Các Thuật Ngữ Y Khoa Cơ Bản

Các Thuật Ngữ Y Khoa Cơ Bản

Nguyễn Phước Vĩnh Cố & Nhóm cộng sự

Mục lục:

1. Bác sĩ
2. Bác sĩ chuyên khoa
3. Các chuyên gia ngành y tế tương cận
4. Các chuyên khoa
5. Bệnh viện
6. Phòng/ban trong bệnh viện
7. Các từ ngữ chỉ các bộ phận trên cơ thể người
8. Các từ ngữ chỉ cơ quan ở bụng
9. Các gốc từ chỉ bộ phận trên cơ thể người
10. Bằng cấp y khoa

11. Bác sĩ

• Attending doctor: bác sĩ điều trị
• Consulting doctor: bác sĩ hội chẩn; bác sĩ tham vấn. đn. consultant
• Duty doctor: bác sĩ trực. đn. doctor on duty
• Emergency doctor: bác sĩ cấp cứu
• ENT doctor: bác sĩ tai mũi họng
• Family doctor: bác sĩ gia đình
• Herb doctor: thầy thuốc đông y, lương y đn. herbalist
• Specialist doctor: bác sĩ chuyên khoa
• Consultant: bác sĩ tham vấn; bác sĩ hội chẩn. đn. consulting doctor
• Consultant in cardiology: bác sĩ tham vấn/hội chẩn về tim. đn. consultant cardiologist
• Practitioner: người hành nghề y tế
• Medical practitioner: bác sĩ (Anh)
• General practitioner: bác sĩ đa khoa
• Acupuncture practitioner: bác sĩ châm cứu đn. acupuncturist
• Specialist: bác sĩ chuyên khoa
• Specialist in plastic surgery: bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật tạo hình
• Specialist in heart: bác sĩ chuyên khoa tim. đn.  cardiac/heart specialist
• Eye/heart/cancer specialist: bác sĩ chuyên khoa mắt/chuyên khoa tim/chuyên khoa ung thư
• Fertility specialist: bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn và vô sinh. đn. reproductive endocrinologist
• Infectious disease specialist: bác sĩ chuyên khoa lây
• Surgeon: bác sĩ khoa ngoại
• Oral maxillofacial surgeon: bác sĩ ngoại răng hàm mặt
• Neurosurgeon: bác sĩ ngoại thần kinh
• Thoracic surgeon: bác sĩ ngoại lồng ngực
• Analyst (Mỹ): bác sĩ chuyên khoa tâm thần. đn. shrink
• Medical examiner: bác sĩ pháp y
• Dietician: bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng
• Internist: bác sĩ khoa nội. đn. Physician
• Quack: thầy lang, lang băm, lang vườn. đn. charlatan
• Vet/veterinarian: bác sĩ thú y

Lưu ý: – Tính từ (medical, herbal…)/danh từ (eye/heart…) + doctor/specialist/surgeon/practitioner.

A specialist/consultant in + danh từ (cardiology/heart…).

2. Bác sĩ chuyên khoa

• Allergist: bác sĩ chuyên khoa dị ứng
• Andrologist: bác sĩ nam khoa
• An(a)esthesiologist: bác sĩ gây mê
• Cardiologist: bác sĩ tim mạch
• Dermatologist: bác sĩ da liễu
• Endocrinologist: bác sĩ nội tiết. đn. hormone doctor
• Epidemiologist: bác sĩ dịch tễ học
• Gastroenterologist: bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa
• Gyn(a)ecologist: bác sĩ phụ khoa
• H(a)ematologist: bác sĩ huyết học
• Hepatologist: bác sĩ chuyên khoa gan
• Immunologist: bác sĩ chuyên khoa miễn dịch
• Nephrologist: bác sĩ chuyên khoa thận
• Neurologist: bác sĩ chuyên khoa thần kinh
• Oncologist: bác sĩ chuyên khoa ung thư
• Ophthalmologist: bác sĩ mắt. đn. oculist
• Orthopedist: bác sĩ ngoại chỉnh hình
• Otorhinolaryngologist/otolaryngologist: bác sĩ tai mũi họng. đn. ENT doctor/specialist
• Pathologist: bác sĩ bệnh lý học
• Proctologist: bác sĩ chuyên khoa hậu môn – trực tràng
• Psychiatrist: bác sĩ chuyên khoa tâm thần
• Radiologist: bác sĩ X-quang
• Rheumatologist: bác sĩ chuyên khoa bệnh thấp
• Traumatologist: bác  sĩ chuyên khoa chấn thương
• Obstetrician: bác sĩ sản khoa
• Paeditrician: bác sĩ nhi khoa

Lưu ý: – Tên của bác sĩ chuyên khoa thường tận cùng bằng hậu tố sau:

-logist

-ian

-iatrist

-ist

-logy > -logist. Ví dụ, cardiology > cardiologist

-ics > -ician. Ví dụ, obstetrics > obstetrician

-iatry > -iatrist. Ví dụ, psychiatry > psychiatrist

3. Các chuyên gia ngành y tế tương cận

• Physiotherapist: chuyên gia vật lý trị liệu
• Occupational therapist: chuyên gia liệu pháp lao động
• Chiropodist/podatrist: chuyên gia chân học
• Chiropractor: chuyên gia nắn bóp cột sống
• Orthotist: chuyên viên chỉnh hình
• Osteopath: chuyên viên nắn xương
• Prosthetist: chuyên viên phục hình
• Optician: người làm kiếng đeo mắt cho khách hàng
• Optometrist: người đo thị lực và lựa chọn kính cho khách hàng
• Technician: kỹ thuật viên
• Laboratory technician: kỹ thuật viên phòng xét nghiệm
• X-ray technician: kỹ thuật viên X-quang
• Ambulance technician: nhân viên cứu thương

4. Các chuyên khoa

• Surgery: ngoại khoa
• Internal medicine: nội khoa
• Neurosurgery: ngoại thần kinh
• Plastic surgery: phẫu thuật tạo hình
• Orthopedic surgery: ngoại chỉnh hình. đn. orthopedics
• Thoracic surgery: ngoại lồng ngực
• Nuclear medicine: y học hạt nhân
• Preventative/preventive medicine: y học dự phòng
• Allergy: dị ứng học
• An(a)esthesiology: chuyên khoa gây mê
• Andrology: nam khoa
• Cardiology: khoa tim
• Dermatology: chuyên khoa da liễu
• Dietetics (and nutrition): khoa dinh dưỡng
• Endocrinology: khoa nội tiết
• Epidemiology: khoa dịch tễ học
• Gastroenterology: khoa tiêu hóa
• Geriatrics: lão khoa. đn. gerontology
• Gyn(a)ecology: phụ khoa
• H(a)ematology: khoa huyết học
• Immunology: miễn dịch học
• Nephrology: thận học
• Neurology: khoa thần kinh
• Odontology: khoa răng
• Oncology: ung thư học
• Ophthalmology: khoa mắt
• Orthop(a)edics: khoa chỉnh hình
• Traumatology: khoa chấn thương
• Urology: niệu khoa
• Outpatient department: khoa bệnh nhân ngoại trú
• Inpatient department: khoa bệnh nhân ngoại trú

Lưu ý: – Tên các chuyên khoa thường tận cùng bằng những hậu tố sau:

-logy

-iatry

-iatrics

-ics

5. Bệnh viện

• Hospital: bệnh viện
• Cottage hospital: bệnh viện tuyến dưới, bệnh viện huyện
• Field hospital: bệnh viên dã chiến
• General hospital: bệnh viên đa khoa
• Mental/psychiatric hospital: bệnh viện tâm thần
• Nursing home: nhà dưỡng lão
• Orthop(a)edic hospital: bệnh viện chỉnh hình

6. Phòng/ban trong bệnh viện

• Accident and Emergency Department (A&E): khoa tai nạn và cấp cứu. đn. casualty
• Admission office: phòng tiếp nhận bệnh nhân
• Admissions and discharge office: phòng tiếp nhận bệnh nhân và làm thủ tục ra viện
• Blood bank: ngân hàng máu
• Canteen: phòng/ nhà ăn, căn tin
• Cashier’s: quầy thu tiền
• Central sterile supply/services department (CSSD): phòng/đơn vị diệt khuẩn/tiệt trùng
• Coronary care unit (CCU): đơn vị chăm sóc mạch vành
• Consulting room: phòng khám. đn. exam(ination) room
• Day surgery/operation unit: đơn vị phẫu thuật trong ngày
• Diagnostic imaging/X-ray department: khoa chẩn đoán hình ảnh
• Delivery room: phòng sinh
• Dispensary: phòng phát thuốc. đn. pharmacy
• Emergency ward/room: phòng cấp cứu
• High dependency unit (HDU): đơn vị phụ thuộc cao
• Housekeeping: phòng tạp vụ
• Inpatient department: khoa bệnh nhân nội trú
• Intensive care unit (ICU): đơn vị chăm sóc tăng cường
• Isolation ward/room: phòng cách ly
• Laboratory: phòng xét nghiệm
• Labour ward: khu sản phụ
• Medical records department: phòng lưu trữ bệnh án/ hồ sơ bệnh lý
• Mortuary: nhà vĩnh biệt/nhà xác
• Nursery: phòng trẻ sơ sinh
• Nutrition and dietetics: khoa dinh dưỡng
• On-call room: phòng trực
• Outpatient department: khoa bệnh nhân ngoại trú
• Operating room/theatre: phòng mổ
• Pharmacy: hiệu thuốc, quầy bán thuốc. đn. drugstore (Mỹ)
• Sickroom: buồng bệnh
• Specimen collecting room: buồng/phòng thu nhận bệnh phẩm
• Waiting room: phòng đợi

Lưu ý:

– Operations room: phòng tác chiến (quân sự)

– Operating room: phòng mổ

7. Các từ ngữ chỉ các bộ phận trên cơ thể người (parts of the body)

• Jaw : hàm (mandible)
• Neck: cổ
• Shoulder: vai
• Armpit: nách (axilla)
• Upper arm: cánh tay trên
• Elbow: cùi tay
• Back: lưng
• Buttock: mông
• Wrist: cổ tay
• Thigh: đùi
• Calf: bắp chân
• Leg: chân
• Chest: ngực (thorax)
• Breast: vú
• Stomach: dạ dày (abdomen)
• Navel: rốn (umbilicus)
• Hip: hông
• Groin: bẹn
• Knee: đầu gối

Lưu ý: – Các bác sĩ thường sử dụng tiếng Anh thông thường để chỉ các bộ phận trên cơ thể người; tuy nhiên, khi cần dùng các tính từ chỉ bộ phận trên cơ thể người, họ dùng các tính từ có nguồn gốc La-tin/Hy lạp. Ví dụ, ta  có thể nói “disease of the liver” hoặc “hepatic disease”, “heart attack” hoặc “cardiac attack”…

8. Các từ ngữ chỉ các cơ quan ở bụng (abdominal organs)

• Pancreas: tụy tạng
• Duodenum: tá tràng
• Gall bladder: túi mật
• Liver: gan
• Kidney: thận
• Spleen: lá lách
• Stomach: dạ dày

9. Các gốc từ (word roots) chỉ các bộ phận trên cơ thể người

• Brachi- (arm): cánh tay
• Somat-, corpor- (body): cơ thể
• Mast-, mamm- (breast): vú
• Bucca- (cheek): má
• Thorac-, steth-, pect- (chest): ngực
• Ot-, aur- (ear): tai
• Ophthalm-, ocul- (eye): mắt
• Faci- (face): mặt
• Dactyl- (finger): ngón tay
• Pod-, ped- (foot): chân
• Cheir-, man- (hand): tay
• Cephal-, capit- (head): đầu
• Stom(at)-, or- (mouth): miệng
• Trachel-, cervic- (neck): cổ
• Rhin-, nas- (nose): mũi
• Carp- (wrist): cổ tay

10. Bằng cấp y khoa

• Bachcelor: Cử nhân
• Bachelor of Medicine: Cử nhân y khoa
• Bachelor of Medical Sciences: Cử nhân khoa học y tế
• Bachelor of Public Health: Cử nhân y tế cộng đồng
• Bachelor of Surgery: Cử nhân phẫu thuật
• Doctor of Medicine: Tiến sĩ y khoa

Nguồn: nguyenphuocvinhco.com

5/5 - (2 bình chọn)