Một Số Kinh Nghiệm Phòng Và Trị Bệnh Cảm Nắng, Cảm Nóng Cho Trâu ...

Về nguyên nhân chủ yếu do thời tiết, bệnh xảy ra chủ yếu trong điều kiện trâu bò nuôi nhốt ở mật độ cao, do vận chuyển đường dài, do bị trực tiếp ánh nắng chiếu vào. Do trâu bò bị làm việc quá sức trong những ngày nắng nóng (ở trâu bò cày, kéo) hoặc do chuồng trại nuôi nhốt không được che chắn, áp dụng các biện pháp  làm mát. Bệnh cám nắng thường xuất hiện ở thời gian giữa trưa đang nắng nóng, do con vật đang trên đường vận chuyện hoặc chuồng nuôi bị nắng trực tiếp chiếu vào. Bệnh cảm nóng có thể diễn ra ở trưa, chiều mà nguyên nhân chủ yếu do mật độ nhốt trong chuồng nuôi hoặc trên phương tiện vận chuyển quá cao.

Triệu chứng chung khi trâu, bò bị cảm nắng, cảm nóng thường biểu hiện thấy con vật ngây ngất, chân đi lảo đảo, niêm mạc tím bầm. Một thời gian ngắn sau đó, thấy con vật ở trạng thái căng thẳng, lồng lộn lên hoặc rất sợ hãi, hai mắt lồi lên, đỏ ngầu. Mạch nhanh, yếu, con vật thở rất khó khăn nếu không được chữa kịp thời con vật có thể chết, trước khi chết con vật té ngã, đồng tử thu hẹp, mất hẳn các phản xạ toàn thân. Bệnh có thể xảy ra trên nhiều con trong đàn hoặc chỉ một vài con trong đàn. Trường hợp đang vận chuyển trên xe hoặc nuôi nhốt ở mật độ cao có thể thấy cả đàn có triệu chứng ngây ngất, lờ đờ không linh hoạt, nhất là biểu hiện ở mắt thấy niêm mạc đỏ ửng.

Đề phòng bệnh bệnh cảm nắng, cảm nóng thực hiện một số biện pháp:

Cải tạp nâng cấp chuồng trại để đảm bảo thông thoáng, với chăn nuôi bò sữa cần lắp đặt hệ thống làm mát trong chuồng nuôi và hệ thống phun nước trên mái. Tăng cường trồng cây xanh xung quanh khu vực chuồng nuôi, nên trồng các loại cây dây leo (như cây bìm bìm, mướp, cây họ đỗ …) cho leo lên mái chuồng nuôi. Lắp hệ thống quạt điện trong chuồng nuôi để đảm bảo làm mát cho từng con và tạo độ thông thoáng trong chuồng.

Vào lúc nhiệt độ môi trường tăng quá cao, không nên cho trâu bò ăn quá no, tắm mát cho trâu bò bằng vòi xịt, hoặc dùng hệ thống phun sương, xịt nước lên mái chuồng và quan trọng nhất là cấp đầy đủ nước uống cho con vật. Mật độ nuôi nhốt, vận chuyển nên vừa phải, tốt nhất nên vận chuyển vào lúc trời mát, khi vận chuyển nên mang dự phòng các chất điện giải (như Han-Lytevit C) để hòa nước cho con vật uống. Đồng thời thực hiện tốt các quy trình chăn nuôi từ chăm sóc nuôi dưỡng, khai thác sữa, chế độ làm việc, vệ sinh thú y trong những ngày nắng nóng, kịp thời xử lý ngay khi phát hiện con vật có biểu hiện bệnh. Có như vậy sẽ đảm bảo sức khỏe cho đàn trâu bò trong những ngày nắng nóng.

Một số biện pháp và bài thuốc điều trị bệnh khi thấy trâu, bò có các biểu hiện triệu chứng của bệnh cảm nắng, cảm nóng:  

Khi đang vận chuyển hoặc do nuôi nhốt số lượng lớn, cần cho ngay co vật nghỉ ngơi vào khu vực có nhiều bóng cây mát, tách riêng từng con ra ở vị trí riêng nhằm giảm lượng khi độc do chính từ các con vật thải ra khi nhốt chung. Trường hợp con vật đang làm việc như cày, kéo thì cho con vậ nghỉ ngơi ngay chọn nơi mát để con vật yên tĩnh.

Dùng quạt mát, quạt thoảng từ phía trước cho con vật, tốt nhất dùng ở tốc độ vừa phải không dùng tốc độ quá cao (quạt thốc) để giúp cho con vật hạ nhiệt từ từ tránh làm con vật sốc, choáng.

Dùng khăn mát lau cho con vật, trước hết lau ở phần đầu, vùng mặt, sau đó xuống toàn thân, khoảng 1 -2 giờ sau có thể tắm cho con vật. Lưu ý không dùng nước lạnh rội ngay vào vùng đầu, mặt của  con vật hoặc khi con vật chưa có thời gian cân bằng trạng thái cơ thể đã dùng nước lạnh rội, tắm cho con vật (thực tế nhiều trường hợp đã gây chết ngay cho con vật khi xử lý như vậy). 

Bổ sung nước trực tiếp cho trâu bò, đây là biện pháp rất cần thiết áp dụng ngay khi đưa con vật vào nơi có bóng mát. Tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể để dùng một số biện pháp cho con vật uống nước như sau:

Cho uống nước mát, tốt nhất dùng một lượng muối hòa nước cho uống (01 thìa cà phê/10 lít nước). Dùng một trong các bài thuốc lá sau để cho uống:

Dùng 100 – 200 gr bột sắn dây với 2 – 3 lít nước hòa nước cho con vật uống trực tiếp hoặc dùng 100 – 200 gr hạt đỗ đen rang đun nước cho uống 2 – 3lít/lần, uongs 2 -3 lần/ngày

Dùng 0,5 – 01 kg lá Rau Má rã nhỏ cùng 20 – 30 gr muối tinh (01 thìa cả phê) sau đó hòa 1 – 2 lít nước cho con vật uống, bã rau má có thể cho con vật ăn trực tiếp hoặc tiếp tục hòa nước cho con vật uống.

Dùng 0,2 – 0,5 kg cây Diếp Cá rã nhỏ cùng 20 – 30gr muối tinh (1 thìa cà phê) hòa cùng 1 – 2 lít nước cho con vật uống trực tiếp.

Đun nước râu ngô hoặc cây bông lá đề cho con vật uống, con vật uống được bao nhiêu cho con vật uống tự do.

Dùng thuốc, chất điện giải cho con vật: ở những nơi có điều kiện, tiện việc dùng thuốc hoặc có thuốc dự phòng trên đường vận chuyển dùng ngày các loại thuốc điện giải như Han-Lytevit C, Vitamin C, ADE Bcom lex, đường Gluco, …)

Lưu ý việc dùng các loại lá, bột sắn dây, các chất điện giải có thể chia uống nhiều lần trong ngày để giúp cho con vật hấp thu tốt, nhanh chóng trở lại trạng thái bình thường đồng thời nâng cao sức đề kháng cho con vật. Có thể dùng một trong các loại lá, bột sắn dây nêu trên song cũng có thể dùng kết hợp nhưng lưu ý không dùng cùng lúc và dùng quá nhiều loại trong ngày.   

Trường hợp trâu bò biểu hiện các triệu chứng quá nặng như sốt cao, co giật, mắt lờ đờ, rãn đồng từ thì đồng thời áp dụng các biện pháp nêu trên và dùng một số thuốc trợ sức và hạ sốt như dùng Paracetamol 20 mg/kg thể trọng/lần cho uống 2 lần/ngày hoặc dùng Anagil 10 mg/kg thể trọng, tiêm bắp ngày 2 lần. Kết hợp dung thuốc trợ tim, hô hấp cho con vật bằng Caffeine hoặc Camphorate hoặc dùng Vitamine C liều cao (10 – 15 mg/kg thể trọng/lần), tiêm 2 lần/ngày. Khi trâu bò đã hồi phục, ăn uống được cần cho ăn thức ăn dễ tiêu, thức ăn chứa nhiều nước, thức ăn xanh giàu vitamin./.