Bài 11. Cuộc Kháng Chiến Chống Quân Xâm Lược Tống (1075 - 1077)

I. Giai đoạn thứ nhất (1075)

1. Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta

- Thế kỉ XI, nhà Tống gặp phải khó khăn về kinh tế, chính trị vì thế nhà Tống tiến hành xâm lược Đại Việt để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.

- Ở phía Nam, nhà Tống xúi Chăm-pa đánh Đại Việt; ở phía Bắc, quân Tống ngăn cản việc trao đổi buôn bán giữa hai nước, dụ dỗ các tù trưởng dân tộc ít người.

2. Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ

a. Nhà Lý chuẩn bị

- Cử Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy tổ chức kháng chiến.

- Chủ động đánh tan ý đồ tiến công, phối hợp với Chăm-pa đánh Đại Việt của nhà Tống.

- Chủ trương của nhà Lý: tấn công trước để phòng vệ.

b. Diễn biến

- Tháng 10/1075, Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy quân thủy - bộ, chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.

+ Mục tiêu: kho lương thành Châu Ung.

+ Đường bộ do Thân Cảnh Phúc, Tông Đản chỉ huy quân dân miền núi đánh vào châu Ung Châu (Quảng Tây).

+ Đường thủy do Lý Thường Kiệt chỉ huy quân đổ bộ vào châu Liêm, châu Khâm (Quảng Đông).

- Sau 42 ngày đêm quân ta đã làm chủ thành Ung Châu.

c. Ý nghĩa

Quân tống hoàng mang, rơi vào thế bị động, làm thay đổi kế hoạch và làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược vào nước ta.

II. Giai đoạn thứ hai (1076 – 1077)

1. Kháng chiến bùng nổ

a. Nhà Lý chuẩn bị

- Nhà Lý ra lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng ở những nơi hiểm yếu gần biên giới Việt - Tống: quân thủy đóng ở Đông Kênh, bộ binh bố trí dọc theo chiến tuyến sông Như Nguyệt.

b. Diễn biến

- Cuối năm 1076, quân Tống do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy kéo vào nước ta; đạo quân khác do Hoà Mâu theo đường biển tiếp ứng.

- Tháng 1/1077, quân Tống vượt ải Nam Quan qua Lạng Sơn tiến vào nước ta, nhà Lý đánh nhiều trận nhỏ để cản bước tiến của giặc.

- Quân Lý do Quách Quỳ chỉ huy phải đóng ở bờ Bắc sông Như Nguyệt, chờ quân thủy đến. Nhưng thủy quân nhà Tống bị Lý Kế Nguyên đã mai phục và chặn đánh nên không thể tiến sâu vào hỗ trợ.

2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt

a. Diễn biến

- Quách Quỳ cho quân vượt sông đánh phòng tuyến của ta nhưng bị quân ta phản công quyết liệt, đẩy lùi chúng về bờ phía Bắc.

- Cuối mùa xuân 1077, Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông Như Nguyệt bất ngờ mở cuộc tấn công lớn vào trận tuyến của quân Tống.

b. Kết quả

- Quách Qùy chấp nhận giảng hòa và rút quân về nước.

c. Nguyên nhân

- Sự ủng hộ tinh thần đoàn kết của quân dân ta.

- Tài chỉ huy của Lý Thường Kiệt.

d. Ý nghĩa

- Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc.

- Bảo vệ nền độc lập tự chủ của dân tộc.

- Đập tan mộng xâm lược Đại Việt của nhà Tống.