Xemtailieu Tải về Một số phương pháp định lượng alkaloid thực vật
PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG MỘT SỐ ALKALOID TRONG THỰC VẬT NỘI DUNG I. Giới thiệu alkaloid II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật III. Kết luận và kiến nghị I. Giới thiệu alkaloid I. Giới thiệu alkaloid 1. Khái niệm Alkaloid là những hợp chất hữu cơ: Có chứa Nitơ (Nitơ có thể trong vòng hoặc ngoài vòng) Đa số có nhân dị vòng Có phản ứng kiềm Nguồn gốc chủ yếu từ thực vật I. Giới thiệu alkaloid 2. Cấu tạo MeO MeO COOH N NH2 MeO N MeO OMe H OMe Số nitơ: - thường từ 1 – 2 Loại vòng: - đa số: dị vòng Nitơ - một số: vòng Carbon Số vòng: - ít khi một vòng duy nhất - thường 2 – 5 vòng Bậc nitơ: bậc II (-NH-), thường là bậc III (=N-). N Me I. Giới thiệu alkaloid 3. Tính chất Có Oxi Lý tính: Trạng thái: O N N Me Thể rắn N Thể lỏng Mùi vị: đa số không mùi, có vị đắng và một số ít có vị cay. Màu sắc: hầu hết các alkaloid đều không màu, trừ một số alkaloid có màu vàng như berberin, palmatin, chelidonin,… Độ tan: - Alkaloid base không tan trong nước, dễ tan trong các dung môi hữu cơ như methanol, ethanol, chloroform, benzen,… - Muối alkaloid dễ tan trong nước, hầu như không tan trong các dung môi hữu cơ ít phân cực. I. Giới thiệu alkaloid 3. Tính chất Hoá tính - Tính kiềm. - Alkaloid tác dụng với acid tạo thành các muối tương ứng. - Alkaloid kết hợp với muối kim loại nặng (Hg, Bi, Pt) tạo ra muối phức. - Alkaloid phản ứng với một số thuốc thử gọi là thuốc thử alkaloid. II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật 1. Nguyên tắc Để định lượng được các alkaloid cần phải thực hiện chiết tách ra khỏi nguồn nguyên liệu trước, sau đó mới tiếp tục định lượng bằng các phương pháp khác nhau. Các alkaloid có tính kiềm nên trong thực vật thường tồn tại ở dạng muối với axit hữu cơ. Do vậy, có thể tách chúng ở dạng muối alkaloid hay ở dạng bazơ alkaloid. II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật 1. Nguyên tắc 1.1. Chiết rút các alkaloid ở dạng muối: Bột nguyên liệu Chiết bằng nước hoặc rượu đã được acid Cô thu hồi nước/ rượu hóa Alkaloid trong dịch acid Trích ly bằng dung môi hữu Kiềm hóa cơ Alkaloid trong dung môi hữu cơ Trích ly bằng dung môi hữu Acid hóa cơ Muối alkaloid trong môi trường acid Trích ly bằng dung môi hữu Kiềm hóa cơ Bazơ alkaloid trong dung môi hữu cơ Làm bay hơi dung môi hữu cơ Thu bazơ alkaloid tổng số II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật 1. Nguyên tắc 1.2. Chiết rút các alkaloid ở dạng bazơ: Bột nguyên liệu Xử lý bột nguyên liệu bằng kiềm mạnh/yếu Bột nguyên liệu đã được kiềm hóa Trích ly bằng dung môi hữu cơ Bazơ alkaloid trong dung môi hữu cơ Acid hóa Tách lấy lớp acid Muối alkaloid trong môi trường acid Trích ly bằng dung môi hữu Kiềm hóa cơ Bazơ alkaloid trong dung môi hữu cơ Làm bay hơi dung môi hữu cơ Thu bazơ alkaloid tổng số II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật 2. Phương pháp chung định lượng alkaloid 2.1. Phương pháp trọng lượng Phương pháp này dùng để xác định hàm lượng của bazơ hay muối alkaloid sau khi loại bỏ dung môi. Lọc dịch dung môi trích ly alkaloid vào bình đã biết trước trọng lượng Làm bay hơi dung môi Sấy khô đến trọng lượng không đổi Để nguội và cân II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật Định lượng caffein trong Chè bằng phương pháp trọng lượng: Nguyên tắc: Caffein có trong chè thường tồn tại ở dạng muối với các hợp chất hữu cơ. Khi xử lý nguyên liệu bằng NaOH hoặc NH4OH, caffein được giải phóng ra dưới dạng tự do (dạng bazơ), đồng thời cũng tương tác hợp chất khác ra dạng tự do. Sau khi dùng KMnO4 để phá bỏ tạp chất, loại tannin, dựa vào tính hòa tan của caffein cùng chloroform để chiết lấy caffeine. Sau khi đuổi hết dung môi sẽ thu được caffein ở dạng tinh thể. II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật Định lượng caffein trong Chè bằng phương pháp trọng lượng (tt): Sơ đồ: II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật Định lượng caffein trong Chè bằng phương pháp trọng lượng (tt): II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật Định lượng caffein trong Chè bằng phương pháp trọng lượng (tt): Tính toán kết quả: Trong đó: a - trọng lượng caffein thu được (g) A - trọng lượng chất khô của mẫu chè (g) II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật 2. Phương pháp chung định lượng alkaloid 2.2. Phương pháp thể tích Trong phương pháp này, phương pháp trung hòa được phổ biến hơn hết. Có hai trường hợp phổ biến sau đây: Chuẩn độ các bazơ alkaloid: Sau khi trích ly các bazơ alkaloid bằng dung môi hữu cơ, làm bay hơi dung môi. Cho vào một lượng dư acid đã biết trước dung dịch và nồng độ để hòa tan các bazơ alkaloid thành muối alkaloid. Lượng acid dư được chuẩn độ bằng kiềm với chỉ thị màu phenolphthalein. Người ta còn có thể tiến hành chuẩn độ trực tiếp phần alkaloid còn lại sau khi đã làm bay hơi dung môi bằng dung dịch axit với chất chỉ thị màu là metyl – da cam. II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật 2. Phương pháp chung định lượng alkaloid 2.2. Phương pháp thể tích Chuẩn độ các muối alkaloid: Các dung dịch nước/rượu của các muối alkaloid đã được tạo thành từ các alkaloid có tính bazơ yếu có đặc tính là không phản ứng với phenolphthalein. Do đó có thể chuẩn độ chúng bằng kiềm với chỉ thị màu phenolphthalein. Màu của dung dịch sẽ xuất hiện khi tất cả các bazơ được giải phóng ra khỏi muối alkaloid, còn axit được tạo ra từ muối sẽ kết hợp với kiềm đã dùng để chuẩn độ, giọt kiềm dư sẽ hiện màu với thuốc thử. II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật Định lượng caffein trong Chè bằng phương pháp thể tích: Nguyên tắc: Khi dung dịch chứa caffein nếu có mặt HCl thì dung dịch I 2 trong KI có thể làm cho toàn bộ caffein chuyển thành chất kết tủa ở dạng có công thức tổng quát C6H10N4KI4. Sau đó dùng natrithiosunfat (Na2S2O3) để biết nồng độ chuẩn lượng I2 để biết được lượng I2 đã tham gia phản ứng, từ đó tính ra lượng caffein có mặt trong dung dịch thí nghiệm. II. Một số phương pháp và quy trình định lượng alkaloid trong thực vật Định lượng caffein trong Chè bằng phương pháp thể tích (tt): Sơ đồ: Tải về bản full