Chuyện Cây Sâm Bố Chính Trên đất Quảng Bình

(QBĐT) - Sâm Bố Chính được biết đến đầu tiên tại Quảng Bình cách đây khoảng 300 năm. Đây là một trong những sản vật quý được người xưa dùng để tiến vua. Với những giá trị mà sâm Bố Chính mang lại, Công ty TNHH Nông nghiệp công nghệ cao Tuệ Lâm (Công ty Tuệ Lâm) đã quyết định đưa cây sâm Bố Chính về lại cội nguồn. Sản vật quý Sâm Bố Chính hay còn được gọi là: thổ hào sâm, sâm núi, sâm khu năm… có tên khoa học là Abelmoschus sagittifolius, thuộc họ cẩm quỳ. Theo các tài liệu, sâm Bố Chính phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền Trung từ Thanh Hóa đến Phú Yên, ngoài ra còn tìm thấy ở các tỉnh miền núi phía Bắc, như: Sơn La, Hòa Bình… Sở dĩ có tên gọi Bố Chính vì cây sâm này được phát hiện và sử dụng làm dược liệu đầu tiên ở Châu Bố Chính (nay là vùng Bố Trạch, Quảng Trạch).

Từ lâu, cây sâm Bố Chính đã được đánh giá là một vị thuốc quý, được ghi trong cuốn sách nổi tiếng “Những cây thuốc vị thuốc Việt Nam” của GS. Đỗ Tất Lợi. Theo các lương y, sâm Bố Chính có tác dụng: bồi bổ cơ thể, tăng sức đề kháng, tăng cường tiêu hoá, hạ sốt, giảm ho, thông tiểu tiện, điều hòa kinh nguyệt…

Đặc biệt, trước đây, sâm Bố Chính là một trong những sản vật quý được người Quảng Bình dùng để tiến vua, bởi thế nó còn được gọi là “sâm tiến vua”. Th.s Nguyễn Phương Văn, giảng viên Khoa Nông-Lâm-Ngư, Trường Đại học Quảng Bình, cho biết: “Giá trị của sâm Bố Chính đã được khẳng định từ lâu, nhiều nhà khoa học đánh giá các thành phần của loài sâm này tương đương với sâm của Hàn Quốc. Việc phát triển loài sâm Bố Chính trên đất Quảng Bình có ý nghĩa kinh tế rất lớn”. Tại buổi giao lưu, hợp tác chuyển giao công nghệ và phát triển thương hiệu sâm Bố Chính tại Quảng Bình, ông Lee Son Soek, Cố vấn sâm của Tập đoàn Nonghyup (Hàn Quốc) cũng đã đánh giá cao sản phẩm sâm Bố Chính. Ông khẳng định, đây là một loại sâm có kích thước củ to, hình dáng đẹp, chất lượng tốt, tạo điều kiện thuận lợi trong việc phát triển thương hiệu riêng cho sản phẩm. Xây dựng thương hiệu cho “thủ phủ sâm” Do có giá trị cao nên sâm Bố Chính trong tự nhiên bị khai thác quá mức và trở nên cạn kiệt. Nhiều doanh nghiệp, nông trại ở các địa phương trong nước, như: Long An, Vĩnh Phúc, Đồng Tháp…, đã phát triển trồng cây sâm Bố Chính và thu được kết quả tốt.

Tuy nhiên, sản lượng sâm trồng chưa nhiều và không đáp ứng đủ nhu cầu cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Trước thực tiễn đó, Công ty Tuệ Lâm đã triển khai thực hiện dự án "Xây dựng chuỗi liên kết trồng, chế biến và tiêu thụ cây sâm Bố Chính tại tỉnh Quảng Bình".

Theo kế hoạch, dự án trồng tập trung tại nông trại của Công ty 50 ha, liên kết với người dân trong vùng trồng khoảng 500 ha nhằm đáp ứng đủ nguyên liệu cho chế biến. Đồng thời, Công ty sẽ xây dựng nhà xưởng chế biến, đầu tư các trang thiết bị hiện đại để sản xuất các sản phẩm có chất lượng cao, an toàn và có giá cả hợp lý. Bên cạnh đó, Công ty cũng đẩy mạnh công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm nhằm giải quyết tốt đầu ra cho người sản xuất. Hiện, Công ty Tuệ Lâm đã triển khai trồng 25 ha sâm Bố Chính tại huyện Bố Trạch và TP. Đồng Hới, tạo việc làm cho gần 100 lao động địa phương, có 5 hộ gia đình tham gia chuỗi liên kết.

Với điều kiện thuận lợi về thổ nhưỡng, thời tiết phù hợp, Công ty đã triển khai hệ thống giàn tưới tự động nhập khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ trên toàn bộ diện tích sản xuất, đưa quy trình tiêu chuẩn VietGAP, GACP-WHO vào trồng, chăm sóc và thu hoạch, tạo ra sản phẩm chất lượng, an toàn và năng suất cao. Cùng với đó, Công ty Tuệ Lâm đã sang Hàn Quốc nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm sản xuất sâm từ các công ty của nước bạn. Công ty đã được Tập đoàn Nonghyup, đối tác Hàn Quốc uy tín trên thị trường sâm và lĩnh vực nông nghiệp đồng ý cung ứng, chuyển giao dây chuyền chế xuất sâm hiện đại nhất Hàn Quốc. Chuỗi dây chuyền sản xuất này hứa hẹn có thể sản xuất các sản phẩm, như: sâm tươi, sâm khô, kẹo sâm, nước chiết xuất từ sâm…

Đặc biệt, vừa qua, Công ty Tuệ Lâm đã ký kết một hợp đồng lớn, trở thành đơn vị độc quyền cung ứng sâm Bố Chính cho Công ty CP Tập đoàn dự án Hoàng Gia (Tập đoàn Hoàng Gia). Hợp đồng đầu tiên sẽ được hai công ty ký kết cung ứng 100 tấn sâm.

Bên cạnh đó, Tập đoàn Hoàng Gia cũng cam kết cung ứng và chuyển giao công nghệ chế biến và sản xuất sâm hiện đại nhất cho Tuệ Lâm trong thời gian tới. Sự hợp tác giữa Hoàng Gia và Tuệ Lâm sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành sâm Việt Nam. Ông Lê Đức Hạnh, Giám đốc Công ty Tuệ Lâm, cho biết: “Việc trồng sâm và xây dựng thương hiệu riêng cho sản phẩm sẽ mở ra hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp tại Quảng Bình, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Đơn vị đã ký cam kết bảo đảm lãi 200 triệu đồng/ha/năm cho người nông dân, mức lãi này cao hơn trồng sắn 10 lần”. Nhân dịp đến thăm mô hình trồng thử nghiệm cây sâm Bố Chính trong tháng 10 vừa qua, đồng chí Hoàng Đăng Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã biểu dương sự mạnh dạn của Công ty Tuệ Lâm trong việc đưa giống cây dược liệu mới vào trồng thử nghiệm trên đất Quảng Bình.

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao hiện đang là chủ trương được tỉnh khuyến khích đầu tư. Việc đưa vào trồng những giống cây mới để chuyển đổi cơ cấu cây trồng cũng là một trong những hướng đi đúng trong thời điểm biến đổi khí hậu như hiện nay.

Với những thành công bước đầu của mô hình, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy mong muốn Công ty sẽ tiếp tục đầu tư vốn, kỹ thuật để phát triển sản xuất và tạo dựng thương hiệu cho sâm Bố Chính của Quảng Bình trong tương lai gần.

Lê Mai