cho rằng phải có “bước nhảy” thì mới giải thích được sự vận động, phát triển của thực tế.

– Các hình thức của bước nhảy có thể phân loại như sau:+ Bước nhảy đột biến và bước nhảy dần dần:

Sự phân chia này dự trên thời gian và tính chất của sự thay đổi về chất của sự vật.

Những bước nhảy gọi là đột biến khi chất của sự vật biến đổi một cách nhanh chóng ở tất cả các bộ phận cơ bản cấu thành nó.

Những bước nhảy dần dần xuất hiện khi quá trình thay đổi về chất diễn ra bằng con đường tích lũy dần dần, lâu dài những nhân tố của chất mới và mất đi dần những nhân tốc của chất cũ.

+ Bước nhảy toàn bộ và bước nhảy cục bộ:

Sự phân chia này dựa trên sự xuất hiện của bước nhảy ở số lượng bộ phận cấu thành của sự vật.

 Nếu bước nhảy làm thay đổi về chất của tất cả các mặt, bộ phận, yếu tố cấu thành sự vật…, thì đó là bước nhảy toàn bộ.

Còn bước nhảy cục bộ là bước nhảy làm thay đổi một số mặt, bộ phận… cấu thành sự vật.

+ Khi xem xét sự thay đổi về bản chất của xã hội, ta có thể chia sự thay đổi ra thành thay đổi cách mạng và thay đổi có tính chất tiến hóa.

 Cách mạng là sự thay đổi mà trong quá trình đó diễn ra sự cải tạo căn bản về chất của sự vật, không phụ thuộc vào sự cải tạo đó được diễn ra như thế nào.

Tiến hóa là sự thay đổi về lượng cũng với những biến đổi nhất định về chất, nhưng là chất không căn bản của sự vật.

III. Ý nghĩa phương pháp luận:

Quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại giúp chúng ta nhận thức được phương thức vận động và phát triển của sự vật. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong nhận thức và hoạt động thực tiễn.

1. Để có tri thức đầy đủ về sự vật, ta phải nhận thức cả mặt lượng và mặt chất của nó.

Những nhận thức ban đầu về chất của các sự vật chỉ trở nên đúng đắn và sâu sắc hơn khi đạt tới tri thức về sự thống nhất giữa chất và lượng của sự vật đó.

Để nhận thức được sự vật, ta phải nhận thức trong mối quan hệ tác động qua lại giữa sự vật đó với những sự vật khác, cũng như giữa các mặt, thuộc tính của sự vật đó. Vì chỉ khi đó, mặt lượng và mặt chất của sự vật mới bộc lộ ra.

2. Ta phải tổ chức hoạt động thực tiễn dựa trên sự hiểu biết đúng đắn vị trí, vai trò và ý nghĩa của sự thay đổi về lượng cũng như sự thay đổi về chất trong sự phát triển xã hội.

Ta phải biết kịp thời chuyển từ sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất, từ những thay đổi mang tính tiến hóa sang thay đổi mang tính cách mạng.

Để xây dựng chiến lược và sách lược cách mạng, ta phải xem xét tiến hóa và cách mạng trong mối quan hệ biện chứng của chúng. Hiểu đúng đắn mối quan hệ này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn nghiêm khắc với chủ nghĩa cải lương, chủ nghĩa xét lại và chủ nghĩa tả khuynh.

3. Ta phải kiên trì đổi mới trên từng lĩnh vực để tiến tới đổi mới toàn diện đời sống xã hội.

Nắm được quy luật lượng – chất sẽ giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan, toàn diện và xác định đúng phương pháp, lộ trình thực hiện công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam hiện nay.

Theo tính chất, ý nghĩa và phạm vi bao quát của nó, đổi mới là một quá trình mang tính cách mạng. Ta cần phải thực hiện đổi mới thành công trên từng lĩnh vực của đời sống xã hội để tạo ra bước nhảy về chất ở đó. Với sự thành công trên nhiều lĩnh vực, ta có cơ sở thực tế để đổi mới thành công toàn diện đất nước Việt Nam. Đó là khi ta tạo được bước nhảy về chất của toàn bộ xã hội nói chung.

Những bước nhảy trong quá trình đổi mới hiện nay chỉ có thể là kết quả của qúa trình thay đổi về lượng thích hợp. Do đó, bất kỳ sự nôn nóng, chủ quan, ảo tưởng nào đều có thể gây ra những tổn thất lớn cho đất nước.

haiermobile.vn

Xin mời các bạn đưa ra một vài bình luận để bài viết có thể hoàn thiện hơn.

Nếu còn điều gì chưa rõ, bạn hãy để lại câu hỏi ở phần comment để mình có thể giải đáp khi thời gian cho phép nhé!