'Mười Ngày Rung Chuyển Thế Giới'

“Tôi mong muốn cuốn sách được phát hành hàng triệu bản và dịch ra đủ mọi thứ tiếng vì nó rất sinh động khi diễn tả về những sự kiện cực kỳ quan trọng, giúp hiểu thế nào là cách mạng vô sản, thế nào là chuyên chính vô sản”, đó là những lời bình của Vladimir Ilyich Lenin - lãnh tụ thiên tài của cách mạng tháng Mười Nga về ấn phẩm “Mười ngày rung chuyển thế giới”. Và người đã đến nước Nga, đến Cung điện mùa Đông để viết nên tác phẩm xuất sắc về cuộc cách mạng vĩ đại ấy là John Reed - một nhà báo Mỹ.

Nhà báo Mỹ mang tâm hồn người cộng sản

Nhà báo John Reed sinh ngày 22/10/1887 trong một gia đình khá giả ở thành phố Portland, thuộc bang Oregon của Mỹ. Ngay từ khi còn nhỏ, John Reed luôn được gia đình cho học tại các ngôi trường danh tiếng nhất. Năm 1910, sau khi tốt nghiệp đại học Harvard, John Reed đã có dịp chu du tới nhiều miền đất lạ, gặp gỡ những con người xa lạ và tiếp cận với nhiều nền văn hoá, dòng tư tưởng mới. Sức hút của những chuyến đi xa, sự thôi thúc của một tâm hồn phóng khoáng, ưa giãi bày quan điểm, thích bùng nổ đã khiến ông quyết định chọn nghề báo.

Và trong những tháng ngày tác nghiệp, đặc biệt là trong những chuyến đi xa, như tới Mexico năm 1913 để viết về các cuộc cách mạng nước này cho tờ Metropolitan Magazine, tới quảng trường Madison Square Garden để viết về cuộc đình công của công nhân, hay tới Colorado để viết về cuộc thảm sát Ludlow… đã khiến cho John Reed dần có những suy nghĩ về giai cấp, về bóc lột, giàu nghèo... những tư tưởng của một người cộng sản mà bản thân ông có lẽ cũng không tự ý thức được. Và con đường dẫn ông tới nước Nga, đến với cách mạng tháng Mười cũng bắt đầu mở ra từ đấy.

Nhà báo Mỹ John Reed.

Sự ra đời của “Mười ngày rung chuyển thế giới”

John Reed đến Nga vào mùa hè năm 1917. Tại đây, ông đã được chứng kiến bước chuyển mình của xã hội Nga, báo trước một cơn bão cách mạng đang tràn đến. Bên cạnh chính quyền của chính phủ lâm thời giai cấp tư sản, có một chính quyền khác tồn tại song song của giai cấp công nhân, nông dân và binh lính nước Nga với các Xô viết đại biểu.

Khi Cách mạng Tháng Mười Nga nổ ra vào ngày 7/11/1917, John Reed đã thấy được sức mạnh của quần chúng công nông binh dưới sự dẫn dắt và lãnh đạo của những người Bolshevik. Ông đã có mặt ở các địa điểm nóng bỏng nhất, từ Cung điện Mùa đông ở thành Petrogradđến điện Smol'nyi trong những ngày khởi nghĩa giành chính quyền và cả ở bên các chiến lũy trên đường phố Moscow sục sôi cách mạng.

Có thể nói, những ngày sát cánh bên các chiến sĩ Bolshevik, lần diện kiến Lênin, hay những lần bị chính quyền Mỹ bắt giam… đã khiến những tư tưởng cộng sản, tư tưởng về cách mạng tháng Mười, về cái lý của những người cộng sản, của giai cấp công nhân đứng lên giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp thấm đẫm trong tâm hồn nhà báo - chiến sĩ John Reed. Và, “Mười ngày rung chuyển thế giới” đã ra đời trong hoàn cảnh ấy.

Với tất cả những gì đã cống hiến, John Reed đã trở thành người Mỹ, có lẽ là duy nhất cho tới nay, được an táng tại nghĩa trang dưới chân tường Điện Kremlin chỉ ít ngày trước dịp kỷ niệm 3 năm Cách mạng Tháng Mười.