Hướng Dẫn Kỹ Thuật Trồng Vải Cho Người Dân

Cây vải (tên khoa học là Nephelium litch hay Litchisinensis) là cây ăn quả quý, quả chín ăn ngon, bổ, đặc biệt là bổ não, có tác dụng chữa bệnh đường ruột. Trồng vải còn là nguồn cung cấp nhiều mật tốt cho nghề nuôi ong và cho gỗ tốt. Vải khô, vải hộp là hàng xuất khẩu có giá trị…

I- ĐIỀU KIỆN SINH SỐNG

Vải là cây lâu năm, thích ứng rộng, từ Nghệ An, Thanh Hoá trở ra, đều trồng được. Vải có bộ rễ mạnh, chịu hạn, không chịu được úng.

Vải không kén đất lắm: Đất tốt năng suất, chất lượng cao, đất xấu, đất đồi, đất chua, nếu được bón nhiều phân hữu cơ, vải vẫn phát triển tốt.

Vải yêu cầu thời tiết mát lạnh, khô, nắng vào lúc ra nụ và nở hoa.

Làm giàu từ cây vải thiều trên đất Tây Nguyên

II- CÁC GIỐNG VẢI

Có 4 giống chính:

1. Vải chua: Là giống vải được trồng lâu đời ở nước ta, chất lượng vải không đều, hạt to, vị chua, nên hiện nay không phát triển.

2. Vải nhỡ: Do nguồn gốc lai và hiện tượng biến dị của vải thiều gieo bằng hạt. Quả to, chất lượng tốt hơn vải chua, kém vải thiều, chín sau vải chua, trồng rải rác ở vùng đồi Trung du.

3. Vải phú hộ: Chín trước vải thiều độ 5 ngày, quả to, trung bình nặng 20 – 25 g, tỷ lệ cùi trên 70%. Quả chín màu đỏ sẫm, hình trái tim, vị ngọt đậm, cùi bóc không dính tay phù hợp để làm đồ hộp. Chịu hạn và đất chua, có thể mở rộng diện tích ở Trung du, vùng núi, trên đồi dốc. Nhược điểm là đòi hỏi lạnh (nhiệt độ thấp) vào các tháng 11, 12, cây mới ra hoa được.

4. Vải thiều Thanh Hà: Được chọn lọc và nhân giống ở Thanh Hà – Hải Dương cách đây 100 năm. Do năng suất và chất lượng cao, nên là giống vải chính đang được phát triển mạnh ở đồng bằng và Trung du Bắc bộ. Quả nặng 18 – 20 g, tỷ lệ cùi 72 – 80% thịt hơi nhão, khi bóc vỏ dễ vỡ nước, mùi thơm. Từ 10 tuổi trở lên, cây ra hoa đều và năng suất ổn định hơn.

Trồng trên đất đồi vùng Trung du, nếu chăm bón tốt, nhất là bón thêm lân và phân hữu cơ, có thể cho năng suất cao.

III- NHÂN GIỐNG

Có thể nhân giống bằng hạt, ghép và chiết cành. Chiết cành là phương pháp phổ biến nhất: Chọn cây vải mẹ hàng năm sai quả, có chất lượng cao, tuổi từ 8 – 15 năm. Chọn cành khoẻ, đường kính 1 – 1,5 cm, mọc hơi xiên ở phía ánh sáng.

Bóc khoanh, cắt một đoạn vỏ dài 2 – 3 cm dùng dao cạo sạch, để khô độ 3 – 4 ngày, rồi dùng đất mầu đã trộn sẵn với phân mục, rơm mục, bao quanh chỗ cắt, ngoài bầu đất bọc giấy Pôliêtilen, trên đầu buộc hơi lỏng, phía dưới buộc chặt. Mùa chiết cành tốt nhất là tháng 3 – 4 hoặc tháng 7 – 8. Sau 3 tháng bầu có rễ, cắt đem giâm trong vườn ươm. (Hạ thổ), 4 – 6 tháng sau trồng ra vườn. Nếu gặp hạn cần tưới cho bầu đủ ẩm.

IV- KỸ THUẬT TRỒNG VẢI VÀ CHĂM BÓN

1. Trồng vải: Thời vụ trồng vào các tháng 2 – 3 – 4 và 8 – 9. ở đồng bằng, đất trồng phải đào mương, lên líp cao. Khoảng cách trồng ở đồng bằng: 10m x 10m, đất đồi gò: 8m x 8m . Hố đào trước vài ba tháng theo kích thước 1m x 1m, mỗi hố bón 30 – 50kg phân chuồng trước khi trồng.

2. Chăm sóc: Cần tưới nước sau khi trồng và lúc cây còn nhỏ. Khi cây lớn nếu trời hạn tưới đủ ẩm mới có năng suất cao, phẩm chất tốt.

3. Trừ sâu bệnh: Bọ xít vải hay bọ xít nhãn dùng vòi chích đọt cuống hoa non hoặc những quả chưa chín làm héo đọt, héo từng chùm hoa, rụng quả non hoặc quả bị thối.

* Cách trừ: Về mùa đông chọn những ngày tốt trời, thời tiết lạnh, rung các cây ký chủ như nhãn, vải, mít, bưởi …, để bọ xít rơi xuống, rồi bắt.

Để bọ xít không trốn mất, có thể quét sạch mặt đất hoặc trải những tấm ni-lông dưới tán cây trước khi rung.

Phun thuốc: Vào tháng tư, phần lớn trứng bọ xít đã nở thành sâu non, hoa vải đã nở xong không sợ chết ong lấy mật. Tháng 8 – 9 cũng có thể phun thuốc để diệt bọ xít trưởng thành. Có thể dùng các loại thuốc: Basuđin,Ofatôc 0,1 – 0,2%, Diclovo 0,05 %, Diazinin 0,04 %.

Ngoài bọ xít ra, còn sâu đục thân vỏ, sâu cuốn lá, nhện 4 chân, dơi hại vải…

V- THU HOẠCH VÀ CHẾ BIẾN

Thu hoạch khi quả chín, vỏ mầu nâu sẫm, nên bẻ cả chùm quả, không bẻ đau để năm sau cây không chột, tốt nhất là cắt bằng kéo (xêcatơ).

Cách làm vải khô:

Vải buộc thành từng chùm nhỏ treo trong nhà kín, đốt than giữ nhiệt độ khoảng 35 – 400 C liên tiếp ngày lẫn đêm, khi nào hạt long ra lắc nghe lọc cọc là được. Nếu không sấy, phơi nắng cũng được. Quả vải khô, vỏ căng đều, không bị óp là đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, mỗi kilôgam vải khô có từ 160 đến 190 quả./.

——————

Kỹ thuật trồng và bảo quản vải thiều

Những người nông dân hay những nhà kinh doanh đều quan tâm xem vụ vải nam nay cần có những biện pháp gì để vừa thu sản lượng cao, bảo quản an toàn và chi phí thấp.Để đáp ứng nhu cầu này các nhà nghiên cứu đã dày công nghiên cứu các biện pháp hạn chế rụng hoa vải, quả non và bảo quản quả vải khi chín.

Cụ thể:

1. Hạn chế rụng hoa và quả nhỏ:

Cũng như nhiều loại cây ăn quả khác, cây vải cũng bị rụng hoa và quả non rất nhiều. Có 4 nguyên nhân gây hiện tượng rụng hoa quả là:

– Sự cách niên, tức là năm trước được mùa thì năm sau mất mùa.

– Dinh dưỡng bị thiếu, do bón phân không đầy đủ.

– Do thời tiết không thích hợp, khi ra hoa gặp mưa nhiều, ẩm độ cao rất dễ rụng.

– Do sâu bệnh, nhất là bệnh sương mai gây rụng hoa quả vải rất nhiều

Từ những nguyên nhân trên đây, để hạn chế rụng hoa quả, bạn cần áp dụng một số biện pháp chính là:

– Sau khi thu hoạch quả xong vào khoảng tháng 6 cần bón phân thúc đầy đủ, nhất là những năm được mùa sai quả, nếu có điều kiện nên bón thêm phân hữu cơ vào đợt này, mục đích để cây đủ dinh dưỡng có sức nuôi hoa quả vụ sau, hạn chế bị rụng. Sau đó nếu cây có ra lộc cũng cần tỉa bỏ để tập trung dinh dưỡng nuôi đợt lộc mùa thu là đợt lộc quyết định năng suất.

– Khoảng tháng 9-10 khi cây ra lộc mùa thu cần bón phân tiếp, lúc này nên bón nhiều lân và kali để thúc đẩy phân hóa mầm hoa và nuôi hoa, quả non ít bị rụng.

– Khoảng cuối tháng 3 khi vải đã đậu quả non nên bón thêm một đợt phân nữa, chủ yếu là đạm và kali để nuôi quả, nhất là với những vụ sai quả. Đợt phân này có tác dụng hạn chế rụng quả non rất có hiệu quả.

– Phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời, đặc biệt chú ý bệnh sương mai thường phá hại cuống hoa, cuống quả, là một nguyên nhân quan trọng gây rụng hoa quả trên cây vải. Các thuốc có hiệu quả cao với bệnh này là Mexyl-MZ, Dosay, Carbenzim, Thio-M.

Còn nguyên nhân về thời tiết thì có thể khắc phục một phần bằng bón phân kịp thời sau khi thu hoạch để đợt lộc mùa thu ra sớm, đến khi cây ra hoa kết quả phần nào tránh được thời tiết ẩm thấp thường xảy ra vào tháng 3.

Quả vải từ khi còn nhỏ đến khi chín thường hay bị thối. Bệnh thối quả thường do 2 loại nấm gây ra, đó là nấm Collectotrichum sp. gây bệnh thán thư chủ yếu hại quả non và nấm Peronospora sp. gây bệnh sương mai làm thối cả quả non lẫn quả già đến chín. Những nấm này phát triển gây hại mạnh trong điều kiện mưa nhiều, ẩm độ không khí cao. Để phòng trừ các bệnh này biện pháp dùng thuốc rất có hiệu quả. Song việc bà con phun thuốc liên tục nhiều lần như bạn cho biết theo tôi là không cần thiết, nhất là nếu lại dùng không đúng loại thuốc sẽ làm tốn công, tốn chi phí và ô nhiễm môi trường. Bình thường từ khi đậu quả đến khi quả chín, để phòng ngừa thối quả chỉ cần phun thuốc 2 lần, nếu trời mưa phùn nhiều thì có thể phun 3 lần : lần đầu khi quả mới đậu, lần hai khi quả lớn bằng đầu ngón tay và lần ba khi quả đã già sắp chín. Bà con nên dùng các loại thuốc đặc hiệu với các nấm này như Mexyl-MZ, Carbenzim, Hạt Vàng, Dipomate. Những loại thuốc này ngoài phòng trừ bệnh thối quả còn có tác dụng làm cho vỏ quả vải khi chín có màu sắc sáng đẹp. Các loại thuốc trên tuy ít độc hại nhưng cũng cần ngưng phun thuốc trước khi quả chín thu hoạch ít nhất là 7 ngày, vả lại nếu phun muộn hiệu quả phòng trừ bệnh sẽ kém.

Cũng nên sử dụng thêm phân bón lá, đôi khi cả chất kích thích sinh trưởng nữa. Hiện trên thị trường có nhiều loại phân bón lá có thể sử dụng cho các cây ăn quả nói chung và cả cây vải. Bạn nên sử dụng các loại phân bón lá chứa các chất đa lượng đạm-lân-kali và cả các chất vi lượng cũng là những nguyên tố dinh dưỡng rất cần cho cây vải như kẽm, sắt, đồng, magiê, mangan. Xin giới thiệu với bạn một trong các loại phân đó là phân Poly Feed, bạn có thể tìm để sử dụng hiện có bán nhiều trên thị trường.

2. Bảo quản quả vải:

Mục đích của việc này là kéo dài thời gian sử dụng quả vải tươi để có thể vận chuuyển đi xa, nâng cao thu nhập cho người trồng vải cũng như nhà kinh doanh. Mới đây Viện nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam (SOFRI) đã nghiên cứu thành công phương pháp bảo quản vải tươi.

Theo nghiên cưú thì áp dụng phương pháp này có thể bảo quản vải tươi trong vòng 1 tháng mà vẫn giữ được màu sắc, chất lượng, đem lại hiệu quả cao cho người trồng và các nhà kinh doanh.

– Thu hoạch: Thu hái vải quả nhẹ nhàng vào những ngày khô ráo, tránh những ngày mưa. Chỉ thu hoạch vải khi vỏ quả đã chín đỏ đều (khoảng 102-109 ngày sau khi hoa nở). Buộc vải thành từng chùm khoảng 3-5kg hoặc đựng trong các rổ thưa khoảng 10kg. Loại bỏ những quả bị nứt vỡ, dập nát,thối,chín không đều và những quả dị hình.

– Chuẩn bị vật liệu: Các vật liệu, hoá chất gồm có: a-xít clohydric (HCl) hoặc NaHSO3, bể nhúng, quạt gió, rổ nhựa…

– Xử lý: Nhúng từng bó hoặc cả rổ nhựa vải quả vào dung dịch NaHSO3 trong thời gian 10 phút (pha 60g NaHSO3trong 1 lít nước sạch, khuấy đều cho tan hết). Dung dịch NaHSO3 có tác dụng làm cứng vỏ quả, hạn chế mất nước, tiêu diệt và chống vi khuẩn, nấm bệnh xâm nhập gây hại quả. Vớt ra nhúng tiếp vào dung dịch HCl 4% khoảng 2-5 phút. Dung dịch HCl có tác dụng hãm màu, giữ cho vỏ quả tươi nguyên tăng thêm giá trị thương phẩm.

– Đóng gói, bảo quản, vận chuyển: Sau khi xử lý, để khô tự nhiên hoặc dùng quạt gió để thổi khô rồi đóng gói trong hộp xốp để vận chuyển đến nơi tiêu thụ bằng xe lạnh hoặc bảo quản trong kho mát có điều kiện nhiệt độ 4-5oC, độ ẩm không khí 90-95%. Cũng có thể dùng túi nhựa poly etylen để đựng vải quả vừa tránh mất nước và giữ được màu sắc vỏ quả được lâu hơn.

Xử lý lộc đông trên cây vải thiều

Để hạn chế tối đa tác động của thời tiết bất lợi đến khả năng ra hoa, năng suất và chất lượng vải thiều, ngành nông nghiệp sẽ hướng dẫn nông dân các biện pháp khống chế lộc đông.

Hiện tại, cây vải đang sinh trưởng phát triển thuận lợi, tuy nhiên do thời tiết vụ động năm nay đang diễn biến phức tạp, nóng ấm kéo dài và dự báo sẽ rét muộn, không thuận lợi cho cây vải, cần đề phòng vải thiều ra lộc đông, nhất là thời kỳ phân hóa mầm hoa, ảnh hưởng đến tỷ lệ ra hoa, đậu quả và sản lượng sau này.

Để hạn chế tối đa tác động của thời tiết bất lợi đến khả năng ra hoa, năng suất và chất lượng vải thiều, Sở Nông nghiệp phát triển nông thôn (NN-PTNT) vừa có văn bản vừa có công văn đề nghị UBND các huyện chỉ đạo phòng NN-PTNT, các ngành liên quan của huyện, nhất là Thanh Hà, Chí Linh và Tứ Kỳ kiểm tra, theo dõi, phối hợp với các cơ quan chức năng của Sở NN-PTNT chỉ đạo, hướng dẫn nông dân chăm sóc, chủ động xử lý lộc đông sớm để đạt hiệu quả cao. Phòng Trồng trọt theo dõi tình hình, sinh trưởng, phát triển, diễn biến lộc đông của cây vải, hướng dẫn các biện pháp khống chế.

Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh kiểm tra, thông báo và hướng dẫn về phòng trừ sâu bệnh trước và sau khi vải nở hoa, đậu quả. Trung tâm Khuyến nông hướng dẫn các biện pháp khống chế lộc đông, trọng tâm vào các vùng vải chính của tỉnh là Thanh Hà, Chí Linh và Tứ Kỳ.

Câu Hỏi Thường Gặp

Hiện nay có những giống vải nào?

1. Vải chua; 2. Vải nhỡ; 3. Vải phú hộ; 4. Vải thiều Thanh Hà.

Thời vụ trồng vải là khi nào?

Thời vụ trồng vào các tháng 2 - 3 - 4 và 8 - 9. ở đồng bằng, đất trồng phải đào mương, lên líp cao. Khoảng cách trồng ở đồng bằng: 10m x 10m, đất đồi gò: 8m x 8m . Hố đào trước vài ba tháng theo kích thước 1m x 1m, mỗi hố bón 30 - 50kg phân chuồng trước khi trồng.

Nên chăm sóc vải như thế nào?

Cần tưới nước sau khi trồng và lúc cây còn nhỏ. Khi cây lớn nếu trời hạn tưới đủ ẩm mới có năng suất cao, phẩm chất tốt.