Đề Và đáp án Bài Thi HKI, Năm Học 2021-2022, Môn Ngữ Văn 10

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

3,0

1

Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích: biểu cảm

0,5

2

Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được nhà thơ Tố Hữu sử dụng trong câu thơ sau:

Con ong làm mật, yêu hoaCon cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời.

- Biện pháp tu từ: điệp, liệt kê, đối.

- Tác dụng: Nhấn mạnh mọi sự vật đều yêu, trân trọng, gắn bó với môi trường sống xung quanh mình.

0,5

3

Em hiểu như thế nào về hình ảnh “một đốm lửa tàn” được nhắc đến trong câu thơ:

Một người - đâu phải nhân gian?Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!...

có thể được hiểu là: Sự sống héo hắt, lụi tàn, đơn độc.

1,0

4

Nêu thông điệp của tác giả gởi gắm qua đoạn thơ:

- Mọi vật đều gắn bó mật thiết với môi trường sống của nó. Nhờ có môi trường sống mà sự vật mới tồn tại. Nhờ những sự vật này mà môi trường sống trở nên đẹp hơn.

- Con người muốn tồn tại, phát triển phải biết yêu thương, chia sẻ với những người xung quanh. Có như vậy thì con người cá nhân và tập thể mới phát triển, lớn mạnh.

1,0

II

LÀM VĂN

7,0

1

Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết 01 đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) bàn về tình yêu thương con người trong cuộc sống.

2,0

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn

Học sinh có thể trình bày đoạn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Ý nghĩa của việc làm chủ chính mình.

0,25

c. Triển khai vấn đề nghị luận

1,0

Học sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải trình bày suy nghĩ của bản thân về ý nghĩa vấn đề tình yêu thương con người trong cuộc sống.

 Có thể theo hướng sau:

*Giải thích vấn đề:

- Tình yêu thương con người là sự cảm thông, chia sẻ, đồng cảm.

- Biểu hiện: giúp đỡ, đoàn kết, tạo điều kiện để giúp nhau phát triển, vượt qua khó khăn, thử thách.

*Phân tích, bàn luận vấn đề

- Tình yêu thương thể hiện phẩm chất cao quý của một con người. Có tình yêu thương, con người bỗng trở nên tốt đẹp hơn trong tâm hồn. Nó nuôi dưỡng tâm hồn chúng ta ngày càng hoàn thiện hơn về mặt nhân cách, nhân phẩm, đạo đức

- Nhờ có tình yêu thương mà những nỗi đau, vết thương trong tâm hồn dường như được hàn gắn, khiến cho xã hội ngày một tốt đẹp hơn, phát triển tốt hơn.

* Chứng minh:

- Trong lịch sử nhân loại

- Trong cuộc sống

* Phê phán những con người sống không có tình yêu thương: ích kỉ, vụ lợi, tàn nhẫn.

* Khẳng định: tình yêu thương là một tình cảm cao đẹp, là đạo lý làm người mang lại hạnh phúc cho bản thân và những người xung quanh.

*Liên hệ bản thân

d. Chính tả, dùng từ, đặt câu

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.

0,25

e. Sáng tạo

Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận.

0,25

2

Phân tích bức tranh cảnh ngày hè và vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được thể hiện qua bài thơ Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới– Bài 43)

5,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

Mở bài giới thiệu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

0,25

b. Xác định vấn đề cần nghị luận

Phân tích bài thơ để làm rõ bức tranh cảnh ngày hè và vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được thể hiện qua bài thơ Cảnh ngày hè

0,5

c. Triển khai vấn đề cần nghị luận

Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng.

* Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, bài thơ Cảnh ngày hè và nội dung nghị luận.

0,5

* Phân tích đoạn thơ

Học sinh có thể phân tích theo nhiều cách nhưng cần làm rõ các yêu cầu sau:

- Vẻ đẹp rực rỡ của bức tranh thiên nhiên

+ Mọi hình ảnh đều sống động: hòe lục đùn đùn, rợp mát như giương ô che rợp; thạch lựu phun trào sắc đỏ, sen hồng đang độ nức ngát mùi hương

+ Mọi màu sắc đều đậm đà và đặc trưng cho mùa hè

+ Đường nét đượ thể hiện qua các động từ: đùn đùn, giương, phun diễn tả trạng thái cảnh ngày hè. Có một cái gì thôi thúc tự bên trong đang ứa căng, đang tràn đầy không kìm lại được.

Cách ngắt nhịp ¾ ở câu thơ thứ 3,4 tập trung sự chú ý người đọc, làm nổi bật cảnh vật ngày hè. Cảnh vật đang ở vào lúc cuối ngày, cuối mùa nhưng sự sống thì không dừng lại.

- Vẻ đẹp thanh bình của bức tranh đời sống con người

Cả thiên nhiên và cuộc sống con người đều tràn đầy sức sống. Điều đó cho thấy một tâm hồn khát sống, yêu đời mãnh liệt và tinh tế, giàu chất nghệ sĩ của tác giả

=>Thi nhân đón nhận cảnh hè với nhiều giác quan cho thấy sự giao cảm mạnh mẽ nhưng tinh tế của nhà thơ với cảnh vật làm cho bức tranh thiên nhiên sinh động đầy sức sống vừa có hình, vừa có hồn, vừa gợi tả, vừa sâu lắng.

*  Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ

- Rỗi hóng mát thuở ngày trường.  Câu thơ sáu chữ, cách ngắt nhịp 1/2/3 cho thấy thời gian rãnh rỗi, tâm hồn thư thái  thanh thản → Hoàn cảnh hiếm hoi và lí tưởng để làm thơ và say mê cảnh đẹp. Cội nguồn sâu xa là lòng yêu đời, yêu cuộc sống.

- Đắm mình trong cảnh ngày hè, nhà thơ ao ước có tiếng đàn của vua Thuấn, gảy khúc Nam phong cầu mưa thuận gió hòa để “Dân giàu đủ khắp đòi phương” - Câu thơ sáu chữ ngắn gọn thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ.

- Lấy Nghiêu, Thuấn làm “gương báu răn mình”, Nguyễn Trãi bộc lộ chí hướng cao cả: luôn khao khát đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân

 Điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai không phải là thiên nhiên mà chính ở con người ở người dân. Mong cho dân ấm no hạnh phúc ở tất cả mọi nơi.

3,0

 d. Chính tả, dùng từ, đặt câu

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.

0,25

e. Sáng tạo

Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận.

0,5

TỔNG ĐIỂM: 10,0