Các Yếu Tố ảnh Hưởng đến Sự Phát Triển Chiều Cao Của Trẻ

Sự phát triển khỏe mạnh, đúng chuẩn của con yêu là điều ước và cũng là mục tiêu hàng đầu của cha mẹ. Trong suốt chặng đường này, cha mẹ chắc chắn sẽ gặp nhiều thử thách, một trong đó là giúp con đạt được chiều cao lý tưởng. Nói là thử thách nhưng không hề khó, nếu cha mẹ nắm được các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ.

Chiều cao của trẻ phát triển theo từng giai đoạn

Theo các nghiên cứu khoa học, chiều cao của trẻ nhà bạn sẽ phát triển liên tục đến năm 20 tuổi. Tuy nhiên, tốc độ phát triển trong khoảng thời gian này không đồng đều nhau. Chính vì vậy mà chúng ta thường có cụm từ “thời kỳ vàng”, “giai đoạn vàng” để phát triển chiều cao.

Giai đoạn 0 đến 5 tuổi

Đầu tiên là giai đoạn 0 đến 5 tuổi, một trong những thời điểm mà cha mẹ cần đặc biệt lưu ý. Sự phát triển của trẻ khi này cũng thể hiện phần nào cách chăm sóc của cha mẹ đã khoa học chưa. Đây cũng là lúc hình thành nền tảng dinh dưỡng cho con, yếu tố quan trọng hàng đầu đối với sự phát triển chiều cao.

Cha mẹ cần chú trọng xây dựng nền tảng dinh dưỡng cho trẻ trong giai đoạn 0 đến 5 tuổi

Theo các chuyên gia sức khỏe, 3 năm đầu tiên là thời điểm trẻ phát triển với tốc độ nhanh nhất. Với một em bé khỏe mạnh, tốc độ tăng trưởng có thể đạt tới 45cm. Cụ thể như sau:

- Trẻ từ khi mới sinh đến 1 tuổi có thể tăng thêm 25cm/năm.

- Trẻ từ 1 tuổi đến 2 tuổi tiếp tục tăng khoảng 9 - 9.5cm/năm.

- Trẻ từ 2 tuổi đến 3 tuổi sẽ tăng trưởng với tốc độ 9 - 10cm/năm.

Tuy nhiên, chỉ khi đạt được yêu cầu dinh dưỡng tốt nhất và thể trạng bé tốt thì mới có thể đạt được tốc độ tăng trưởng này. Từ năm 3 tuổi đến khi 5 tuổi, bé vẫn sẽ tiếp tục cao thêm nhưng mức tăng có phần chậm hơn trước, có thể đạt 7 - 8cm/năm.

Bảng chiều cao của trẻ từ 0 - 5 tuổi (đơn vị tính: cm)

Giai đoạn 6 đến 10 tuổi

Ở giai đoạn này, nền tảng dinh dưỡng để tăng chiều cao của trẻ đã vững chắc hơn so với trước. Song song với duy trì chế độ ăn uống khoa học, cha mẹ nên hình thành cho trẻ thói quen vận động và thời gian sinh hoạt khoa học.

Trong giai đoạn này, nếu được đáp ứng đầy đủ các yếu tố trên, trẻ có thể tăng tổng 22 - 23cm. Trung bình mỗi năm sẽ tăng khoảng 5 - 5.5cm.

Giai đoạn 6 đến 10 tuổi được xem như bàn đạp cho quá trình bứt tốc chiều cao trong giai đoạn tiếp theo. Chính vì vậy, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý và hỗ trợ con để có thể đạt được sự phát triển tối đa.

Bảng chiều cao của trẻ từ 6 - 10 tuổi (đơn vị tính: cm)

Giai đoạn 11 đến 15 tuổi

Trong giai đoạn này, chiều cao của trẻ sẽ tăng lên nhanh chóng, khắc phục được những thiếu sót về chiều cao trong những giai đoạn trước. Đó là lý do tại sao các chuyên gia thường gọi thời điểm này là “giai đoạn vàng”, “thời kỳ vàng”.

Tuổi dậy thì là “thời kỳ vàng” tăng trưởng chiều cao ở trẻ

Nam và nữ trong độ tuổi này thay đổi nhanh chóng về tầm vóc. Dưới sự tác động của các nội tiết tố cùng lối sống lành mạnh, hệ thống cơ - xương - khớp được kích thích phát triển mạnh mẽ, từ đó giúp chiều dài xương tăng lên nhanh chóng.

Trong giai đoạn này, trẻ có thể cao thêm 7 - 10cm mỗi năm nếu được đầy đủ về các yếu tố cần thiết là dinh dưỡng, vận động, nghỉ ngơi và có một môi trường sống tốt. Thêm vào đó, sẽ có khoảng 1, 2 năm bất kỳ chiều cao của trẻ tăng vượt trội hơn.

Bảng chiều cao của trẻ từ 11 - 15 tuổi (đơn vị tính: cm)

Có một điều mẹ cần đặc biệt lưu ý chính là sự phát triển chiều cao của bé gái trong giai đoạn này. Theo nhận định, từ sau khi có kinh nguyệt lần đầu, chiều cao sẽ chậm dần và dừng hẳn trong 2 - 3 năm tiếp theo. Một số thông tin cho rằng, giai đoạn phát triển chiều cao vượt bậc của nữ đã diễn ra từ trước đó. Chính vì vậy, cha mẹ hãy luôn quan tâm và để mắt đến con mình nhé.

Các yếu tố ảnh hưởng phát triển chiều cao của trẻ

Để tăng chiều cao hiệu quả cho trẻ không chỉ cần chú ý đến các giai đoạn. “Khai thác tối đa” các yếu tố cũng là điều cần thiết. Vậy những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ? - Bao gồm: Môi trường, dinh dưỡng, vận động cơ thể, di truyền, cân nặng, tinh thần, dậy thì.

Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng sự phát triển chiều cao của trẻ

Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng phân tích kỹ lưỡng tác động của các yếu tố này cũng như những phương pháp để đáp ứng tối đa chúng.

Yếu tố môi trường

Yếu tố môi trường được chia thành 2 nhánh nhỏ, bao gồm môi trường sống và nghỉ ngơi.

• Môi trường sống

Đối với môi trường sống, ta xem xét về những điều kiện xã hội quanh trẻ. Theo cha mẹ, khi được sống trong môi trường nào, trẻ sẽ phát triển được tối đa? Tất nhiên là môi trường thuận lợi với những điều kiện kinh tế xã hội tốt rồi! Khi sống trong môi trường này, trẻ sẽ có nhiều cơ hội hơn trong việc đáp ứng nguồn dinh dưỡng, đảm bảo nền tảng sức khỏe để phát triển tối đa.

• Môi trường nghỉ ngơi

Thời gian sinh hoạt cũng rất quan trọng đối với quá trình tăng trưởng chiều cao của trẻ. Thời gian sinh hoạt khoa học vừa giúp trẻ phát triển tốt vừa góp phần xây dựng lối sống lành mạnh. Cha mẹ nên cùng trẻ tạo thời gian biểu cho phù hợp.

Khi nói về chế độ nghỉ ngơi, không thể bỏ qua việc nhắc đến giấc ngủ. Hãy luôn tạo cho trẻ môi trường ngủ tốt. Bởi đây là điều kiện tiên quyết để trẻ có thể đạt được lượng tối đa hormone tăng trưởng cần cho sự phát triển.

Từ 23 giờ - 1 giờ sáng hôm sau, hormone tăng trưởng sẽ đạt mức cao nhất. Lượng nội tiết tố được sản sinh cao gấp 4 lần so với ban ngày. Hormone này tham gia trực tiếp vào quá trình tăng trưởng chiều của trẻ. Đồng thời, “hiệp đồng” với nhiều hormone khác thúc đẩy sự phát triển toàn diện của cơ thể. Chính vì vậy, đây là một yếu tố đặc biệt quan trọng mà cha mẹ cần lưu ý.

Yếu tố dinh dưỡng

Để phát triển khỏe mạnh theo đúng mốc chuẩn độ tuổi, trẻ cần được đáp ứng dinh dưỡng đúng và đủ. Dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu ngay từ khi trẻ được sinh ra cho đến lúc về già.

Yếu tố đủ chính là cung cấp đủ hàm lượng các dưỡng chất cho trẻ. Chẳng hạn, khi trẻ còn bé, cha mẹ nên tập trung bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết để trẻ phát triển toàn diện. Đến khi dậy thì, trẻ sẽ cần nhiều hơn Canxi. Không chỉ có vậy, cha mẹ còn cần chú ý bổ sung thêm vitamin D, Magie, Phốt pho cho trẻ.

Yếu tố đúng chính là bổ sung sao cho hợp lý. Không phải trẻ ăn nhiều nghĩa là có đủ dưỡng chất. Bởi lẽ có nhiều yếu tố gây hao hụt dinh dưỡng mà chúng ta không can thiệp được. Theo khuyến cáo của UNICEF: “Việt Nam là một trong 34 quốc gia có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao nhất thế giới”. Ở đây, cha mẹ cần chú ý đến cách bảo quản, chế biến, cách thiết kế khẩu phần ăn của trẻ, đảm bảo trẻ ăn đủ bữa mỗi ngày,...

Để đáp ứng tối đa yếu tố này cho trẻ, cha mẹ nên tìm hiểu về khẩu phần bữa ăn khoa học, tỷ lệ các dưỡng chất trong bữa ăn như thế nào là hợp lý, các dạng chất dinh dưỡng tối ưu (dạng nano, dạng thủy phân,...).

Dinh dưỡng là yếu tố tiên quyết ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của cơ thể

Yếu tố vận động cơ thể

Muốn giúp trẻ phát triển chiều cao tối đa, cha mẹ nên tạo điều kiện để trẻ được vận động. Yếu tố này nên được thực hiện ngay từ lúc trẻ biết bò hoặc chập chững biết đi. Nếu muộn hơn khoảng thời gian này vẫn được, miễn là trước khi giai đoạn dậy thì diễn ra.

Tập luyện là một cách kích thích hormone tăng trưởng. Cùng với đó, những tư thế, động tác cơ thể trong lúc vận động cũng giúp lưu thông máu. Cả hai điều này đều góp phần thúc đẩy sự phát triển của sụn tăng trưởng, từ đó tăng chiều cao.

Không chỉ có kích thích xương phát triển, vận động cơ thể còn mang đến nhiều tác động cho sức khỏe tổng thể. Nó giúp tăng sức đề kháng, tăng cường trao đổi chất, tăng mật độ và khối lượng xương.

Nếu con trẻ ít hoặc không được vận động, tốc độ tăng trưởng trong từng giai đoạn rất khó đạt mức tối đa. Ngoài ra, việc này còn dẫn đến tình trạng đóng khớp sớm, giảm cơ hội đạt được chiều cao khi trưởng thành.

Những lợi ích sức khỏe mà tập thể dục thể thao mang lại

Yếu tố di truyền

Di truyền từ cha mẹ tất yếu có ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, có khoảng 700 biến thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao. Trong đó, mỗi biến thể chỉ tác động rất nhỏ, thường là một milimet hoặc nhỏ hơn thế.

Đối với sự phát triển chiều cao, di truyền là yếu tố không tránh khỏi và không thể thay đổi. Nếu cha mẹ sở hữu bộ gen tốt, con trẻ rất dễ dàng sở hữu chiều cao “chuẩn không cần chỉnh”. Nhưng ngược lại, nếu cha mẹ sở hữu bộ gen không mấy lý tưởng, phải chăng trẻ sẽ bị lùn? - Câu trả lời là không.

Quan niệm cha mẹ lùn - con lùn là quan điểm xưa cũ và lỗi thời! Ngày nay, các nhà khoa học đã chứng minh gen chỉ chiếm 23%, trong khi đó, 77% còn lại là dinh dưỡng, vận động, môi trường. Những thay đổi tích cực trong môi trường sống sẽ bồi đắp sự thiếu sót của di truyền.

Cha mẹ không cao không có nghĩa là con cũng thấp lùn

Yếu tố cân nặng

Chiều cao và cân nặng là hai yếu tố song hành với nhau. Một cân nặng lý tưởng tạo cho con nhiều cơ hội để tăng trưởng tối đa hơn. Ngược lại, cân nặng quá cỡ so với chiều cao có thể khiến trẻ tăng trưởng không thuận lợi. Điều này xuất phát từ thói quen dinh dưỡng, vận động mà không ít nghiên cứu khoa học đã chứng minh.

Đối với trẻ em mới sinh đến 10 tuổi, cha mẹ có thể theo dõi cân nặng và chiều cao chuẩn của trẻ dựa theo bảng tiêu chuẩn của WHO. Các cột -2SD và + 2SD là chỉ số trên và chỉ số dưới. Khi số đo của trẻ nằm ngoài -2SD hoặc +2SD, có nghĩa là trẻ đang phát triển ngoài chuẩn. Nếu trẻ cách quá xa so với mức phát triển bình thường, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ.

Đối với thanh thiếu niên từ 11 tuổi trở lên, ngoài theo dõi bảng cân nặng và chiều cao chuẩn của WHO, cha mẹ còn có thể tham khảo công thức tính chỉ số khối cơ thể (BMI). Dựa vào công thức này, cha mẹ có thể biết được mức độ cân đối giữa chiều cao và cân nặng của trẻ. Tạo điều kiện để con phát triển ổn định trong “giai đoạn vàng” tiếp theo.

Quá cân có thể kìm hãm chiều cao phát triển và gây ra các vấn đề về sức khỏe

Yếu tố tinh thần

Yếu tố tinh thần là điều đáng quan tâm, đặc biệt là lúc trẻ dậy thì - thời điểm nhạy cảm cực độ. Căng thẳng không chỉ đơn giản là khiến tinh thần kém thoải mái mà gây ra nhiều vấn đề khác, gián tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ.

• Căng thẳng khiến quá trình tiếp nhận dinh dưỡng diễn ra kém hiệu quả. Trẻ có thể vì căng thẳng quá mà bỏ ăn, chán ăn, ăn không ngon miệng.

• Căng thẳng dẫn đến sự suy giảm hiệu quả các hoạt động thể chất. Thậm chí, trẻ có thể bỏ qua việc vận động cơ thể mỗi ngày.

• Căng thẳng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu ngủ. Trong khi đó, giấc ngủ chất lượng lại là điều kiện quan trọng thúc đẩy sự phát triển chiều cao.

• Căng thẳng cũng làm suy giảm hệ miễn dịch, tăng khả năng mắc bệnh.

Chính vì vậy, để con có thể phát triển chiều cao tối đa, cha mẹ nên chú ý tạo cho trẻ môi trường thoải mái, vui vẻ.

​​​​​​​Tinh thần thoải mái, vui vẻ sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn

Yếu tố dậy thì

Dậy thì là một trong những giai đoạn phát triển chiều cao vượt bậc của trẻ. Song song đó, thể chất và tinh thần của trẻ trong giai đoạn này cũng có nhiều thay đổi. Sự hoạt động mạnh mẽ của các tuyến nội tiết là điều quan trọng nhất.

Giai đoạn dậy thì ở mỗi trẻ có thể bắt đầu ở những độ tuổi khác nhau, quá trình này sẽ kéo dài trong vòng vài năm. Thông thường, bé gái bắt đầu dậy thì trong khoảng 8 - 13 tuổi. Trong khi đó, bé trai có thể bắt đầu ở khoảng 9 - 15 tuổi.

Hiện nay, tình trạng dậy thì sớm rất phổ biến. Theo các nhà nghiên cứu, trẻ dậy thì sớm có thể thấp hơn 20cm so với nhóm trẻ còn lại. Chính vì vậy, ngay từ lúc này, cha mẹ nên quan tâm sâu sát đến yếu tố dậy thì ở trẻ.

Gia đình cần quan tâm chăm sóc để trẻ phát triển chiều cao

Mặc dù gen di truyền không thuận lợi, nhưng nó không phải là “rào cản” khiến con yêu thấp lùn. Hãy nhớ rằng, di truyền chỉ chiếm 23% trong quá trình phát triển của con. Còn lại 77% là thuộc về môi trường và lối sống, những yếu tố có thể thay đổi được.

Trước hết, cha mẹ cần lưu ý nắm bắt chuẩn xác giai đoạn tăng trưởng chiều cao để giúp trẻ phát triển tốt hơn. Trong 3 giai đoạn nêu trên, thời điểm con trẻ 11 đến 15 tuổi là rất quan trọng để giúp con bứt phá chiều cao. Sau cùng, những yếu tố ảnh hưởng cũng là điều đáng chú ý. Hãy tập trung đáp ứng đủ các yếu tố trên, đặc biệt là dinh dưỡng để giúp cơ thể con yêu có đủ dưỡng chất cho sự phát triển lành mạnh.

Hy vọng rằng những thông tin được đưa ra trong bài viết này đã cung cấp cho cha mẹ những thông tin hữu ích về sự phát triển chiều cao của trẻ. Tiếp tục theo dõi Sức khỏe - Gia đình để có thêm nhiều kiến thức giúp con yêu chinh phục chiều cao lý tưởng nhé.