Nội Soi Người Không Mang Họ - Báo Công An Đà Nẵng

Thượng tá Nguyễn Văn Bình, người trực tiếp tham gia bắt giữ tên cướp khét tiếng Trương Hiền (tên thường gọi là Toọng) - vốn được xem là “mẫu” để xây dựng nhân vật tướng cướp trong bộ phim “Người không mang họ” - khẳng định, Toọng không phải nhân vật Trương Sỏi trong tiểu thuyết và bộ phim cùng tên này.

Tên cướp khét tiếng

Lần theo lời kể của Thượng tá Nguyễn Văn Bình - nguyên Phó Đội trưởng Đội Hình sự, Công an TP Vinh với 30 năm làm lính hình sự - người trực tiếp bắt giữ Trương Hiền (1957, quê Quảng Trị), chân dung tên cướp khét tiếng được biết đến với biệt danh Toọng dần hiện ra.

Những năm giữa thập kỷ 70 của thế kỷ trước, TP Vinh đang cố gắng gượng dậy sau những hoang tàn, đổ nát của chiến tranh phá hoại. Lợi dụng việc các đoàn bộ đội phục viên từ chiến trường ra Bắc, đám du thủ, du thực cũng trà trộn, trong đó có Trương Hiền. Đây là một tay trộm cắp, cướp bóc nổi tiếng, sau khi bẻ song sắt trại giam Đông Hà (Quảng Trị), y chạy trốn ra Vinh. Sỡ dĩ Trương Hiền chọn Vinh làm nơi dừng chân, bởi đây là nơi trung chuyển hàng hóa Bắc - Nam và cả sang Lào, là trạm dừng chân của khách buôn.

Với kinh nghiệm trộm cắp lâu năm cộng với sự liều lĩnh và không kém phần thông minh, ma mãnh, sau khi Trương Hiền có mặt tại thành Vinh, Y lần lượt quy tụ dưới trướng những thành phần bất hảo, trong đó không ít kẻ thuộc tầm cỡ “đại ca giang hồ” ở đây. Trương Hiền được đám đàn em xưng là “đại ca Toọng”. Dưới sự chỉ đạo của Toọng, toán cướp gieo rắc nỗi kinh hoàng khắp thành phố, nhất là những nơi buôn bán sầm uất và đặc biệt là trên tuyến xe lửa Vinh - Hà Nội trong suốt những năm 1977-1979.

Theo lời kể của Thượng tá Bình, Toọng cùng đàn em đã gây ra hàng loạt vụ cướp bóc ở các nhà ga hay điểm dừng chân. Có đêm, chúng “khoắng” sạch kho hàng ở khu vực vườn hoa Cửa Nam (Vinh) gồm thuốc lá, thuốc lào, vải... mang ra bãi cát ven sông Cửa Tiền chôn rồi tìm nguồn tiêu thụ. Khi các chiến sĩ đi từ chiến trường ra, Toọng chỉ đạo đàn em mặc quần áo bộ đội, trà trộn vào khu vực các nhà ga hay điểm nghỉ chân, lục ba lô lấy tài sản, súng... Trong những túi đồ đó, có những tài sản có giá trị nhưng cũng có những thứ quà vốn chỉ là kỷ niệm cho con như những con búp bê đưa từ miền Nam ra, bọn chúng cũng không bỏ qua.

Dưới sự chỉ đạo của Toọng, đám đàn em được trang bị mỗi người một khẩu súng để thực hiện việc cướp bóc. Từ cướp kho hàng, băng nhóm của Toọng còn cướp của khách đi tàu, đi xe đò. Chúng nhảy lên các chuyến tàu Bắc – Nam trấn lột của khách đi tàu, nếu ai chống cự, chúng dí súng rồi lột sạch.

“Có lần, băng nhóm của Toọng phát hiện có thầy giáo xách chiếc cặp da, nhảy xuống đoạn đường tàu vắng ở khu vực gần ga Vinh, nghĩ rằng có nhiều tài sản quý giá nên chúng áp sát, đe dọa để cướp, khi mở ra phát hiện trong cặp toàn tài liệu, giấy tờ, chúng ném xuống chân cầu. Hành tung của băng nhóm này diễn ra trắng trợn, manh động, liều lĩnh như chốn không người. Chính vì vậy, mỗi khi nghe tiếng có toán cướp đến, người dân đều chạy tán loạn trong sợ hãi. Băng nhóm của Toọng đã trở thành nỗi ám ảnh của người dân TP Vinh và các vùng phụ cận cũng như người buôn bán, khách đi tàu, xe...”, Thượng tá Bình nhớ lại.

Sau những phi vụ cướp bóc, có nhiều tiền bọn chúng đều nướng vào thuốc phiện và chơi gái. Những vụ cướp bóc, sẵn sàng xả súng qua đồn đại của giang hồ khiến người dân khiếp sợ, không dám chống cự.

Lúc bấy giờ, để triệt xóa băng nhóm này là cả một thách thức của cơ quan chức năng. Ty Công an Nghệ Tĩnh chỉ đạo Công an TP Vinh tổ chức truy quét, triệt phá. Cùng với sự phối hợp của Ty Nam Định và một số địa phương khác, các đối tượng trong băng nhóm của Toọng dần dần bị bắt giữ. Tuy nhiên, sau khi đám đệ tử thân tín bị bắt, Toọng vẫn không hề sợ hãi mà tiếp tục hoạt động như thách thức cơ quan chức năng. Sau khi đốt hết tiền vào các trò chơi vô bổ, Toọng lại tự mình đi “kiếm ăn” rồi thu nạp đệ tử mới. Trước sự manh động liều lĩnh của băng nhóm này, Ty Công an báo cáo, đề nghị Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Nghệ An phối hợp truy bắt. Một đơn vị đặc công được điều từ huyện Nghi Xuân sang mai phục. Tuy nhiên, sau khi “đánh hơi” được nguy hiểm, nhóm của Toọng lại “án binh bất động” một thời gian, khi cảm thấy an toàn mới tiếp tục hoạt động trở lại.

Sa lưới pháp luật

Theo Thượng tá Nguyễn Văn Bình, cũng bởi sự manh động, lọc lõi của đối tượng cầm đầu Trương Hiền nên lực lượng Công an phải mất khá nhiều thời gian và công sức mới triệt xóa được. Trương Hiền bị bắt 3 lần nhưng hai lần trước hắn đều tìm cách vượt ngục hoặc được đàn em mang theo vũ khí yểm hộ để trốn khỏi nhà tạm giữ Công an TP Vinh. Sau khi trốn thoát, đối tượng này mai danh ẩn tích tận 3-4 tháng rồi mới tiếp tục hoạt động. Có lần, Trung tá Phạm Hồng Quang, thời điểm đó đang phụ trách chốt chặn trước cổng chợ Vinh phát hiện Toọng vừa cướp ở trong chợ ra. Nhưng khi thấy bóng dáng Công an, y rút 2 tay hai súng bắn xối xả về phía Trung tá Quang rồi chạy thoát.

Trưa 9-3-1979, Trung úy Nguyễn Văn Bình và Thiếu úy Nguyễn Văn Học mặc thường phục, mai phục tại khu vực chợ Vinh thì phát hiện Toọng từ trong chợ đi ra. Nhác thấy bóng dáng Công an, Toọng rút súng bắn 3 phát liên tiếp, hai cán bộ Công an phải lăn xuống đường mới tránh được hướng đi của viên đạn. “Trong lúc viên đạn tiếp theo bị kẹt, chúng tôi mới lập tức lao vào, tôi chụp lấy cánh tay trái của Toọng, bẻ quặt ra sau lưng, Toọng thả khẩu súng ở tay phải để đánh lại. Hai bên lao vào vật lộn, y lùn nhưng béo và khỏe, khiến cả hai rơi xuống ruộng rau muống. Lúc này người dân ùa đến, hỗ trợ chúng tôi khống chế và bắt giữ được Trương Hiền. Khi áp giải đối tượng này từ chợ Vinh về trụ sở, người dân kéo theo rất đông và lấy đá ném vào người y, anh em chúng tôi khá vất vả để đưa đối tượng về”, Thượng tá Bình nhớ lại.

Khi Toọng bị bắt giữ, Ty Công an tỉnh Quảng Trị cử người ra phối hợp, xác minh một vụ cướp xe máy, giết người, vứt xác xuống ống cống xảy ra ở khu vực đường 9 - Khe Sanh trước đó. Trương Hiền khai nhận chính y là người đã gây ra vụ việc trên. Qua thu thập chứng cứ, cơ quan Công an xác định Trương Hiền và đồng bọn thực hiện hàng loạt vụ trộm cắp, cướp giật tải sản và giết người.

Tháng 8-1980, phiên tòa lưu động xét xử Trương Hiền và 9 đồng bọn được mở ra và đã có 4 bản án tử hình dành cho Trương Hiền, Đậu Kim Sơn, Trần Đức Lợi, Đoàn Thanh, 4 bản án chung thân, 1 bản án 20 năm và 1 bản án 15 năm tù...

Sau đó, Trương Hiền làm đơn chống án xin ân giảm án tử hình, tuy nhiên Chủ tịch nước Trường Chinh đã bác đơn xin ân giảm và Toọng cùng đồng bọn bị xử bắn vào tháng 6-1982 tại núi Dũng Quyết, TP Vinh, kết thúc cuộc đời ngắn ngủi ở tuổi 25. Sau này, giai thoại về Toọng được người dân lưu truyền khắp nơi. Tuy nhiên, nhiều người đã nhầm lẫn nhân vật Toọng với nhân vật trong bộ phim “Người không mang họ”.

Theo Thượng tá Nguyễn Văn Bình, Toọng, tức là Trương Hiền, còn có tên gọi khác là Trương Vui hay Đức là đối tượng hình sự, bị kết tội cướp tài sản, trộm cắp tài sản và giết người, bị tuyên án tử hình. Còn nhân vật Trương Sỏi trong tiểu thuyết “Người không mang họ” chuyên cướp của người giàu chia cho người nghèo, sau chuyển thể thành bộ phim nhựa cùng tên, nhất quyết đó không phải là Toọng.

DƯƠNG HÓA