| |  | Thơ LÝ BẠCH DƯƠNG ANH SƠN | |  Bài 06: 月下獨酌其一 花間一壺酒， 獨酌無相親； 舉杯邀明月， 4 對影成三人。 月既不解飲 影徒 隨 我 身。 暫伴月將影， 8 行樂須及春。 我歌月徘徊， 我舞影零亂； 醒時同交歡， 12 醉後各分散。 永結無情遊， 14 相期邈雲漢。 李白  NGUYỆT HẠ ĐỘC CHƯỚC (kỳ nhất) 1 Hoa gian nhất hồ tửu, Độc chước vô tương thân. Cử bôi yêu minh nguyệt, 4 Đối ảnh thành tam nhân. Nguyệt ký bất giải ẩm, Ảnh đồ tùy ngã thân. Tạm bạn nguyệt tương ảnh, 8 Hành lạc tu cập xuân. Ngã ca nguyệt bồi hồi, Ngã vũ ảnh linh loạn. Tỉnh thời đồng giao hoan, 12 Túy hậu các phân tán. Vĩnh kết vô tình du, 14 Tương kỳ mạc Vân Hán. Lý Bạch Dịch nghĩa : Ở giữa khóm hoa với một bầu rượu,một mình ta uống không có người thân thiết nào ! Ta nâng chén rượu mời vầng trăng sáng,bóng sóng đôi với ta thành ba người. Vầng trăng đã không biết uống rượu, còn bóng cứ đi theo mãi thân hình ta.Cùng với bóng,ta tạm làm bạn với vầng trăng vui thú vội vàng cho kịp mùa xuân ! Ta ca hát, vầng trăng sáng quẩn quanh bên ta. Lúc ta múa,bóng lại chập chùng hỗn loạn.Khi tỉnh rượu,ta cùng vui chơi với vầng trăng và cái bóng.Khi say sưa (cả ba) đều chia ra nhiều nơi. Ta cùng vầng trăng và cái bóng dẫu (đến với nhau ) vô tình vẫn luôn mãi kết nối lâu dài rong chơi với nhau. Hẹn đến cùng gặp nhau nơi Vân Hán ở xa thăm thẳm. Tạm dịch thơ : Một mình uống rượu dưới trăng (Bài 1) 1 Bên hoa một bình rượu, Riêng uống,không người thân. Trăng sáng chén mời nâng, 4 Thành ba khi đối bóng. Trăng nào biết uống rượu, Bóng luôn theo thân ta. Bạn bầu trăng cùng bóng, 8 Vui thú kẻo xuân qua ! Ta ca, trăng quanh quẩn, Ta múa,bóng chập chùng. Lúc tỉnh lại vui cùng, 12 Say rồi đều chia khắp. Vô tình kết mãi chơi, 14 Vân Hán xa cùng hẹn ! Chú thích: | | | thân 親 : | thân thiết, gần gũi, người thân, cha mẹ, đến... | | yêu 邀 : | mời,đón. | | đối 對 : | trả lời, đáp trả, sóng đôi, hợp, xong xuôi, đối đầu.... | | ký 既 : | đã, quay lại, xong... | | giải 解 : | hiểu biết, rời ra, hiểu ra, mở ra... | | đồ tùy徒隨 : | đi theo nhau,dựa vào nhau... | | tạm 暫 : | tạm thời, chốc lát, không lâu, bỗng nhiên... | | tu 須 : | vội vàng,nên,gấp,thoáng chốc chờ đợi... | | bồi hồi 徘徊 : | quẩn quanh, không rời đi được, vướng vất... | | linh loạn 零亂 : | hỗn loạn, chập chùng, không rõ ràng... | | phân tán 分散 : | chia ra nhiều nơi, chia khắp... | | vô tình 無情 : | không có tình cảm, ngẫu nhiên gặp nhau chứ không cố ý (vô tình chứ không hữu ý ! ) | | mạc 邈 : | xa thẳm, xa xăm, coi khinh... | | Vân Hán 雲漢: | còn đọc là Vân Hớn (nôm), tức dãy sao Thiên Hà hay Ngân Hà, cũng để chỉ nơi tận cùng của bầu trời xa thăm thẳm.... |  Bài 07: 月下獨酌其二 1 天若不愛酒， 酒星不在天。 地若不愛酒， 4 地應無酒泉。 天地既愛酒， 愛酒不愧天。 已聞清比聖， 8 復道濁如賢。 賢聖既已飲， 何必求神仙。 三杯通大道， 12 一斗合自然。 但得酒中趣， 14 勿為醒者傳。 李白 NGUYỆT HẠ ĐỘC CHƯỚC ( kỳ nhị ) 1 Thiên nhược bất ái tửu, Tửu Tinh bất tại thiên. Địa nhược bất ái tửu, 2 Địa ưng vô Tửu Tuyền. Thiên địa ký ái tửu, Ái tửu bất quí thiên, Dĩ văn thanh tỉ thánh, 8 Phục đạo trọc như hiền. Hiền thánh ký dĩ ẩm, Hà tất cầu thần tiên. Tam bôi thông đại đạo, 12 Nhất đẩu hợp tự nhiên. Đãn đắc túy trung thú, 14 Vật vi tỉnh giả truyền. Lý Bạch Dịch nghĩa : Nếu trời không thích rượu, Tửu Tinh (ngôi sao Rượu) không ở trên trời ! Nếu như đất không thích rượu, đất đâu được trao cho (vùng đất mang tên) Tửu Tuyền (suối rượu ). Trời đất đã thích rượu rồi nên ( ta) yêu rượu có thẹn chi với trời ! Đã nghe nói rằng rượu uống trong trẻo có thể sánh với bậc thánh. Lại còn nói rượu uống đục cũng giống như người hiền ! Người hiền cùng bậc thánh đã uống rượu, cớ sao (ta) phải cầu xin thần tiên !? Ba bát rượu đã thông suốt được lẽ đạo rộng lớn, một chén rượu nhỏ thôi cũng là hạp với lẽ tự nhiên. Chỉ mong được cái thú say, chớ nên làm kẻ tỉnh táo được đời lưu truyền mà chi ! Tạm dịch thơ : Một mình uống rượu dưới trăng (Bài 2) 1 Nếu trời không yêu rượu, Trời có đâu Tửu Tinh. Nếu đất không yêu rượu, 4 Đất nhận chi Tửu Tuyền. Trời đất đã yêu rượu, Yêu nào thẹn ông thiên ! Đã nghe "trong" : bậc thánh, 8 Lại nghe "đục" : người hiền. Thánh hiền đã uống rượu, Cần chi cầu thần tiên ! Ba bát thấu đạo lớn ! 12 Một chén hạp tự nhiên. Được thú say trong rượu, 14 Tỉnh chi cho đời truyền. Chú thích : | | | nhược 若: | nếu mà, giá như, thuận theo, và, như thế, chọn lựa... | | Tửu Tuyền 酒泉 : | tên môt quận đời nhà Hán bên Trung Hoa, nay ở phía đông bắc huyện Tửu Tuyền, tỉnh Cam Túc nghe nói có dòng suối uống vào có vị ngọt say lâng lâng. | | ưng 應 : | nhận lấy, nên như thế, trao cho.... | | thanh, đục 清, 濁 : | theo truyền thuyết kể lại, Từ Mạo đời nhà Ngụy bên T.H. thường uống rượu say khiến vua tức giận.Đồng liêu là Tiên Vu Bộ thưa với vua rằng : "Khách say sưa gọi người uống rượu mà trong (thanh) là bậc thánh, người uống rượu mà đục (trọc) là người hiền. Vì thế, "trong", "đục"để chỉ việc uống rượu say sưa.Đó cũng là cách Lý Bạch biện minh cho việc ông thường uống rượu say tít. Cơn say của Lý Bạch đậm đà chất trữ tình, thể hiện quan điểm sống phóng khoáng, không theo những thói tục của cuộc đời chịu ảnh hưởng rất nhiều từ tư tưởng của Lão gia. | | ký 既 : | đã, xong hết, mà, quay lại. | | đại đạo 大道 : | đạo lớn của trời đất, lẽ huyền vi cao sâu của tạo vật, của vũ trụ. Theo Lão Tử trong Đạo Đức Kinh, đại đạo là con đường rộng lớn, rất bình dị và rộng khắp ("Sử giả giới nhiên hữu tri, hành ư đại đạo, duy thi thị uy, đại đạo thậm di "-chương 53.Có nghĩa là :theo hiểu biết còn giới hạn của ta, khi đi theo con đường lớn, chỉ sợ khi thi hành, nhưng con đường lớn đó rất là bình dị ). Lão Tử cũng từng cho rằng :"Đại đạo phiếm hề !"(chương 34) nghĩa là đạo lớn thì đầy tràn khắp nơi.Tuy nhiên, nếu hỏi đạo là gì, chúng ta phải lắng sâu trong ý nghĩa câu nói vang dội trong lịch sử tư tưởng Trung Hoa của Lão Tử ở chương 1 :"Đạo khả đạo phi thường đạo, danh khả danh phi thường danh " (Đạo mà có thể nói được không phải là đạo thường ;Danh mà có thể nói được không phải là danh thường ).Đạo để sống chứ không phải để nói. | | tự nhiên 自然 : | gần giống như nghĩa của thiên nhiên.Tự nhiên là sự vận hành theo tuần hoàn của vũ trụ, theo một trật tự riêng của nó.Và tự nhiên, thiên nhiên hay nhiên giới chính là lẽ đạo rộng lớn......Lão Tử đã viết trong ĐĐK: "Nhân pháp địa, địa pháp thiên, thiên pháp đạo. Đạo pháp tự nhiên "( chương 25) nghĩa là: con người noi theo đất, đất noi theo phép của trời, trời lại noi theo phép của đạo, đạo noi theo tự nhiên. Giữa khái niệm "đại đạo" và "tự nhiên" có một mối liên hệ qua lại. Sống hợp với tự nhiên là sống với lẽ đạo vì tôn trọng đạo, quý cái đức (nuôi dưỡng đạo); đây là sự yên định theo cái mệnh bình thường của tự nhiên.( "Đạo chi tôn, Đức chi quý, phù mạc chi mệnh nhi thường tự nhiên "-chương 51 ). | Xem Bài 08-11  DƯƠNG ANH SƠN Sài Gòn, 11/2016 |
"Ảnh hưởng đạo Phật trong Đoạn Trường Tân Thanh" (2006) và 