Những Câu Hỏi Về Thịt Cóc: Lợi Và Hại

Câu 1: hiện nay xuất hiện người bán cóc dạo ngoài đường. Họ quảng cáo thịt cóc chữa bệnh biếng ăn, còi xương ở trẻ em. Vậy quảng cáo của họ có đúng hay không ?

Để hiểu đúng vấn đề này, chúng ta cùng xem lại một số khái niệm và nguyên nhân gây ra “biếng ăn’’ và “còi xương’’ ở trẻ em:

Có 4 nhóm nguyên nhân chính gây biếng ăn:

• Biếng ăn do tâm lý:

• Đây là nguyên nhân phổ biến nhất do cha mẹ không hiểu tâm sinh lý trẻ
• Bữa ăn của trẻ không được thoải mái, thích thú. Bữa ăn nhiều khi trở thành “cuộc chiến”, trẻ bị ép ngồi gò bó, bị la, bị nhéo, bị bóp mũi nếu không chịu há miệng, bị nhồi nhét dù bé không thấy đói… làm trẻ căng thẳng lâu ngày sẽ biếng ăn do bị … stress!
• Nguyên nhân do khiếm khuyết trong cách chế biến thức ăn cho trẻ:
• Cách ăn uống đơn điệu, xay nhuyễn các thức ăn … làm bé ngán
• Hoặc chỉ cho ăn nước thịt, nước rau, không cho ăn xác … dẫn đến thiếu chất đều gây biếng ăn …
• Nguyên nhân bệnh lý:
• Khi trẻ bị bệnh (tiêu chảy, viêm đường hô hấp, sốt nhiễm trùng, cảm cúm, lao sơ nhiễm, nhiễm sán lãi … )
• Trẻ suy dinh dưỡng gây nên thiếu 01 loạt chất dinh dưỡng như: Lysin, Protein, Kẽm, Magne … việc thiếu các chất này cũng gây biếng ăn.
• Nguyên nhân sinh lý:
• Ngay khi khỏe mạnh, cũng có những giai đoạn trẻ tự nhiên ăn ít hẳn đi trong vài ngày đến vài tuần mà vẫn chơi, vui vẻ đó là các giai đoạn trẻ mải … học hỏi, tìm hiểu môi trường xung quanh quên cả ăn. Các thời điểm đó thường trùng với lúc trẻ học các kỹ năng mới: biết ngồi, đứng, đi, học nói … sau đó trẻ ăn uống lại bình thường
• Ngoài ra cũng cần kể đến có khoảng dưới 5% trẻ sinh ra đã “lười bú” có thể ngủ hoặc nằm chơi suốt ngày mà không khóc đòi bú nếu mẹ không để ý cho bé bú thường xuyên cả ngày lẫn đêm.
• Cần phân biệt với “biếng ăn do cha mẹ”, tức là trẻ ăn uống bình thường, năng lượng một ngày được cung cấp đầy đủ, trẻ phát triển thể chất bình thường nhưng cha mẹ mong đợi trẻ phải ăn nhiều hơn, tăng cân nhanh hơn mức bình thường, nên cha mẹ luôn mang nỗi ám ảnh trẻ biếng ăn. Nhưng thực chất trẻ đã ăn đủ

Thế nào là còi xương ?

• Canxi có chức năng rất quan trọng trong cơ thể. Canxi tham gia vào các phản ứng chuyển hóa, điều hòa môi trường trong cơ thể như trong mạch máu, trong tế bào… Đặc biệt, Canxi là thành phần quan trọng trong cấu trúc xương và răng (99%), giúp xương phát triển vững chắc và giúp trẻ phát triển chiều cao. Chính vì thế, nếu không được cung cấp đủ canxi thì về lâu dài trẻ sẽ bị còi xương.
• Tuy nhiên, muốn canxi được hấp thu và sử dụng tốt thì cơ thể phải có đủ vitamin D, vì Vitamin D có tác dụng giúp cơ thể sử dụng tốt canxi và phospho để hình thành và duy trì hệ xương răng vững chắc. Nếu không có vitamin D, có khi cho dù trẻ ăn uống đủ canxi mà vẫn bị thiếu canxi. Do đó, ta còn gọi những trẻ còi xương là “còi xương do thiếu vitamin D”.
• Cơ thể trẻ em nhận được vitamin D từ 2 nguồn: Từ thức ăn động vật và thực vật: sữa mẹ, gan, trứng và một số loại rau quả. Tuy nhiên hàm lượng vitamin D có trong sữa mẹ hoặc thức ăn không nhiều. Bên cạnh đó, cơ thể tổng hợp vitamin D từ các tiền vitamin D ở dưới da, dưới tác động quang hóa của tia cực tím trong ánh sáng mặt trời. Đây là nguồn cung cấp chủ yếu vitamin D cho cơ thể.
• Như vậy khi trẻ được nuôi dưỡng không đầy đủ, không đúng, không được bú sữa mẹ, ăn bột quá sớm, trẻ đẻ non, trẻ bị các bệnh nhiễm khuẩn, suy dinh dưỡng, tiêu chảy kéo dài hoặc người mẹ khi mang thai không ăn uống đầy đủ … (làm cho trẻ thiếu canxi), cũng như khi trẻ thiếu ánh sáng mặt trời do nhà ở chật chội, tối tăm, do mặc quần áo quá nhiều hoặc trẻ bị “nhốt” trong nhà suốt ngày(gây thiếu Vitamin D) … dẫn đến trẻ sẽ dễ bị bệnh còi xương.

Thành phần dinh dưỡng thịt cóc:

Ưu điểm:

• Theo Bảng thành phần dinh dưỡng Việt Nam của Viện dinh dưỡng, cho thấy thịt cóc chỉ giàu đạm và kẽm chứ không có gì đặc biệt hơn (trong 100g bột cóc ăn được có 55,4g đạm và 65mg kẽm).
• Lượng đạm trong thịt cóc có giàu thật nhưng thịt heo, thịt gà, thịt ếch nếu biết chế biến giúp bé ăn tốt thì cũng cung cấp đạm cho trẻ không kém
• Lượng kẽm trong cóc không sánh được hải sản như sò, hến, hàu
• Lượng canxi và vitamin D trong thịt cóc coi như bằng không! Rất ít thực phẩm trong tự nhiên có lượng đáng kể Vitamin D. Nhiều vitamin D một chút, chỉ có thể kể đến dầu gan cá (nhất là những loại cá béo: cá thu, cá hú …), trứng gà, những loại dầu ăn được bổ sung vitamin D.

Như vậy, với những phân tích có cơ sở như trên cho thấy: thịt cóc cho dù giàu đạm và giàu kẽm nhưng không thể là “cứu cánh” duy nhất can thiệp trong vấn đề biếng ăn của trẻ, vốn dĩ rất gây ra do nhiều nguyên nhân. Mặt khác, thịt cóc, với hàm lượng canxi và Vitamin D “nghèo” coi như bằng không, rõ ràng không thể giúp bé phòng ngừa và điều trị bệnh còi xương được.

Câu 2: cóc chế biến không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, mủ cóc dính vào thức ăn thì tác hại thế nào ?

Bên cạnh những mặt lợi, ở góc độ dinh dưỡng của thịt cóc như đã được phân tích cho thấy chẳng phải quá “lớn lao”, “diệu kỳ” … như nhiều người vẫn đang lầm tưởng, thịt cóc còn chứa đựng những mặt hại gây hiểm hoạ không lường

Độc tố trong con Cóc:

• Ở gan, trứng, da, mủ (dịch tiết màu trắng đục từ các tuyến dưới da và mang tai, còn gọi là nọc cóc), mắt và hạch thần kinh (dọc hai sống lưng) của con cóc chứa rất nhiều bufotoxin – một chất cực độc, có thể gây chết người trong thời gian rất ngắn. Tỷ lệ gây ra tử vong của loại độc chất này rất cao, có những bệnh nhân tử vong ngay tại nhà hoặc trên đường tới bệnh viện. Ngoài ra, một số loài cóc còn chứa cả độc tố tetrodotoxin (độc tố có ở cá nóc) thông qua cơ chế cộng sinh với một số vi khuẩn.
• Chú ý rằng, độc tố trong thịt cóc không bị nhiệt phân huỷ. Cho nên, một khi độc tố của cóc, trong quá trình chế biến không an toàn, bị dính sang thịt cóc, độc tố sẽ không mất đi cho dù thịt cóc đã được nấu sôi hầm rục.

Vệ sinh an toàn thực phẩm:

• Nếu chỉ nghĩ đơn giản “vệ sinh an toàn thực phẩm” ở đây chỉ là chuyện sạch sẽ, đun chín nấu sôi và tự mua cóc về nhà làm là an toàn tuyệt đối (!), nghĩa là bạn đã phạm sai lầm. Vấn đề quan trọng nhất là cần đảm bảo độc chất của cóc không bị dây vào thịt cóc. Nhưng trong quá trình tự chế biến, làm sao chúng ta tin chắc rằng đã loại bỏ hoàn toàn cơ quan chứa chất độc của cóc mà không hề bị lây lan sang phần thịt cóc?
• Trong khi, đối tượng ăn thịt cóc tự chế biến đa phần là những trẻ em chậm tăng trưởng, suy dinh dưỡng hoặc người bệnh suy nhược … cần nâng cao thể trạng. Và chắc chắn là ở những người này, sức chống chọi với độc tố của cóc sẽ kém hơn nhiều so với người bình thường, do vậy, mỗi một khi ngộ độc xảy ra, tỷ lệ tử vong cao là điều không thể tránh khỏi
• Với lý do an toàn cho sức khoẻ là ưu tiên hàng đầu, người tiêu dùng nên nhớ, nếu sản phẩm thịt cóc hoặc bột cóc được chế biến từ những người bán cóc dạo, từ những cơ sở chưa có chứng nhận của Bộ Y tế, của cấp cơ quan có thẩm quyền… phải xem là sản phẩm không đáng tin cậy, rất có thể sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng.

Câu 3: Khi trẻ biếng ăn, còi xương thì nên ăn thịt cóc hay đến bác sĩ ?

• Với những phân tích như trên, rõ ràng cần đưa bé đến bác sĩ là ưu tiên số một
• Một số tài liệu Đông y có đề cập đến thịt cóc là nguồn dinh dưỡng rất giàu đạm, là một trong những bài thuốc chữa bệnh suy dinh dưỡng ở trẻ em. Tuy nhiên với những phân tích “lợi bất cập hại” nêu trên, nếu người tiêu dùng đã có điều kiện mua cá, nghêu sò hàu, thịt … thì không nên dùng thịt cóc. Đó là những loại thực phẩm dễ kiếm, dễ mua, giá trị dinh dưỡng không thua kém thịt cóc, lại bảo đảm sức khoẻ và an toàn tính mạng cho người sử dụng.

Câu 4: Trường hợp bị ngộ độc thịt cóc thì cha mẹ xử trí như thế nào ? Đã xảy ra ngộ độc chưa?

Đã xảy ra ngộ độc chưa ? Ngộ độc thịt cóc là một câu chuyện dài nhiều tập, xảy ra từ Bắc chí nam, từ nhẹ đến tử vong, từ trẻ em đến người già, từ ngộ độc một người cho đến ngộ độc cả gia đình cùng ăn thịt cóc … Những ca lâm sàng ngộ độc thịt cóc đều được ghi nhận và được phản ảnh trên thông tin báo đài hàng năm. Cho dù được cảnh báo, nhưng vẫn còn rất đông người tiêu dùng thiếu thông tin, vẫn còn đặt trọn niềm tin vào lợi ích siêu phàm vốn dĩ không có của thịt cóc; người bán cóc dạo và làm thịt cóc dạo một cách dã chiến không vệ sinh an toàn trên đường phố ngày một nhiều hơn … Hãy nhớ: thịt cóc vĩa hè lợi 01 những hiểm hoạ sức khoẻ là 10

Triệu chứng ngộ độc thịt cóc:

• Hiếm khi xảy ra trường hợp ngộ độc do đụng chạm, sờ mó phải cóc. Nhưng khi chất nhầy bài tiết của chúng dính vào một số vùng nhạy cảm như mắt, miệng… có thể gây ra hiện tượng rát bỏng, sưng phồng
• Nguy hiểm nhất là khi độc chất này được hấp thụ qua đường tiêu hóa (ăn phải) thì mới gây ra các triệu chứng ngộ độc mang tính hệ thống.
• Triệu chứng ngộ độc thường xảy ra sau khi ăn khoảng 1 giờ hoặc có thể sớm hơn (15 – 30 phút) nếu nạn nhân là trẻ nhỏ, suy dinh dưỡng hoặc là người lớn có uống rượu, bia. Triệu chứng bắt đầu bằng cảm giác chóng mặt, quay cuồng, đau như bị châm chích ở đầu ngón tay, ngón chân; kế đến là ói mửa dữ dội kéo dài, tiêu chảy, đau bụng, giảm huyết áp. Tiếp sau đó, các triệu chứng giống như bệnh suy tim có thể xuất hiện như loạn nhịp tim … và cuối cùng tử vong có thể xảy ra trong vòng vài giờ.

Xử trí đầu tiên của cha mẹ nếu trẻ bị ngộ độc thịt cóc:

• Khi chất nhầy bài tiết của cóc lỡ dính vào tay, mắt, miệng…, nên nhanh chóng rửa vùng tiếp xúc ngay lập tức nhiều lần bằng nước sạch.
• Trong trường hợp ngộ độc qua đường tiêu hóa (ăn phải), nên kích thích cho trẻ ói mửa ra thực phẩm
• Song song, cân phải di chuyển ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị.

THS BS DƯƠNG CÔNG MINH BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG THÀNH PHỐ