Xây Dựng Văn Hóa Học đường Tại Trường Trung Học Phổ Thông Phan ...

1. Những vấn đề về văn hóa học đường

Văn hóa là những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra. Tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có những giá trị văn hóa của nó; chẳng hạn như: văn hóa công sở, văn hóa giao thông, văn hóa ẩm thực, văn hóa giao tiếp..., và văn hóa học đường.

Văn hóa học đường lành mạnh giúp các thành viên trong nhà trường chia sẻ với nhau những kinh nghiệm và kiến thức, phát triển khả năng hợp tác giữa các thành viên trong mọi lĩnh vực hoạt động của nhà trường. Từ đó, tạo ra môi trường thuận lợi, tin cậy, tôn trọng lẫn nhau, giúp mọi thành viên trong nhà trường quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dạy và học, tích cực hoạt động vì sự phát triển chung của nhà trường.

Nội dung của văn hóa học đường rất phong phú, song có thể tóm tắt thành ba vấn đề cơ bản:

Thứ nhất là cơ sở vật chất, trường phải ra trường, lớp phải ra lớp mới tạo ra được môi trường văn hóa.

Thứ hai là xây dựng môi trường giáo dục, tạo ra nhà trường thân thiện, học sinh tích cực, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả...

Nói tóm lại, văn hóa học đường là những nét đẹp trong toàn bộ môi trường sư phạm: từ môi trường cơ sở vật chất, môi trường quan hệ, môi trường công việc. Những nét đẹp đó được thể hiện trong hành vi của thầy, của trò, của cán bộ quản lý và nhân viên trong nhà trường.

2. Một số kết quả đạt được trong xây dựng văn hóa học đường tại trường THPT Phan Việt Thống.

Trước hết là những hoạt động nhằm giữ gìn, bảo vệ, xây dựng cơ sở vật chất nhà trường. Trường THPT Phan Việt Thống là một ngôi trường được xây dựng khang trang theo kiến trúc hiện đại, đảm bảo đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học. Từ phòng học và các thiết bị sử dụng cho học tập, tới phòng thư viện, sân thể thao, phòng thí nghiệm… đều được bảo quản và sử dụng hiệu quả phục vụ cho việc dạy và học tại trường.

Bên cạnh đó, nhà trường cũng chú trọng xây dựng cảnh quan môi trường nhằm tạo môi trường giáo dục lành mạnh và giáo dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường xung quanh. Chính vì vậy, trường được công nhận trường Xanh – Sạch – Đẹp và cơ quan đơn vị đạt chuẩn văn hóa hằng năm.

- Trường có khuôn viên cây xanh, cây cảnh được quy hoạch đảm bảo thoáng mát, luôn sạch đẹp.

- Trường có đủ cơ sở vật chất đảm bảo an toàn trong khuôn viên trường. Tất cả các phòng học đều được kiên cố hóa, thoáng mát và ánh sáng đầy đủ theo tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia (tỉ lệ 100%), có tường rào bảo vệ an toàn.

- Trường đã thường xuyên tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh về việc bảo vệ, xây dựng trường lớp xanh, sạch đẹp và an toàn trong đó: Nhà trường thực hiện các phong trào xanh hóa lớp học; Chương trình "ngày thứ 7 xanh" nhằm làm cho khuôn viên nhà trường thêm sạch đẹp và nhằm giáo dục các học sinh luôn có ý thức giữ gìn vệ sinh chung.

Thứ hai là xây dựng môi trường giáo dục, tạo ra nhà trường thân thiện, học sinh tích cực, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả...

Phong trào thi đua Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực được phát động nhằm "thiết lập lại môi trường sư phạm với 6 đặc trưng là trật tự kỷ cương, trung thực, khách quan, công bằng, tình thương và khuyến khích sáng tạo, hiệu quả". Đây là nội dung rất cơ bản của văn hóa học đường. Tác dụng tích cực của văn hóa học đường là xây dựng nhân cách cho học sinh, chống lại lối sống tiêu cực. Chính vì thế, bên cạnh chú trọng việc học tập, nhà trường luôn quan tâm tạo điều kiện cho các em học sinh có một sân chơi thật sự bổ ích sau giờ học căng thẳng. Cụ thể, các em học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động vui tươi, lành mạnh, phát huy giá trị văn hóa cổ truyền, xây dựng nếp sống văn minh và rèn luyện những kĩ năng sống cần thiết. Cụ thể:

Trường đã đưa các trò chơi dân gian vào các hoạt động tập thể, hoạt động vui chơi giải trí của học sinh tại trường như:

- Tổ chức các hội thể thao cấp trường nhằm nâng cao việc rèn luyện sức khỏe và giải trí sau những ngày học tập căng thẳng. Các môn được tổ chức như: kéo co, nhảy bao bố, đua xe đạp chậm, cầu lông, bóng đá mini, đẩy gậy, vật tay, nhảy xa….Thu hút được sự quan tâm đông đảo của hoc sinh toàn trường.

- Hàng năm trường tổ chức thi văn nghệ, đưa các loại hình văn nghệ vào nhà trường như: Kể chuyện, kịch, múa, hát Karaoke, hội trại mừng Đảng mừng xuân.

- Phối hợp với các cơ quan chức năng tuyên truyền giao thông, pháp luật, tác hại của ma túy và cách phòng chống, tình hình an ninh trật tự cho học sinh trong nhà trường.

- Tổ chức các buổi nói chuyện sinh hoạt nhằm giáo dục giới tính, kịp thời uốn nắn các em hiểu đúng và làm đúng.

- Tổ chức các buổi tọa đàm "Nghe học sinh nói, nói học sinh nghe" nhằm giúp các em giải bày tâm sự chia sẻ kinh nghiệm sống với nhau. Lồng ghép những nội dung nâng cao kỹ năng giao tiếp ứng xử bạn bè trong tiết giáo dục ngoài giờ lên lớp.

Thứ ba, nhà trường luôn chú trọng xây dựng môi trường văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp văn minh trong nhà trường trên tinh thần tôn sư trọng đạo, tiên học lễ, hậu học văn làm cho học sinh ngoan ngoãn, lễ phép, nề nếp, kính trên, nhường dưới…

Thực ra, giáo dục văn hóa học đường là tạo ra những nét đẹp trong hành vi của học sinh đối với các mối quan hệ thầy trò, bạn bè và môi trường xung quanh. Ví dụ: thầy giáo thì phải mô phạm, đức độ, mẫu mực trong hành vi, đối với đồng nghiệp phải khiêm tốn, đoàn kết, nhân ái…, đối với học trò phải hết lòng thương yêu, chỉ bảo, đối với người khác phải giản dị, mẫu mực, đối với công việc phải tận tụy, có kỷ luật, sáng tạo…, phải giữ gìn sự trong sạch của cả môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Học sinh thì không được kiêu căng, tự cao, tự đại mà phải trung thực, cầu tiến, giản dị, khiêm tốn…, đối với thầy cô giáo phải kính trọng, biết ơn…, đối với bạn cùng trường, cùng lớp phải đoàn kết, thân ái, phải biết kính trên, nhường dưới…

* Một số thành tích nổi bật:

- Trường học đạt cơ quan văn hóa, cơ quan an toàn về an ninh trật tự, không ma túy, không khói thuốc, Xanh - Sạch - Đẹp.

- Trường được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch tặng bằng khen.

- Trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng bằng khen.

- Năm học 2012 – 2013, trường nhận cờ thi đua hạng 3 về phong trào thi đua "Dạy tốt, học tốt" của UBND tỉnh TG, bằng khen trường học thân thiện, HS tích cực (2008- 2013).

- Năm học 2015 – 2016, , trường nhận cờ thi đua hạng 2 về phong trào thi đua "Dạy tốt, học tốt" của UBND tỉnh TG. Trường được Bộ giáo dục và đào tạo tặng cờ thi đua đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua dạy tốt học tốt.

- Năm học 2015 – 2016 là năm học thứ 5 trường được xếp hạng nhất toàn đoàn trong hội thao cấp tỉnh.

- Trường đạt danh hiệu trường tiên tiến xuất sắc nhiều năm liền.

3. Một số hạn chế trong xây dựng văn hóa học đường tại nhà trường

Bên cạnh những thành tích đạt được đáng tự hào, vẫn còn tồn tại những hạn chế, những nét chưa đẹp và cần phải sửa chữa kịp thời

Một ít HS vẫn còn giải quyết mâu thuẫn bằng cách đánh nhau. Các em chưa có cách cư xử giao tiếp tốt với mọi người xung quanh. Tình trạng vô lễ, cãi vã với cha mẹ, vô lễ với thầy cô, chửi thề với bạn bè, xả rác bừa bãi, vi phạm giao thông, vi phạm nội quy nhà trường, hay thậm chí sống thử…vẫn còn len lỏi vào đời sống của một số ít HS.

4. Một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường tại Trường THPT Phan Việt Thống

4.1. Xây dựng hệ giá trị làm chuẩn mực để lấy đó làm mục tiêu phấn đấu, thước đo thành quả của trường

Việc làm này là động lực thúc đẩy sự phát triển của nhà trường, làm cho học sinh nhận thức được trường học, nơi mình học tập trở thành nơi phấn đấu, rèn luyện; nơi phụ huynh luôn yên tâm về một môi trường đào tạo vừa hồng vừa chuyên. Nhà trường ban hành nội quy đơn vị, nội quy HS, quy chế văn hóa học đường một cách rõ ràng, có tính khả thi cao, đặc biệt có cam kết của GV, Đoàn thể, các bộ phận, HS, cha mẹ học sinh… và có kiểm tra, đánh giá thường xuyên.

Ngoài ra, nhà trường gắn việc giáo dục đạo đức văn hóa với đạo đức lối sống, lồng ghép chương trình giảng dạy với các hoạt động phong trào, các hoạt động ngoại khóa cho học sinh tham gia: về nguồn, tham gia các hoạt động văn nghệ thể thao, các cuộc thi, phong trào do Đoàn trường phát động.

4.2. Xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả

Môi trường giáo dục phải xây dựng thật trong lành, văn hóa. Văn hóa thể hiện ở hành động, cử chỉ, ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày của GV và HS. Môi trường xung quanh học đường là ý thức của mọi người khi bỏ rác đúng nơi quy định, không vẽ bậy lên tường, bàn học; không hút thuốc lá trong trường học, không nói tục, chửi thề... Những việc làm tưởng chừng rất nhỏ đó chính là nền tảng hình thành chuẩn mực đạo đức ban đầu của mỗi một con người.

Văn hóa học đường chính là văn hóa giao tiếp, văn hóa ứng xử của GV và học sinh. GV phải là tấm gương tốt cho học sinh noi theo, phải xây dựng mối quan hệ tốt giữa thầy và trò một cách đúng mực, nghiêm túc, thân mật, giản dị và chân thành. GV phải xác định đúng vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm đối với việc dạy chữ và dạy người, có ý thức trau dồi chuyên môn, làm cho học sinh, sinh viên thấy được cái hay, cái đẹp trong kiến thức được lĩnh hội, truyền cho các em niềm say mê về nghề nghiệp, phát huy tính tích cực, tự giác làm cho các em trân trọng, yêu quý nghề của mình lựa chọn.

Nhà trường phải phát động những phong trào thi đua, văn hóa văn nghệ, thể thao, hoạt động ngoại khóa, … để trong suy nghĩ của HS "Mỗi ngày đến trường là một niềm vui"

4.3. Phối hợp gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục văn hóa học đường

Gia đình là cái nôi sinh thành, dưỡng dục, là nơi định hướng các giá trị đạo đức, nhân cách của học sinh. Gia đình cũng là nơi gìn giữ những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Sự kết hợp giữa gia đình với nhà trường thể hiện trong việc thường xuyên có sự trao đổi từ hai phía. Nhà trường thông báo kết quả học tập văn hóa, đạo đức trường học của học sinh cho gia đình. Gia đình cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân, trình bày rõ tính cách, năng lực của học sinh tạo điều kiện để nhà trường có biện pháp giáo dục, quản lý. Gia đình cũng phải chu cấp đầy đủ về vật chất, quan tâm, động viên các em cố gắng học tập, rèn luyện. Thực tế cho thấy, khá nhiều gia đình do bận mải mà bỏ bê không quan tâm đến con cái, phó mặc cho nhà trường. Cần khẳng định rằng trách nhiệm giáo dục con cái phải được bắt đầu từ gia đình và không một chính sách giáo dục nào có thể thay thế được sự chăm lo, săn sóc của bố mẹ đối với các em.

Về mặt xã hội, các đoàn thể tổ chức xã hội như lối xóm nơi có học sinh ở phải thường xuyên kiểm tra nếp sống văn hóa, tăng cường tuần tra, kiểm tra hiện tượng các em đi khuya về muộn, để kịp thời thông báo với nhà trường có biện pháp ngắc nhở, giáo dục các em. Hạn chế những tụ điểm ăn chơi (nhà hàng, nhà nghỉ, quán karaoke, dịch vụ cầm đồ...) chung quanh địa bàn các trường học.

Một môi trường văn hóa học đường được tạo dựng từ sự kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội sẽ có sức đề kháng với những mầm bệnh, loại trừ được những biểu hiện văn hóa không lành mạnh nảy sinh từ bên trong, góp phần xây dựng môi trường văn hóa học đường ngày càng hoàn thiện, trong sáng.

Xây dựng văn hóa học đường là xây dựng nề nếp, kỉ cương, dân chủ trong các hoạt động ở nhà trường, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa thầy – trò, trò – trò, thầy – thầy theo các chuẩn mực chung của văn hóa và các quy định riêng của ngành giáo dục, nhằm hướng tới một môi trường sư phạm lành mạnh, thân thiện, tích cực và sự phát triển bền vững./.

Bài: Nguyễn Thị Ngọc Hoa (Chủ tịch Công đoàn cơ sở, GV Trường THPT Phan Việt Thống)

Ảnh: Trường THPT Phan Việt Thống cung cấp