Đổi Thay ở Xã Vùng Cao Tả Phìn

Vùng nguyên liệu của Hợp tác xã Cộng đồng Dao đỏ được mở rộng lên tới 115 ha.

Theo con đường quanh co, từ xa chúng tôi đã thấy những ngôi nhà xây được lợp bằng vật liệu mới, từng nương ngô xanh mướt, bờ ruộng uốn lượn như những gợn sóngven sườn đồi. Có thể cảm nhận thấy cuộc sống ấm no bao trùm Tả Phìn. Ông Đỗ Minh Trí, Chủ tịch UBND xã Tả Phìn cho biết: Toàn xã có 6 thôn bản, dân số gần 3.000 nhân khẩu thuộc 596 hộ. Trong đó, dân tộc Mông chiếm 55,06%, dân tộc Dao chiếm 40,14%, dân tộc Kinh chiếm 4,66%, dân tộc Dáy chiếm 0,14%.

Từ khoảng chục năm trở lại đây, Tả Phìn bỗng nổi tiếng thu hút du khách bởi một loại hình dịch vụ độc đáo, đã trở thành đặc sản nơi đây, đó là tắm thuốc người Dao đỏ. Bản Tả Chải, xã Tả Phìn nằm ở lưng chừng núi, tứ bề sương mù bao phủ và khắp bản phảng phất mùi thơm nhè nhẹ giống như nhà ai đó đang nấu thuốc.

Anh Lý Láo Lở - Giám đốc Công ty cổ phần Phát triển các sản phẩm bản địa SaPa cho biết: Người Dao đỏ bao đời nay đã quen với việc tắm nước thuốc từ những lá, hoa, cây, củ, quả... mọc tự nhiên trên rừng. Đây là cả một công trình nghiên cứu tích lũy từ đời này sang đời khác. Trong những thùng gỗ pơ mu là hàng chục vị thuốc được liên kết với nhau nhằm tạo ra những tác động tích cực tới cơ thể con người như: hệ thần kinh, hô hấp, da thịt - cơ bắp, xương khớp... và còn làm mượt tóc. Bài tắm lá thuốc của đồng bào Dao đỏ ở Tả Phìn có thể tăng cường thể lực cho phụ nữ sau khi sinh nở, người sau khi ốm. Người lao động nặng nhọc, mệt mỏi, sau khi tắm thấy cơ thể nhẹ nhõm, tinh thần sảng khoái, sức khoẻ được hồi phục.

Hơn 10 năm trước, nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Dược Hà Nội lên thăm Tả Chải, thấy bà con người Dao đỏ nơi đây có “món” nước tắm cổ truyền độc đáo bởi được nấu từ các loại dược liệu mọc hoang hóa trong rừng già. Sau nhiều lần thử nghiệm, nhóm công tác mới nảy ra ý tưởng nghiên cứu, phát triển đề tài "Tắm lá thuốc của người Dao đỏ". Kết quả nghiên cứu chứng thực cho thấy, các vị thuốc trong thùng nước tắm của người Dao đỏ tác dụng tốt cho sức khỏe con người. Từ khi đề tài này được công bố rộng rãi, khách từ khắp nơi tìm lên Tả Phìn hỏi mua lá thuốc, khách du lịch đến bản đều có nhu cầu được tắm lá thuốc, nên dịch vụ này phát triển.

Sản phẩm thuốc tắm người Dao đỏ.

Chúng tôi ghé thăm Hợp tác xã (HTX) Cộng đồng Dao đỏ ở xã Tả Phìn. Với sự hỗ trợ từ Dự án Great của chính phủ Úc, HTX cộng đồng Dao đỏ được thành lập năm 2015 với 7 thành viên ban đầu.

Chị Tẩn Tả Mẩy, người dân tộc Dao, Giám đốc HTX Cộng đồng Dao đỏ chia sẻ: Ngày mới khởi nghiệp, tôi cùng các chị em gặp rất nhiều khó khăn từ nguyên liệu cho đến đầu ra sản phẩm. Nhưng với nguồn hỗ trợ từ Dự án, tôi và các thành viên trong HTX đã nâng cấp hệ thống lò đun, mở rộng vùng nguyên liệu… Hiện nay, vùng nguyên liệu của HTX được mở rộng tại hai xã Tả Phìn và xã Ngũ Chỉ Sơn, với diện tích trồng và chăm sóc, bảo tồn các loại cây thuốc của người Dao đỏ hơn 115 ha. HTX tạo việc làm cho 224 hộ liên kết và 120 xã viên là phụ nữ dân tộc Dao và Mông.

“Trước đây, chưa vào HTX, cây thuốc đi hái về cũng chỉ mang bán rong, người mua trả giá rất rẻ. Bây giờ vào HTX rồi, cây thuốc trồng và thu hái về đã có HTX mua hết với giá cao. Nhờ đó, cuộc sống của gia đình cũng đỡ vất vả hơn trước ”, chị Tẩn Tả Mẩy cho biết thêm.

Theo chị Tẩn Tả Mẩy, mỗi “bài” thuốc tắm do công ty sản xuất được phối chế từ 10 -120 loại lá cây, thân cây dược liệu như: địa giàn, đĩa bay, địa vuông, trụ tạy, cành ti đẻ, tre gà siết đẹt... Các thảo dược được pha trộn với nhau thành các bài thuốc tắm cho mẹ sau sinh, tắm cho trẻ em, ngâm chân... Từ những bài thuốc cổ truyền, đến tham khảo những thông tin hiện tại, HTX đã thử nghiệm thành công, sản xuất và bán ra thị trường 4 bộ sản phẩm: Bộ sản phẩm tắm, bao gồm thuốc tắm người Dao đỏ, thuốc tắm phụ nữ sau sinh, thuốc tắm trẻ em; Bộ sản phẩm ngâm chân gồm thuốc ngâm chân túi lọc, thuốc ngâm chân chai nước; Bộ sản phẩm gội đầu gồm dầu gội đầu, xà phòng dược liệu; Bộ sản phẩm xoa bóp gồm tinh dầu chùa dù, tinh dầu ngải cứu, cao xoa bóp ngải cứu, rượu xoa bóp xương khớp./.