Cháo Bẹ Là Gì

Home - HỌC TẬP - 7 Câu thơ Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng được hiểu như thế nào? mới nhất

Prev Article Next Article

Đề bài: Câu thơ “Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng” được hiểu như thế nào?

Hướng dẫn

Từ trước đến nay có không ít người cho rằng trong bài thơ Tức cảnh Pác Bó, Bác Hồ nói về cuộc sống sinh hoạt thiếu thốn, vất vả, khó khăn của những người chiến sĩ cách mạng trong những ngày ở Pác Bó. Nhưng cũng có người cho rằng nói cái khó khăn, thiếu thốn của cuộc sống nơi chiến khu chỉ là cách tác giả làm nổi bật tinh thần sẵn sàng, khí thế cách mạng của người cộng sản. Vậy “Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng” là sự sẵn sàng của đời sống vật chất hay sự sẵn sàng về tinh thần của người cách mạng? Văn chương là sự đồng sáng tạo. Bởi vậy sẽ thật khiên cưỡng nếu cho rằng hình ảnh thơ chỉ có duy nhất một cách hiểu đúng. Dẫu hiểu theo cách nào thì câu thơ cũng phơi phới niềm lạc quan, tin tưởng.

Prev Article Next Article

Cháo bẹ. Ảnh: Mác Kham

Sự khác biệt giữa cháo bẹ và cháo ngô chính là cháo bẹ được làm rừ ngô non, còn cháo ngô đem ngô già xay mịn quấy lên thành cháo. Người Nùng gọi cháo bẹ là khẩu slặm, cháo ngô là khẩu kiảu, không gọi chung như người Tày là chảo bắp.

Nói đến cháo bẹ, chắc hẳn nhiều người sinh ra những năm năm mươi, sáu mươi của thế kỷ XX đều biết. Đây là ký ức không thể nào quên trong những ngày vất vả, đói ăn mùa giáp hạt tháng 4, tháng 5 âm lịch hằng năm. Còn đối với thế hệ trẻ ngày nay có lẽ chỉ biết cháo bẹ qua bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Sáng ra bờ suối tối vào hang/Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng/Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng/Cuộc đời cách mạng thật là sang”.

Nói đến cháo bẹ là nói đến cuộc sống của người dân lam lũ trong những ngày giáp hạt nhưng đầy nghị lực, lạc quan vươn lên trong cuộc sống, ước mong sẽ có một mùa bội thu trong sản xuất. Chúng tôi còn nhớ hồi còn trẻ con, vào mùa giáp hạt mỗi khi vào bữa ăn thấy nồi cháo bẹ dù bụng rất đói mà chỉ muốn bỏ đi tìm quả mận, quả dưa ăn qua ngày, còn bố mẹ thì ứa lệ vì cuộc sống quá nghèo khổ.

Cháo bẹ được làm từ hạt ngô non còn sữa. Trước đây, hằng năm vào dịp giáp hạt, những hộ đói không có nơi vay mượn lương thực, bữa ăn hằng ngày chỉ biết vào rừng hái rau, tìm củ mài, củ từ ăn qua ngày chờ đến vụ ngô cho thu hoặch. Sự mong đợi đến thành quả sản xuất, khi bắp ngô râu chuyển sang màu đen và rụng dần là bắp ngô bắt đầu mẩy hạt. Những gia đình thật sự khó khăn không có nơi vay mượn lương thực đã chọn những bắp ngô mẩy hạt về làm cháo bẹ.

Người già thường nói với con cháu “ăn cháo bẹ thế này thì hao lắm, ảnh hưởng đến năng suất thu hoạch”. Một gánh ngô bắp tươi khoảng 40 - 50 kg chỉ đủ một bữa ăn cho 4 - 5 nhân khẩu. Hao bởi vì một phần bóc ra luộc lấy nước để quấy cháo và một phần để ăn đỡ đói trước khi chờ bữa ăn chính, phần lớn tỉa lấy hạt xay mịn để quấy làm cháo bẹ, một phần gói làm bánh cho những người không ăn được cháo bẹ và dành cho trẻ con ăn bữa sáng hôm sau.

Ngày nay, đời sống ở nông thôn và thị thành trở nên hưng thịnh, cháo bẹ đã trở thành món ăn đặc sản quý báu thu hút khách du lịch đến thăm non nước Cao Bằng. Ước gì khách du lịch trong và ngoài nước khi đến Cao Bằng thưởng thức cảnh sơn thủy hữu tình của những địa danh như: thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó sẽ được thưởng thức, khám phá món cháo bẹ, đọc lại bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” của Chủ tịch Hồ Chí Minh sẽ để lại ấn tượng đẹp cho mỗi hành trình về nguồn.

Nguồn tin: Báo Cao Bằng

VNTN – Không bao giờ quên hình ảnh cha tôi ngồi tẽ bắp (có nơi người ta gọi là ngô). Cụ cứ nhẩn nha vừa làm vừa đọc. Nhất là vào những buổi sáng mùa hè rưng rửng như thế này. Đọc sách đối với cha tôi, từ lâu trở thành một công việc chuyên cần. Ở đâu cụ cũng cầm cuốn sách trên tay, chỉ trừ lúc ăn và ngủ. Tẽ ngô đối với người Tày thì chẳng cần phải nhìn, đến trẻ con cũng làm được. Vì thế cha tôi không để mắt rỗi việc, cụ cứ dán vào chữ thánh hiền. Những con chữ thoạt nhìn thì thấy rối rắm, nhưng kỳ thực chúng vô cùng trật tự. Mẹ tôi đã biết điều đó từ ngày về làm bạn với thầy, bà cũng không bao giờ cằn nhằn trách móc. Khi thấy đã đầy một nong ngô hạt, thầy tôi bưng chúng ra sàn phơi. Được hôm nắng to như thế, chả mấy mà ngô nỏ. Nắng cứ kít kít tối mắt tối mũi làm vỡ cả mái ngói, làm nghiêng đổ cả cột nhà, chứ chả phải vừa.

Ngô phơi xong, mẹ tôi bưng cả ngô lẫn mùi nắng thơm vào nhà. Bà bắt đầu kê đệm rơm ngồi vào cối để xay. Hai thớt cối nghiền ngô nổ lép bép nghe vui tai như tiếng pháo tép. Đây mới là xay lần thứ nhất, cốt chỉ để vỡ hạt, loại bỏ mày và những tạp chất khác. Lần thứ hai cần phải xay mịn. Cối đá chầm chậm lăn lăn, phát ra tiếng gầm gừ như hai chú cẩu tranh mồi. Bột ngô lắc thắc rơi ra như mưa sương. Lúc này nhìn chúng mịn hơn tro bếp. Mịn đến mức nếu có ai ngồi gần, cũng không dám thở mạnh. Nếu thở mạnh sẽ làm bột ngô bay hết.

Lúc này, bà nội tôi bắc nồi lên đun cho nước sôi. Khi nào nhìn thấy mặt nước cười tươi tóe tòe loe hết cỡ, bà tôi mới dúm từng tý bột một, từng tý bột một vào nồi. Một tay bà dùng hết cả năm quân vân vê thả bột. Còn một tay cầm cây đũa chẻ đôi liên tục quấy. Một mắt bà không rời ngọn lửa. Còn mắt kia bà nhìn miệng nồi. Làm sao lửa ôm khít rịt từ trôn lên đến eo lưng. Chỉ cần lơ là tích tắc, bột sẽ tự động quần tụ lại, đóng thành cục, người ta gọi là vón. Vậy là hỏng nồi cháo. Đây là kĩ năng bước đầu cực kì cần thiết cho người tập nấu cháo bẹ, bà luôn miệng nhắc nhở tôi như thế. Lúc này thấy cháo đang thổi bì bọt, chúng đồng loạt kêu lên tiếng sền sệt, bà mới trút hết phần bột còn lại vào nồi và bảo thanh niên đảo thật lực. Đảo như trăm năm nay chưa hề được đảo. Dùng cả hai tay đảo thật mạnh. Đảo xong mới đậy vung nồi lại và rút bớt lửa, sao cho nhiệt lượng hạ dần đều, hạ dần đều, hạ dần. Hâm nóng nửa tiếng sau cháo nục, liền bưng ra ăn được.

Nấu được một nồi cháo bẹ bình thường đã là cả một công đoạn tuần hoàn không được để đứt quãng. Nếu nấu được một nồi cháo thơm ngon, đây mới thực sự là một công trình sáng tạo hoàn hảo. Dân Tày quê tôi chỉ phải ăn cháo vào những ngày giáp hạt, nên không gọi là chuyên cháo. Chỉ có ba tháng ăn cháo thôi, còn bảy tháng ăn cơm. Cơm mới thực sự là nguồn sống chính của người Tày. Bởi dân tộc Tày là dân chuyên làm lúa nước, nên mới có tên người cày thành người Tày.

Nhưng tại sao cháo bẹ lại gắn với tuổi thơ tôi nhiều như vậy, lâu đến vậy? Xin thưa, đó là nỗi vất vả nhọc nhằn ở khâu nấu cháo mà tôi đã ngấu. Huy động tổng lực mắt mũi chân tay mới có thể nấu được nồi cháo ngon. Còn nấu cơm ư? Rất giản tiện, chỉ là gạo luộc, quá dễ nấu và lại quá dễ nuốt. Những gì dễ dàng, tôi không mấy quan tâm.

Cháo bẹ ăn nóng sốt là sung sướng nhất, như kiểu ta vừa ăn vừa xông hơi. Miếng cháo bẹ mềm mượt dễ làm bỏng lưỡi, nên vừa ăn vừa thổi. Hơi ngô thơm tươi bay lên, tỏa ra khắp ba gian nhà. Cháo bẹ ngọt dần dần, sau khi nuốt trọn, sẽ có cảm giác như vừa ăn tý nước mắm pha mật. Ăn xong bữa cháo bẹ, mồ hôi toát ra đầm đìa từ trán loang xuống đến chân. Ai ai cũng cảm thấy thân mình nhẹ nhõm. Chân tay bỗng biến mất. Người ngợm cũng biến mất. Chỉ còn cái đầu tư duy. Một lúc sau cái đầu cũng biến mất. Chỉ còn nỗi nhớ tình tang …

Hồi đó tôi rất thích đơm cháo ra bát, để nguyên vài tiếng sau mới ăn. Giời ơi! Lúc này ăn miếng cháo ngô sao mướt mát như ngồi trong lòng vỏ trứng gà. Các bác ạ, nói chính xác là ngọt hơn bánh đúc chấm tương là cái chắc. Cầm cả miếng cháo cho vào miệng, cứ thế lịm đi như mê ngủ. Có người hỏi, vậy cháo bẹ đi kèm món nào hợp lý nhất? Tôi xin thưa rằng ăn với bất kể món gì. Tự nó đã ngon ngọt rồi, nay thêm một chút canh măng, rau bí xanh xào tỏi, hay thêm chút thịt, cá, cua, ốc… là để cho thêm hương vị. Chứ cháo bẹ không cần nhai như cơm mà vẫn thấy bùi.

Sau này, tôi nhớ có lần anh Hoàng Lược ăn cháo bẹ nóng với mắm tôm. Anh ấy bảo mình sáng tạo một kiểu ăn khác lạ. Phối hợp hai nền văn hóa Kinh Tày xem nó thế nào. Kị nhau hay tôn nhau. Hay lắm! Tôi bảo, nhưng anh phải chưng mắm tôm với tóp mỡ. Anh cho thêm tý nước cốt chanh. Quá ngon phải không anh? Đúng vậy. Kết hợp hài hòa hai nền văn văn hóa vốn đã có từ trước. Cháo bẹ mắm tôm chỉ có tôn nhau lên mà thôi.

Y Phương