Khu Di Tích Thành Cổ Loa - Ha Noi 360°

Sommaire

• Giới thiệu
• Di sản
• Di tích lân cận

Khu di tích bao gồm đình Cổ Loa, chùa Bảo Sơn, di tích khảo cổ học thành Cổ Loa và đền thờ An Dương Vương. Xếp hạng: Di tích quốc gia đặc biệt (2012). Vị trí đền: 4V6C+VH, Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 16 km (hướng 1 h). Trạm bus lân cận: BX Cổ Loa, hoặc Km5 trên quốc lộ QL3.

Giới thiệu

Khu di tích thành Cổ Loa, đền An Dương Vương, đình Cổ Loa, am Mỵ Châu, giếng Ngọc, miếu Kim Quy, đền Cao Lỗ gắn các truyền thuyết lịch sử bi hùng đã sống trong lòng dân tộc ta suốt hàng nghìn năm qua với sự tích vị anh hùng Cao Lỗ tài đức vẹn toàn, với vua An Dương Vương kiêu dũng, nàng công chúa Mỵ Châu dại khờ và chàng Trọng Thuỷ chung tình...

• Toàn cảnh đền Cao Lỗ. Panorama ©Thang Bui 2011

Khu di tích quốc gia đặc biệt này có diện tích bảo tồn rộng gần 500ha và không xa trung tâm Hà Nội. Du khách có thể đi bằng xe bus số 46 (tuyến Mỹ Đình — Cổ Loa) qua ngả cầu Thăng Long thẳng đến đây, hoặc bằng bus số 17 (tuyến Long Biên — Nội Bài) qua ngả Cầu Đuống đến Km5 trên quốc lộ 3 thì xuống và vượt sang đường để chuyển lên bus số 46 đi ngược về hướng bắc khoảng 1km sẽ tới bến xe Cổ Loa.

Cây đa ở đình Ngự Triều năm 1924

Ra khỏi bến xe, du khách rẽ sang phải, vượt qua cầu sông Hoàng khoảng 200m rồi rẽ trái đi tiếp 200m nữa theo đường lớn sẽ đến nhà trưng bày của khu di tích lịch sử Cổ Loa. Đối diện nhà trưng bày là đền thờ Cao Lỗ, vị tướng đã xây toà thành xoắn như hình con ốc và chế tạo cho nhà vua Thục Phán chiếc nỏ thần bắn được nhiều mũi tên cùng lúc. Đền nhỏ 3 gian 2 chái, kiến trúc hình “chữ Đinh”, bên trong trang nghiêm; phía trước có cái ao, giữa ao đặt bức tượng một người đứng bắn nỏ.

• Cổng đình Ngự Triều. Panorama ©NCCong 2013

Rẽ vào con đường làng cạnh đền Cao Lỗ, du khách đi bộ khoảng 2 phút là đến ngôi đình Cổ Loa rộng thênh thang 7 gian 2 chái, hậu cung cũng to đẹp và trang nghiêm. Kiến trúc cũng giống như ở phần lớn các ngôi đình làng quê Bắc Bộ khác. Tam quan nhìn ra một hồ nước nay đã lấp đất và trồng cỏ, xung quanh có đường đi dưới bóng mát của nhiều cây xanh.

Đình Ngự Triều, Cổ Loa. Photo ©NCCông 2019

Giữa đình Cổ Loa có một tấm hoành phi đề 4 chữ Hán “Ngự triều di quy”, tương truyền An Dương Vương Thục Phán cùng quần thần thường họp bàn việc nước ở đây. Sân đình khá rộng, góc trái được một cây đa lớn che mát. Tấm ảnh chụp năm 1924 cho thấy cây cũ to lớn hơn nhiều. Cạnh gốc đa là am Bà Chúa, bên trong thờ một tảng đá hình người cụt đầu, hoá thân nàng công chúa vì tin chồng mà chết thảm bởi chính tay người cha mắc mưu của Triệu Đà làm cho nước mất nhà tan.

• Cổng đền An Dương Vương. Panorama ©NCCong 2013

Áp bờ tường vào lưng đình Ngự Triều là ngôi chùa Bảo Sơn, kiến trúc còn lại mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn. Chùa nằm trong một khu vườn rợp bóng cây, mé bên phải có những tháp mộ của các vị sư tổ. Những bức tường dài vây kín đình và chùa, xung quanh nhà dân lô nhô mọc lên khá cao và các dây điện lại chăng quá thấp nên che khuất tầm nhìn từ xa của du khách.

Chùa Bảo Sơn, Cổ Loa. Photo ©NCCong 2019

Từ đền thờ Cao Lỗ du khách đi thẳng theo con đường lớn khoảng 100m thì tới đền Thượng nằm trên gò cao, thế đất đẹp, tương truyền là nền nội cung ngày xưa của An Dương Vương. Đến nay vẫn chưa rõ đích xác đền được xây từ bao giờ, chỉ biết đã trải qua những đợt sửa chữa lớn vào năm 1687, 1893 và gần đây.

• Sân trong đền An Dương Vương. Panorama ©Thang Bui 2011

Trước cửa đền Thượng là giếng Ngọc, theo truyền thuyết chàng rể gián điệp Trọng Thuỷ đã tự tử tại nơi đây sau cái chết oan khiên của vợ mình. Trong đền có tượng An Dương Vương bằng đồng hun được đúc năm 1897. Còn đôi rồng đá ở bậc thềm là di vật có niên đại năm 1732. Ngoài ra lại có chiếc trống đồng rất cổ được phát hiện tại gò Mả Tre năm 1982.

Giếng Ngọc. Photo ©NCCong 2022

Đền Thượng thờ đức vua An Dương Vương là di tích lớn và chiếm vị trí trọng tâm trong khu thành Cổ Loa. Tương truyền, những doi đất dài xung quanh làng chính là các đoạn sót lại của bức tường luỹ hình xoắn ốc 9 vòng. Theo truyền thuyết đây là toà thành cổ vào bậc nhất của Việt Nam được An Dương Vương cho xây từ thế kỷ III trước Công nguyên để làm kinh đô nước Âu Lạc.

Trong cụm di tích còn có ngôi miếu nhỏ thờ Kim Quy, vị thần từng giúp vua tôi nhà Thục ban đầu xây thành và tặng cho một chiếc vuốt làm lẫy nỏ liên châu. Đoạn cuối câu chuyện cổ kể rằng nàng Mỵ Châu quá tin lời Trọng Thuỷ, không những đưa cho chồng xem lẫy nỏ để rồi bị đánh tráo, mà còn lấy lông ngỗng rắc dọc con đường cùng vua cha tháo chạy. Quân địch cứ thế đuổi theo. Nghe An Dương Vương cầu khấn, thần Kim Quy hiện lên và nói: “địch ngồi sau lưng ngài đấy”.

Cổng đền An Dương Vương. Photo ©NCCong 2019

Di sản

Hội đền Cổ Loa cử hành hằng năm vào ngày mồng 6 tháng Giêng và kéo dài trong khoảng 10 ngày. Trong ngày lễ hội có sự tham dự của toàn thể dân sở tại. Lễ hội mở đầu sáng mồng 6 tháng Giêng bằng đám rước Văn chỉ và kiệu thành hoàng của tất cả 12 xóm sang đền thờ Vua chủ tức An Dương Vương.

Đền Thượng là nơi cử hành tế lễ, sân đền có cắm cờ ngũ sắc và bày các khí tự: đôi ngựa hồng, bạch hai bên tả hữu, chính giữa là hương án có bày đồ lễ, hộp kính đựng hia vàng và đồ ngũ sự cùng với các khí giới của nhà vua. Tuy nhiên tượng nhà vua và chiếc mũ bình thiên vẫn để trong gian thờ.

Cửa đền Cổ Loa. Photo ©NCCong 2022

Khi đám rước tới, các tiên chỉ sẽ sắp xếp theo chánh hội tế và cử hành nghi thức tế cổ truyền. Lễ tế thường kéo dài từ lúc quá Ngọ sang Mùi mới xong (12 giờ - 13 giờ). Sau khi đội tế của làng Cổ Loa tế xong lần lượt sẽ đến các đội tế khác (nếu có). Cuối cùng là dân làng và du khách vào lễ cầu nguyện nhà vua phù hộ cho thịnh vượng bình yên.

Tế lễ xong, dân làng rước kiệu thần của 12 xóm và kiệu long đình của nhà vua cùng cung, tên, kiếm, nỏ, phường bát âm, cờ quạt đi một vòng quanh giếng Trọng Thuỷ về đình Ngự Triều (tới cửa điếm làng Cổ Loa thì kiệu làng nào về làng ấy, chỉ có kiệu làng Cổ Loa được rước về đình Ngự Triều). Sau đó dân làng tham dự hội với những trò vui cổ truyền: đánh đu, đáo, đĩa, các cụ thì chơi tổ tôm, cờ bỏi... Hội cứ thế kéo dài cho tới 16 tháng Giêng mới làm lễ tạ trời đất và đóng đám.

Sân đền Cổ Loa. Photo ©NCCong 2022

Sau An Dương Vương, năm 602 vua Lý Phật Tử đã từng đóng quân ở đây trước khi đầu hàng Lưu Phương rồi bị bắt về Trung Quốc và chết. Năm 939, Ngô Quyền lên ngôi cũng đóng đô ở đây. Năm 2012 Khu di tích quốc gia Cổ Loa được nâng lên hạng đặc biệt.

Di tích lân cận

• Chùa Tiên Cảnh: thôn Dục Tú, xã Dục Tú.
• Đền Lê Xá: thôn Lê Xá, xã Mai Lâm.
• Đình, đền Hội Phụ: thôn Hội Phụ, xã Đông Hội.
• Đình Dục Tú: thôn Dục Tú, xã Dục Tú.
• Đình Đồng Dầu: thôn Đồng Dầu, xã Dục Tú.
• Đình Mạch Tràng: thôn Mạch Tràng, xã Cổ Loa.

109 Co Loa Citadel ©NCCong 2011-2019