Vi Khuẩn H.P Gây Bệnh đường Tiêu Hóa - VnExpress Sức Khỏe

Quá trình lây và tái nhiễm vi khuẩn H.P

Vi khuẩn H.P lây truyền từ người này sang người khác bằng con đường trực tiếp như qua miệng ở những thành viên trong gia đình hoặc qua phân, thức ăn, nước uống bị nhiễm vi khuẩn. Theo BS.TS Vũ Trường Khanh - Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan Mật -Tụy, việc nhai và mớm cơm cho con ở một số nước, trong đó có Việt Nam trước đây cũng là nguyên nhân trực tiếp lây truyền H.P. Bác sĩ Khanh cũng cho rằng, tăng cường vệ sinh chung tại cộng đồng có thể làm giảm tỷ lệ nhiễm vi khuẩn H.P.

Theo bác sĩ Vũ Trường Khanh, có trên 80% người có nhiễm vi khuẩn H.P không có triệu chứng và không có biến chứng. Trong suốt cả cuộc đời của một người có nhiễm H.P mà không điều trị, khoảng 10-20% có khả năng bị loét dạ dày tá tràng, một số ít người có khả năng bị ung thư dạ dày.

BS Vũ Trường Khanh cũng cho hay, vi khuẩn H.P có thể gây ra các bệnh như viêm cấp tính, viêm mạn tính niêm mạc dạ dày, loét dạ dày tá tràng hoặc ung thư dạ dày. Cụ thể, với bệnh viêm cấp tính niêm mạc dạ dày, phần lớn bệnh nhân khi mới nhiễm H.P không có triệu chứng, chỉ có một số ít người trong giai đoạn nhiễm cấp tính có biểu hiện lâm sàng như đầy bụng, buồn nôn, chán ăn. Hình ảnh nội soi cho thấy, bệnh nhân có thể viêm niêm mạc một phần hoặc toàn bộ niêm mạc dạ dày, cũng có khi tự khỏi hoặc chuyển sang viêm mạn tính niêm mạc dạ dày.

Sau giai đoạn viêm cấp có triệu chứng hoặc không có triệu chứng, nếu không điều trị, có thể sẽ gây viêm mạn tính. Bệnh nhân có thể bài tiết axit tại dạ dày bình thường hoặc tăng, dẫn tới loét hành tá tràng, viêm teo từ hang vị, lan lên thân vị, nếu viêm nặng có thể viêm teo toàn bộ niêm mạc dạ dày, làm giảm tiết axit dạ dày, gây ra loét dạ dày và ung thư dạ dày. Tuy nhiên, viêm mạn tính niêm mạc dạ dày không chỉ gây ra do H.P mà còn gặp do các nguyên nhân khác như viêm niêm mạc dạ dày tự miễn.

Loét dạ dày là khi tổn thương loét có kích thước ổ loét từ 0,5 cm trở lên, thường gặp ở người trên 40 tuổi, vị trí ổ loét hay gặp ở phía bờ cong nhỏ, nhất là vùng nối giữa thân vị và hang vị. Loét tá tràng hay gặp ở người từ 20-50 tuổi, loét tại phần đầu tá tràng. Loét dạ dày tá tràng có thể gây biến chứng chảy máu, có thể xuất hiện tái phát nhiều lần. Điều trị diệt H.P giúp ngăn ngừa loét dạ dày tá tràng tái phát và chảy máu tái phát.

Khi viêm mạn tính lâu ngày sẽ làm giảm và mất các tuyến bình thường của dạ dày, niêm mạc bình thường dần được thay thế bằng biểu mô niêm mạc ruột (dị sản ruột). Tình trạng viêm teo niêm mạc dạ dày và dị sản ruột cũng hay gặp trong số đó một số người sẽ chuyển thành loạn sản và cuối cùng là ung thư dạ dày.

Bác sĩ Khanh cho biết, khi điều trị diệt vi khuẩn H.P sẽ giảm nguy cơ ung thư dạ dày nhưng không làm mất hoàn toàn nguy cơ bệnh. Mức độ viêm teo niêm mạc dạ dày và dị sản ruột phụ thuộc vào quá trình viêm hoạt động nhiều hay ít, bản thân người bệnh và độc lực của chủng vi khuẩn H.P. "Điều này lý giải tại sao không phải ai bị nhiễm vi khuẩn H.P cũng bị ung thư dạ dày", bác sĩ Trường Khanh nhận định.

Ngoài ra, nhiễm H.P có thể gây ra ung thư lympho bào B tại biểu mô niêm mạc dạ dày. Khoảng 60-80% ung thư loại này sẽ thoái triển và khỏi hoàn toàn sau diệt H.P.

Chứng khó tiêu chức năng (functional dyspepsia) cũng là một trong những bệnh do vi khuẩn H.P gây nên. Bệnh nhân sẽ đau vùng thượng vị, có thể nóng rát vùng thượng vị, ăn nhanh no, đầy bụng sau khi ăn, khiến bệnh nhân có cảm giác nặng bụng hoặc ậm ạch sau ăn. Các triệu chứng này sẽ giảm đi sau khi ăn khoảng 30 phút đến hai giờ. Trong một số bệnh nhân bị chứng khó tiêu chức năng mà có nhiễm vi khuẩn H.P, các triệu chứng có thể giảm sau khi diệt H.P, tuy nhiên tỷ lệ giảm triệu chứng này không cao, theo bác sĩ Khanh. Một số bệnh ngoài đường tiêu hóa khác như giảm tiểu cầu chưa rõ nguyên nhân, thiếu máu không rõ nguyên nhân... cũng có thể do nhiễm vi khuẩn H.P.

Để biết có bị nhiễm vi khuẩn H.P trong dạ dày hay không, bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân nội soi dạ dày làm test nhanh urease hoặc làm test thở để tìm vi khuẩn H.P.

Trường hợp cần điều trị diệt vi khuẩn H.P

Bác sĩ Khanh dẫn nguồn khuyến cáo của thế giới những trường hợp cần điều trị diệt vi khuẩn H.P bao gồm người loét dạ dày, loét hành tá tràng, gặp chứng khó tiêu do H.P, ung thư dạ dày sớm được cắt hớt hoặc cắt tách niêm mạc qua nội soi. Bệnh nhân ung thư dạ dày đã phẫu thuật, người có bố, mẹ, anh em ruột bị ung thư dạ dày; bệnh nhân có khối u dạ dày như adenoma, polyp tăng sản, đã cắt hớt niêm mạc, viêm teo nặng niêm mạc dạ dày cũng thuộc nhóm cần điều trị diệt H.P. Ngoài ra, người bị thiếu máu, thiếu sắt không rõ căn nguyên, xuất huyết giảm tiểu cầu không rõ căn nguyên cũng cần lưu ý.

Kháng thuốc trong điều trị diệt H.P

Hiện nay, tỷ lệ kháng kháng sinh tại Việt Nam là rất cao, từ 21,4-50,9%. Theo bác sĩ Khanh, sở dĩ có tình trạng kháng thuốc kháng sinh cao vì việc sử dụng kháng sinh lan tràn trong các bệnh lý khác hoặc dùng với mục đích diệt vi khuẩn H.P nhưng không đúng chỉ định hoặc không đúng phác đồ điều trị. TS.BS Trường Khanh cho rằng, vi khuẩn H.P là nguyên nhân chủ yếu gây loét dạ dày tá tràng và ung thư dạ dày. Tuy nhiên, không phải tất cả người bị nhiễm vi khuẩn H.P đều bị bệnh.

"Cần điều trị diệt H.P đúng chỉ định để tránh gây lãng phí, đồng thời không gây tình trạng kháng thuốc kháng sinh chéo từ người này sang người khác, dẫn tới khi cần điều trị diệt vi khuẩn H.P thì kháng sinh không còn hiệu quả, bác sĩ Trường Khanh nhận định.

Hà Thanh

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM và Khoa Tiêu hóa - Gan Mật - Tụy, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội quy tụ đội ngũ chuyên gia chuyên môn cao, nhiều kinh nghiệm cùng các kỹ thuật nội soi hiện đại. Khoa được đầu tư thiết bị nội soi tiên tiến như hệ thống nội soi nhuộm màu bằng dải băng hẹp NBI và BLI có độ phóng đại lên tới 150 lần, giúp quan sát chi tiết bề mặt niêm mạc dạ dày, hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý dạ dày, đại tràng, thương nghi ngờ ung thư ở giai đoạn sớm. Bệnh viện cũng cung cấp các dịch vụ chăm sóc y tế cao cấp, cơ sở vật chất chuẩn 5 sao, tạo sự hài lòng cho người bệnh khi thăm khám và điều trị.