Phân Biệt 'evolution' Và 'revolution' - VnExpress

Thầy giáo tiếng Anh Seally Nguyen chỉ ra khác biệt giữa hai từ dễ nhầm lẫn trong tiếng Anh. 

"Evolution" thường được dịch sang tiếng Việt là "tiến hóa". Từ điển định nghĩa "evolution" là "sự phát triển từ từ của một cái gì đó từ trạng thái này sang trạng thái khác". Sự thay đổi dần về trạng thái này thường mang ý nghĩa tích cực, một sự phát triển tiến lên.

Đó có thể là sự thay đổi hành vi của con người qua từng thời kỳ, sự thay đổi của xã hội trong một giai đoạn hoặc sự thích nghi với môi trường của một số sinh vật… Để dễ tưởng tượng, bạn có thể gắn liền từ "evolution" với thuyết tiến hóa - “theory of evolution” của Darwin. Trong đó, ông cho rằng con người tiến hóa dần dần qua từng thời kỳ từ vượn người thành người.

Một lưu ý là "evolution" không dễ nhận ra, vì nó diễn ra trong thời gian dài và khó quan sát. Người ta thường cần thu thập số liệu, kiểm chứng và đánh giá mới có thể kết luận về "evolution".

Trong khi đó, "revolution" bắt nguồn từ tiếng Latin, có nghĩa gốc là "một bước ngoặt". Từ này thường được dịch sang tiếng Việt thành "cuộc cách mạng". "Revolution" có thể hiểu là một sự thay đổi đột ngột, nhanh chóng và toàn diện. Nó bao gồm sự thay đổi căn bản trong cấu trúc tổ chức hoặc quyền lực chính trị được diễn ra trong một thời gian ngắn. Đây cũng là sự khác biệt căn bản giữa "revolution" và "evolution".

Cần lưu ý rằng, một "revolution" sẽ mang lại thay đổi về văn hóa, kinh tế và thậm chí là chính trị. Để dễ hiểu, chúng ta có thể liên hệ đến cuộc cách mạng Pháp (French Revolution) năm 1789 lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế và xây dựng nền dân chủ cộng hòa, đã thay đổi căn bản diện mạo chính trị ở Pháp.

Các cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật (scientific revolution) tạo ra sự thay đổi căn bản về phương thức sản xuất, cơ cấu kinh tế và xã hội của các quốc gia trong một thời gian ngắn. Các cuộc cách mạng về tư tưởng (philosophical revolutions) cũng nhiều lần làm chấn động toàn thế giới.

Tóm lại, sự khác biệt giữa "evolution" và "revolution" là:

- "Evolution" nói về sự thay đổi dần dần từ trạng thái nọ sang trạng thái kia; "revolution" thì là một bước ngoặt, sự thay đổi đột ngột, toàn diện của trạng thái.

- "Evolution" diễn ra trong thời gian dài, "revolution" diễn ra trong thời gian ngắn.

- "Evolution" cần có sự quan sát tỉ mỉ, phân tích thận trọng và những giả thuyết được kiểm chứng mới có thể nhận ra được, còn "revolution" tạo ra sự thay đổi về các điều kiện văn hóa, kinh tế, chính trị - xã hội mà ai cũng có thể nhận ra.

Seally Nguyen