Cây Xuyến Chi Và 18 Bài Thuốc Chữa "bách Bệnh" Mà Nhiều Người ...

Cây xuyến chi (đơn buốt) là một loài thực vật thân thảo thường mọc thành những cây bụi ở các vùng đồng cỏ, đất hoang. Cây đã được chứng minh có nhiều tác dụng như: thanh nhiệt, giải độc dùng chữa mẩn ngứa, bệnh ngoài da, viêm họng, viêm mũi, dạ dày, thận, gan…Cùng Metaherb tìm hiểu về công dụng của loại cây này trong bài viết dưới đây.

Có thể bạn quan tâm

• Hướng dẫn dùng lá ổi trị tiểu đường hiệu quả
• 10 cây thuốc chữa bệnh tiểu đường ở nhà người bệnh nên áp dụng
• Chữa bệnh tiểu đường bằng cây bình bát thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất

• Tên gọi khác: Đơn buốt, Đơn kim, Quỷ châm thảo, Manh tràng thảo, Cúc áo, Song nha lông, Chân chim…
• Tên khoa học: Bidens pilosa L
• Họ: Cúc (Asteraceae)

Thông tin, mô tả cây xuyến chi

1. Mô tả thực vật

Xuyến chi là một loai cây cỏ mọc hằng năm thành bụi với chiều cao ở khoảng 0,4 – 1m hoặc có thể hơn. Cả phần thân và cành đều có các rãnh chạy dọc và có lông.

Lá đơn, mọc đối nhau và có cuống dài. Lá chét có hình mác, cuống ngắn, mép lá có hình răng cưa to, phần đáy hơi tròn. Lá chét có thể có lông thưa hay không. Phần cành rậm và thường mọc theo nhóm.

Cụm hoa tựa hình đầu, màu vàng, có gai, mọc đơn độc hoặc nhiều hơn ở đầu cành hay nách lá. Hoa có 3 hay 5 cánh màu trắng bao xung quanh nhụy vàng.

Phần nhụy hoa sẽ phát triển thành hạt với dạng quả bế, phần đầu hạt có gai. Những gai này sẽ giúp cây nhân giống bằng cách di chuyển theo gió hoặc bám vào người hay động vật. Đơn buốt nở hoa vào 2 mùa là từ tháng 3 – 5 hoặc từ tháng 8 – 10.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế

• Phân bố: Cây đơn buốt được cho là có nguồn gốc ở Ấn Độ, ngoài ra còn phổ biến ở các nước Châu Phi và Châu Âu. Ở nước ta có thể tìm thấy dược liệu ở bất cứ đâu. Từ các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc, đến Tây Nguyên rồi cả các tỉnh Đông Nam Bộ.
• Bộ phận dùng: Toàn cây trừ phần rễ sẽ được sử dụng để làm vị thuốc.
• Thu hái và sơ chế: Để thu hái cây với hàm lượng dược chất cao nhất, nên tiến hành vào giữa mùa hoa, tức là khoảng tháng 4 hoặc tháng 9. Đem cắt toàn cây trừ phần rễ rồi tiến hành rửa sạch. Có thể dùng tươi hay phơi khô để bảo quản dùng dần.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

• Tính vị: Theo các tài liệu Đông y thì dược liệu có vị đắng và tính bình.
• Quy kinh: Chưa tìm thấy tài liệu ghi nhận.
• Bảo quản: Dược liệu nếu đã được sơ chế khô cần bảo quản trong túi kín ở nơi khô ráo, thông thoáng.

4. Thành phần hóa học

Sau đây là một số thành phần được tìm thấy trong dược liệu xuyến chi: Methanol, Aceton, Nước, Magie, Mangan, Phốt pho, Can xi, Crom, Kẽm

Tác dụng dược lý của cây xuyến chi

Theo y học hiện đại

• Lượng tinh dầu có trong lá xuyến chi là một chất chống oxy hóa mạnh với khả năng kháng khuẩn và kháng nấm.
• Hoạt chất polyynes và flavoness được tìm thấy trong dược liệu có tác dụng ức chế sự phát triển khối u ở những người mắc bệnh ung thư.
• Polyynes cùng với cytopoloyne được cho là có thể hỗ trợ làm giảm một số triệu chứng của bệnh tiểu đường.

Theo y học cổ truyền

Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, sinh tân, hoạt huyết, khu phong, tan máu ứ.

Chủ trị: Chứng lỵ, cổ họng sưng đau, mẩn ngứa, đau răng, viêm gan do virus, viêm ruột thừa, đau nhức xương khớp, chấn thương tụ máu…

Cây xuyến chi có tác dụng chữa bệnh gì?

Theo nghiên cứu của Giáo sư tiến sỹ Đỗ Tất Lợi (Nhà nghiên cứu dược liệu nổi tiếng ở Việt Nam), dùng xuyến chi có thể chữa được hoặc hỗ trợ điều trị tốt nhiều chứng bệnh khác nhau, sau đây chúng tôi xin hướng dẫn cách chữa bệnh từ cây xuyến chi qua các bài thuốc có thể thực hiện được tại nhà:

1. Chữa bệnh mề đay, da mẩn ngứa

Thành phần cây xuyến chi có tác dụng làm mát da và sát khuẩn nên tương tự như cây ngải cứu, có thể xuyến chi để chữa được bệnh về da.

Bài thuốc chữa mề đay, mẩn ngứa

• Chuẩn bị: cây xuyến chi bỏ rễ 200g, 4-5 lít nước sạch
• Rửa sạch và đun sôi
• Pha với nước lạnh cho vừa rồi tắm
• Chà kỹ xuyến chi vào những vùng bị ngứa
• Sử dụng khoảng 2 lần sẽ có hiệu quả

2. Chữa đau răng

Hoa xuyến chi ngâm rượu có thể chữa đau răng rất hiệu quả.

Bài thuốc chữa đau răng:

• Chuẩn bị: hoa xuyến chi 500g ngâm cùng 1 lít rượu
• Sau khi ngâm khoảng 1 tháng có thể ngậm 1 lượng nhỏ mỗi khi đau răng
• Mỗi ngày ngậm 2 lần

3. Chữa đau mắt

Đơn thuốc chữa đau mắt:

• Chuẩn bị: một nhúm lá xuyến chi tươi rửa sạch
• Giã nát rồi đắp lên mi mắt khoảng 5-10 phút sẽ làm dịu mắt
• Dùng khoảng 2-3 lần sẽ thấy hiệu quả

4. Cây xuyến chi chữa bệnh kiết lỵ

Đơn thuốc điều trị kiết lỵ

• Chuẩn bị: đọt non xuyến chi tươi 100g, 300ml nước
• Đun sôi dùng để uống như nước bình thường
• Có thêm thêm ít đường hoặc mật ong cho dễ uống
• Chia thành 3 lần uống trong ngày sẽ có hiệu quả

5. Chữa nóng trong người

Đơn thuốc thanh nhiệt, giải độc:

• Chuẩn bị: cây xuyến chi 300g, 2 lít nước
• Rửa sạch rồi đun sôi, uống hàng ngày
• Sử dụng phương pháp liên tục khoảng 5 ngày sẽ có hiệu quả

6. Sát trùng vết cắn do động vật

Thành phần trong cây xuyến chi có tác dụng kháng viêm nên có thể sử dụng cây thuốc để sát trung các vết cắn của công trùng, rắn, bọ cạp, nhện…

Đơn thuốc:

• Chuẩn bị: khoảng 100g cây xuyến chi tươi, 300ml nước
• Rửa sạch rồi sắc đặc
• Uống 3 lần trong ngày, mỗi lần một ngụm nhỏ
• Bôi một lượng nhỏ dung dịch này lên vết cắn sẽ giúp kháng viêm

7. Điều trị vết thương hở, tụ máu

Đơn thuốc:

• Chuẩn bị 1 nắm nhỏ lá và hoa xuyến chi đã rửa sạch, 1/3 thìa cà phê muối tinh
• Trộn đều, dã nát rồi quấn cùng băng gạt để bôi lên vết thương hở hay tụ máu sẽ có tác dụng nhanh chóng
• Đắp khoảng 2-3 lần sẽ có hiệu quả

8. Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Cây xuyến chi chữa tiểu đường rất hiệu quả, được áp dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Dung dịch chiết xuất từ xuyến chi có thể giúp hạ đường huyết, tăng insulin trong máu. Tuy không chữa khỏi hoàn toàn nhưng bài thuốc dưới đây sẽ giúp hỗ trợ, làm bệnh thuyên giảm một cách có hiệu quả.

Đơn thuốc điều trị tiểu đường:

• Chuẩn bị: 500g xuyến chi bỏ rễ và 2 lít nước.
• Đun sôi rồi dùng uống hàng ngày, mỗi ngày uống 3 lần

9. Chữa các bệnh về họng

Đơn thuốc:

• Chuẩn bị: xuyến chi 20g, sài đất 20g, 15g kim ngân hoa, cam thảo đất 15g, lá hung chanh 15g, 1 lít nước sạch
• Rửa sạch, trộn đều rồi sắc, để nhỏ lửa đến khi lượng nước còn khoảng 300ml
• Chia 3 lần uống trong ngày
• Sử dụng liên tục khoảng 1 tuần sẽ có hiệu quả

10. Chữa viêm ruột thừa

Đơn thuốc chữa viêm ruột thừa:

• Chuẩn bị: xuyến chi 100g, 50ml mật ong
• Rửa sạch, sắc lấy nước uống 2 lần trong ngày

11. Chữa chấn thương, đau nhức

Chuẩn bị: Phần cành cây đơn buốt với lượng vừa đủ.

Thực hiện: Đem giã nhỏ dược liệu rồi tiến hành đắp trực tiếp lên tổn thương. Dùng băng để cố định lại. Khi thuốc khô nên nhỏ thêm 1 ít rượu nhạt vào bã thuốc để nâng cao công dụng.

12. Chữa viêm gan do virus

Chuẩn bị: 20 đơn buốt, 15g cam thảo, 15g bồ hồ, 20g diệp hạ châu, 12g hạt dành dành.

Thực hiện: Các vị thuốc trên cho vào ấm sắc chung với khoảng 1 lít nước đến khi còn 400ml. Chia đều làm 2 lần uống khi thuốc còn ấm, dùng đúng 1 thang mỗi ngày.

13. Chữa viêm thận

Chuẩn bị: 15g đơn buốt cùng với 1 quả trứng gà.

Thực hiện: Đem hấp cách thủy dược liệu đã giã náy cùng với trứng gà. Ăn khi thuốc còn ấm với liều 1 thang/ngày.

14. Chữa viêm não B

Chuẩn bị: 30 – 90g đơn buốt cùng với 15 – 30g cửu lý hương.

Thực hiện: Đem 2 vị thuốc trên sắc thành nước đặc. Chia đều làm 2 lần uống trong ngày. Đối với trường hợp bệnh nặng cần dùng với liều 2 tễ/ngày.

15. Chữa bệnh viêm dạ dày

Bài thuốc 1: Sử dụng khoảng 30 – 60g đơn buốt. Đem cho vào ấm sắc chung với 800ml nước đến khi còn phân nửa. Chia làm 4 lần uống trong ngày, dùng với liều 1 thang mỗi ngày.

Bài thuốc 2: Chuẩn bị lượng đơn buốt tùy ý đem nấu thành cao đặc. Mỗi lần uống lấy ra khoảng 6g để hòa chung với nước gừng tươi.

16. Trị dạ dày chướng đau

Chuẩn bị: 45g đơn buốt, 100g thịt lợn.

Thực hiện: Các nguyên liệu trên đem hầm chín rồi thêm chút rượu và gia vị. Ăn trước bữa cơm khi còn ấm nóng. Mỗi ngày chỉ dùng 1 thang.

17. Chữa viêm ruột thừa

Chuẩn bị: 4 – 16g đơn buốt.

Thực hiện: Đem dược liệu cho vào ấm sắc chung với 1 thăng nước trên lửa nhỏ trong khoảng nửa tiếng. Chia thuốc làm nhiều lần uống trong ngày khi còn ấm, dùng với liều lượng 1 thang/ngày.

18. Chữa chứng đau nửa đầu

Chuẩn bị: 30g đơn buốt, 3 trái đại táo.

Thực hiện: Các vị thuốc trên đem cho vào ấm sắc cùng với khoảng 1 thăng nước trên lửa nhỏ trong 30 phút. Chia thuốc làm nhiều lần uống trong ngày, mỗi ngày chỉ dùng 1 thang.

Lưu ý trong quá trình sử dụng cây xuyến chi

Mặc dù cây xuyến chi rất lành tính và không gây ngộ độc, tuy nhiên trong quá trình sử dụng nên lưu ý những điều sau đây:

• Trước khi sử dụng nên rửa thật sạch sẽ để loại bỏ những bụi bặm bám trên cây.
• Không để gia súc ăn phải cây xuyến chi vì nó dễ làm hư thai.
• Phụ nữ mang thai không nên sử dụng cây xuyến chi tùy tiện mà hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Một số người có thể sẽ bị dị ứng với các thành phần có trong cây xuyến chi vì vậy không được dùng nó.
• Khi bôi cây xuyến chi trên da nên tránh ánh nắng mặt trời vì nó dễ dẫn đến cháy da, kích ứng hoặc sưng tấy.

Cây xuyến chi nếu biết cách áp dụng để chữa bệnh sẽ là một trong những vị thuốc tốt giúp đẩy lùi được nhiều căn bệnh. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn bạn hãy tham khảo ý khiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng nó.

Trên đây là những thông tin chi tiết cũng như cong dụng chữa bệnh của cây xuyến chi. Nếu còn thắc mắc, vui lòng để lại bình luận bên dưới bài viết, các dược sĩ của Metaherb sẽ phản hồi sớm nhất.

Bên cạnh việc sử dụng xuyến chi chữa tiểu đường, người bệnh nên kết hợp với sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh có 100% nguồn gốc từ thảo dược như Glu Metaherb để hạ và ổn định đường huyết hiệu quả. Với các thành phần như dây thìa canh, cam thảo đất, hoài sơn, neem Ấn Độ,…Glu Metaherb không chỉ giúp cân bằng đường huyết mà còn giúp phục hồi và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm lên mắt, thận, tứ chi,…

Xem thêm: Dây thìa canh với các tác dụng chữa tiểu đường, béo phì, cao huyết áp, giảm mỡ máu hiệu quả