Hẹp ống Sống: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Chẩn đoán, điều Trị

Tình trạng hẹp ống sống có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất là nữ giới trên 50 tuổi. Khi tiến triển, bệnh có thể gây tê bì, yếu vụng tay chân, ảnh hưởng đến khả năng thăng bằng. Một số trường hợp bệnh lý hẹp ống sống khiến dây thần kinh bị chèn ép nghiêm trọng có thể làm mất kiểm soát bàng quang và ruột gây rối loạn tiểu tiện, tê liệt…

1. Hẹp ống sống là gì?
2. Nguyên nhân hẹp ống sống
   1. Nguyên nhân bẩm sinh
   2. Nguyên nhân bệnh lý
3. Dấu hiệu hẹp ống sống
   1. Các biểu hiện hẹp ống sống thắt lưng
   2. Các biểu hiện hẹp ống sống cổ
4. Phương pháp chẩn đoán
   1. Khám lâm sàng
   2. Chẩn đoán hình ảnh
5. Hẹp ống sống có nguy hiểm không?
6. Điều trị hẹp ống sống
   1. Các biện pháp tự hỗ trợ
   2. Phương pháp điều trị không phẫu thuật
   3. Phẫu thuật
7. Phòng ngừa hẹp ống sống

Hẹp ống sống là gì?

Hẹp ống sống hay hẹp đốt sống là tình trạng không gian bên trong ống sống bị thu hẹp, gây áp lực lên các rễ thần kinh, tủy sống đi qua cột sống. Ống sống là phần khoang rỗng được tạo thành bởi các đốt sống xếp lên nhau tạo thành một đường ống nhỏ, có vai trò bảo vệ tủy sống và rễ thần kinh. (1)

Các loại hẹp ống sống được phân loại theo vị trí xảy ra trên cột sống. Trên thực tế có thể khá nhiều vị trí ống sống bị hẹp, nhưng thường xảy ra nhất ở lưng dưới và cổ. Khi gặp phải tình trạng này, tủy sống và/hoặc rễ thần kinh bị chèn ép, gây ra các triệu chứng như đau thắt lưng và đau thần dây kinh tọa. Người bệnh cũng có thể không gặp bất kỳ dấu hiệu nào cho đến khi các triệu chứng chuyển biến xấu đi theo thời gian.

Nguyên nhân hẹp ống sống

Theo các chuyên gia Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, hẹp ống sống có rất nhiều nguyên nhân. Điểm chung nhất là sự thay đổi cấu trúc của cột sống, gây thu hẹp không gian ống sống. Cụ thể như sau:

Nguyên nhân bẩm sinh

Đây là trường hợp khi sinh ra bệnh nhân bẩm sinh đã có phần ống sống nhỏ hơn bình thường. Vì thế, trong quá trình sinh sống có nhiều nguy cơ bị hẹp hơn người khác.

Ngoài ra, dị tật vẹo cột sống bẩm sinh cũng có thể khiến cho người có nguy cơ bị hẹp cột sống cao hơn.

Nguyên nhân bệnh lý

• Thoái hóa cột sống: Theo thời gian, yếu tố tuổi tác làm cho khớp bị thoái hóa, dẫn đến tình trạng “hao mòn” lớp sụn bảo vệ khớp, bao gồm cả cột sống, khiến cho phần xương bắt đầu cọ xát vào nhau. Cơ thể sẽ phản ứng bằng cách phát triển xương mới, gọi là gai xương. Khi phát triển quá mức, gai xương sẽ chèn vào trong ống sống, làm thu hẹp không gian và chèn ép các dây thần kinh, tủy sống.

Ngoài ta, các chứng rối loạn bất thường cấu trúc xương như bệnh Paget xương cũng có thể gây ra sự phát triển quá mức của xương cột sống.

• Thoát vị đĩa đệm: Giữa mỗi đốt sống là đĩa đệm, có tác dụng giảm xóc cho cột sống. Ở người có tuổi, các đĩa đệm có xu hướng bị mất nước, xơ hóa làm cho phồng lên hoặc thoát vị đè lên các dây thần kinh ở khu vực lân cận.
• Dày dây chằng: Dây chằng là những dải mô mềm dẻo có vai cố định cột sống lại với nhau. Tình trạng viêm khớp có thể làm cho dây chằng dày lên làm hẹp ống sống.
• Chấn thương cột sống: Khi bị chấn thương, cột sống sẽ xuất hiện tình trạng viêm có thể gây giới hạn không gian ống sống và/hoặc gây áp lực lên các dây thần kinh cột sống.
• Khối u tủy sống: Sự phát triển khối u trong tủy sống cũng có thể làm thu hẹp không gian ống sống và gây áp lực lên tủy sống, dây thần kinh.

Dấu hiệu hẹp ống sống

Rất nhiều trường hợp chỉ xác định được tình trạng hẹp ống sống qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT), nhưng cũng có thể không có triệu chứng trên thực tế. Và khi xuất hiện triệu chứng thường là khi tình trạng bắt đầu tiến triển và tăng nặng theo thời gian.

Các triệu chứng của hẹp cột sống rất đa dạng và khác nhau theo từng người tùy thuộc vào tình trạng bệnh, vị trí bị hẹp, dây thần kinh bị ảnh hưởng… Cụ thể, biểu hiện của bệnh ở các khu vực phổ biến bao gồm: (2)

Các biểu hiện hẹp ống sống thắt lưng

• Đau ở lưng dưới: Cơn đau đôi khi được mô tả là đau âm ỉ, đau như điện giật hoặc cảm giác nóng rát. Cơn đau có thể đến và đi nhanh
• Đau thần kinh tọa: Đây là cơn đau bắt đầu ở mông và kéo dài xuống chân, bàn chân
• Cảm giác nặng nề ở chân, có thể dẫn đến chuột rút ở một hoặc cả hai chân
• Tê, ngứa ran như có kim châm ở mông, chân hoặc bàn chân
• Yếu chân hoặc bàn chân khi có tình trạng hẹp nặng
• Đau nặng hơn khi đứng trong thời gian dài, đi bộ hoặc đi xuống dốc
• Cơn đau giảm khi nghiêng người, hơi cúi về phía trước, đi lên dốc hay ngồi
• Mất kiểm soát đại tiện, tiểu tiện trong trường hợp hẹp ống sống nghiêm trọng

Các biểu hiện hẹp ống sống cổ

• Đau nhức cổ
• Tê hoặc ngứa ran ở cánh tay, bàn tay, chân hoặc bàn chân
• Cảm thấy yếu hoặc vụng về ở tứ chi
• Có vấn đề về khả năng cân bằng
• Mất chức năng ở tay, chẳng hạn như gặp khó khăn khi cài cúc áo

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị bệnh hiệu quả, các bác sĩ cần thực hiện một số biện pháp thăm khám lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh như sau:

Khám lâm sàng

Trong lần thăm khám đầu tiên, bác sĩ có thể chạm và ấn vào các vùng khác nhau trên cột sống để xem người bệnh có cảm giác đau hay không. Đồng thời, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh uốn cong người theo các hướng khác nhau kiểm tra hình dạng cột sống, tư thế có thể gây đau hoặc các triệu chứng khác. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra khả năng giữ thăng bằng bằng cách quan sát cách người bệnh di chuyển, kiểm tra lực tay và chân.

Chẩn đoán hình ảnh

• Chụp X-quang: Kết quả chụp X-quang sẽ cho thấy những thay đổi trong cấu trúc xương như tình trạng mất chiều cao đĩa đệm và sự phát triển của các gai xương làm thu hẹp không gian trong ống sống.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Phương pháp này giúp tạo ra hình ảnh cắt ngang của cột sống để khảo sát chi tiết về dây thần kinh, đĩa đệm, tủy sống và sự hiện diện của khối u.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp CT tủy đồ: Chụp cắt lớp vi tính (CT) là sự kết hợp của tia X để tạo ra hình ảnh cắt ngang của cột sống. Chụp CT tủy đồ có thêm thuốc cản quang để nhận diện rõ hơn tình trạng chèn tủy sống và các dây thần kinh.

Hẹp ống sống có nguy hiểm không?

Khi bị hẹp ống sống ở một mức độ nhất định, người bệnh thường không có những biểu hiện rõ nét. Nhưng nếu tình trạng này không được phát hiện và điều trị kịp thời, đúng phác đồ có thể tiến triển và gây ra các biểu hiện vĩnh viễn như: (3)

• Tê buốt
• Yếu vụng các chi
• Mất khả năng cân bằng
• Rối loạn cơ vòng gây tiêu tiểu không kiểm soát
• Bại liệt

Điều trị hẹp ống sống

Việc lựa chọn phương pháp điều trị hẹp ống sống phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra các triệu chứng, vị trí hẹp và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng… (4)

Các biện pháp tự hỗ trợ

• Chườm nóng: Chườm nóng thường là một lựa chọn hiệu quả giúp giảm đau do viêm xương khớp. Tác động nhiệt giúp làm tăng lưu lượng máu, thư giãn cơ và giảm đau nhức… Khi sử dụng phương pháp này, người bệnh nên thận trọng, tránh nguy cơ bị bỏng.
• Chườm lạnh: Ngoài dùng nhiệt độ cao, người bệnh cũng có thể chườm lạnh với túi nước đá, gel đông lạnh… Việc chườm đá nên thực hiện 20 phút/lần, nghỉ 20 phút và thực hiện lại. Nước đá có thể làm giảm sưng, đau và viêm.
• Tập thể dục: Việc tập luyện rất hữu ích trong việc giảm đau, tăng cường cơ bắp để hỗ trợ cột sống, cải thiện sự linh hoạt và khả năng cân bằng. Tuy nhiên, người bệnh nên trao đổi với các chuyên gia để được hướng dẫn bài tập phù hợp, tránh làm cho tổn thương nặng hơn.

Phương pháp điều trị không phẫu thuật

• Thuốc: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể giúp giảm viêm và giảm đau do hẹp ống sống. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh dùng các loại thuốc theo toa có đặc tính giảm đau, giãn cơ… Việc dùng thuốc kê đơn cần phải rất thận trọng vì có thể trở thành thói quen, gây ảnh hưởng đến việc điều trị về sau.
• Vật lý trị liệu: Các chuyên gia vật lý trị liệu sẽ xây dựng một chương trình vận động phù hợp cho cột sống, giúp cải thiện sức mạnh sự cân bằng, tính linh hoạt và sự ổn định của cột sống. Tăng cường cơ lưng và cơ bụng sẽ giúp cột sống của bạn khỏe hơn.
• Tiêm steroid: Việc tiêm corticosteroid vào khoảng trống trong cột sống, nơi các rễ thần kinh đang bị chèn ép hoặc nơi các vùng xương bị mòn cọ xát với nhau, có thể giúp giảm viêm, đau và kích ứng. Tuy nhiên, phương pháp này thường chỉ được tiêm một số lượng hạn chế (khoảng 3-4 lần/năm) vì Corticosteroid có thể làm suy yếu xương và các mô lân cận theo thời gian.

Phẫu thuật

Quy trình giải nén thắt lưng này không cần người bệnh phải nằm viện lâu, nhưng vẫn có thể giúp điều trị hiệu quả tình trạng hẹp đốt sống thắt lưng do sự dày lên của dây chằng ở phía sau của cột sống.

Phẫu thuật viên sẽ gây tê thắt lưng và thực hiện giải nén thông qua một vết rạch nhỏ trên da, dưới sự hướng dẫn của tia X và chất phản quang. Ưu điểm của thủ thuật này là bảo vệ nguyên vẹn cấu trúc xương và ít gây gián đoạn về cơ học của cột sống, giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng. Người bệnh có thể về nhà vài giờ sau khi làm thủ thuật và bắt đầu đi bộ và/hoặc vật lý trị liệu ngay sau đó. So với trước khi phẫu thuật, các triệu chứng tê, ngứa và yếu cơ được cải thiện tích cực.

Phòng ngừa hẹp ống sống

Hầu hết các nguyên nhân gây ra chứng hẹp ống sống có liên quan đến yếu tố tuổi tác, nên bạn sẽ không thể ngừa bệnh triệt để. Tuy nhiên, chúng ta có thể thực hiện các biện pháp nhất định sau đây để giảm nguy cơ hoặc làm chậm sự tiến triển bệnh:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dưỡng chất
• Duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng
• Hạn chế hút thuốc
• Giữ tư thế đúng trong quá trình sinh hoạt, làm việc
• Tập luyện các bài tập phù hợp

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
  • 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, Hà Nội
  • Hotline: 024 3872 3872 – 024 7106 6858
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM:
  • 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8:
  • 316C Phạm Hùng, P.5, Q.8, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7:
  • 25 Nguyễn Hữu Thọ, P.Tân Hưng, Q.7, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/
• Website: https://tamanhhospital.vn

Bệnh hẹp ống sống là một bệnh lý rất thường gặp và không thể được ngăn ngừa hoàn toàn. Nhưng người bệnh có thể quản lý các triệu chứng của bệnh một cách hiệu quả bằng các biện pháp hỗ trợ, không phẫu thuật hoặc phẫu thuật đã được chia sẻ ở trên.