Tiếng Anh Cổ - Wikipedia

Tiếng Anh cổ
Ænglisc, Anglisc, Englisc
Một vài từ trong trang đầu Beowulf, với các từ "ofer hron rade", nghĩa là "trên con đường (biển) của cá voi". Đây là một ví dụ về phong cách văn của tiếng Anh cổ, gọi là kenning.
Phát âm	[ˈæŋliʃ]
Khu vực	Anh (trừ cực tây nam và tây bắc), nam và đông Scotland, và phần dọc biên giới miền đông của Wales.
Phân loại	Ấn-Âu German German Tây Ingvaeon Anglo-Frisia Gốc Anh Tiếng Anh cổ
Phương ngữ	Kent Mercia Northumbria Tây Saxon
Hệ chữ viết	Chữ rune, sau đó là chữ Latinh.
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	ang
ISO 639-3	ang
Glottolog	olde1238[1]
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Anh cổ (Ænglisc, Anglisc, Englisc, phát âm [ˈeŋɡliʃ] hay [ˈæŋɡliʃ]) hay tiếng Anglo-Saxon[2] là dạng cổ nhất của tiếng Anh, từng được nói tại Anh, nam và đông Scotland vào thời sơ kỳ Trung Cổ. Nó được mang đến đảo Anh bởi người Anglo-Saxon có lẽ vào giữa thế kỷ 5, và những tác phẩm văn học tiếng Anh cổ đầu tiên có niên đại vào giữa thế kỷ 7. Sau cuộc xâm lược của người Norman năm 1066, tiếng Anh bị thay thế, trong một thời gian, như ngôn ngữ của giới thượng lưu bởi tiếng Anglo-Norman, một ngôn ngữ gần gũi với tiếng Pháp. Trong khi đó, tiếng Anh tiếp tục phát triển thành dạng tiếp theo, gọi là tiếng Anh trung đại.

Tiếng Anh cổ phát triển từ một tập hợp các phương ngữ Anglo-Frisia hay German biển Bắc từng được nói bởi các tộc người German thường gọi là người Angle, người Saxon, và người Jute. Do người Anglo-Saxon dần thống trị Anh, ngôn ngữ của họ cũng dần thay thế các ngôn ngữ của Anh thuộc La Mã: tiếng Britton chung (một ngôn ngữ Celt, tiền thân của tiếng Wales), và tiếng Latinh (được mang đến bởi người La Mã). Tiếng Anh cổ có bốn phương ngữ chính, tương ứng với bốn vương quốc Anglo-Saxon: Mercia, Northumbria, Kent và Tây Saxon. Phương ngữ Tây Saxon là cơ sở cho dạng chuẩn văn học của tiếng Anh cổ thời kỳ sau,[3] dù các dạng chính của tiếng Anh trung đại và hiện đại phát triển chủ yếu từ phương ngữ Mercia. Giọng nói tại phần đông và bắc Anh chịu ảnh hưởng nặng từ tiếng Bắc Âu cổ do sự cai trị của người Scandinavia bắt đầu từ thế kỷ thứ 9.

Văn bản

[sửa | sửa mã nguồn]

Dưới đây là văn bản Kinh Lạy Cha trong phương ngữ văn học Tây Saxon đã chuẩn hóa, với dấu macron để biểu thị nguyên âm dài:

Dòng	Nguyên bản	IPA	Bản dịch tiếng Anh hiện đại
[1]	Fæder ūre þū þe eart on heofonum,	/ˈfæ.derˈuː.reθuːθeæɑrtonˈheo.vo.num/	Father of ours, thou who art in heavens,
[2]	Sī þīn nama ġehālgod.	/siːθiːnˈnɑ.mɑje.ˈhɑɫ.ɡod/	Be thy name hallowed.
[3]	Tōbecume þīn rīċe,	/toː.be.ˈku.meθiːnˈriːt͡ʃe/	Come thy riche (kingdom),
[4]	ġewurþe þīn willa, on eorðan swā swā on heofonum.	/je.ˈwur.ðeθiːnˈwi.lːɑonˈeor.ðanswɑːswɑːonˈheo.vo.num/	Worth (manifest) thy will, on earth as also in heaven.
[5]	Ūre ġedæġhwāmlīcan hlāf syle ūs tō dæġ,	/ˈuː.reje.ˈdæj.ʍɑːm.ˌliː.kɑnl̥ɑːfˈsy.leˈuːstoː.ˈdæj/	Our daily loaf do sell (give) to us today,
[6]	and forġyf ūs ūre gyltas, swā swā wē forġyfað ūrum gyltendum.	/ɑndfor.ˈjyfuːsˈuː.reɡyl.ˈtɑsswɑːswɑːweːfor.ˈjy.fɑθuː.rumɡyl.ˈten.dum/	And forgive us our guilts as also we forgive our guilters[4]
[7]	And ne ġelǣd þū ūs on costnunge, ac ālȳs ūs of yfele.	/ɑndneje.læːdθuːuːsonkost.ˈnuŋ.ɡeɑkɑː.ˈlyːsuːsofy.ˈve.le/	And do not lead thou us into temptation, but alese (release/deliver) us of (from) evil.
[8]	Sōþlīċe.	/ˈsoːð.liː.t͡ʃe/	Soothly (Truly).

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Tiếng Saxon cổ
• Tiếng Anh trung đại

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, biên tập (2013). "Old English". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. ^ Vào thế kỷ 16, thuật ngữ Anglo-Saxon được dùng để chỉ tất cả những thứ vào thời kỳ này tại Anh, gồm ngôn ngữ, văn hóa, và con người. Dù vẫn là cách gọi thông thường với hai khía cạch sau, thứ ngôn ngữ cổ tại Anh dần được gọi phổ biến hơn là "Old English" khi dần về cuối thế kỷ 19, do kết quả của chủ nghĩa dân tộc chống German trong xã hội quanh thập niên 1890 và đầu 1900. Tuy vây, nhiều tác giả vẫn dùng cái tên "Anglo-Saxon" cho ngôn ngữ này. Crystal, David (2003). The Cambridge Encyclopedia of the English Language. Cambridge University Press. ISBN 0-521-53033-4.
3. ^ Baugh, Albert (1951). A History of the English Language. London: Routledge & Kegan Paul. tr. 60–83, 110–130 (Scandinavian influence).
4. ^ Lit. a participle: "guilting" or "[a person who is] sinning"; cf. Latin cognate -ant/-ent.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Có sẵn phiên bản Tiếng Anh cổ của Wikipedia, bách khoa toàn thư mở

Bản mẫu:Wiktionary category

Wikisource tiếng Việt có toàn văn tác phẩm về: Bright's Anglo-Saxon Reader/An Outline of Anglo-Saxon Grammar Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Tiếng Anh cổ.

• Old English/Modern English Translator
• Old English (Anglo-Saxon) alphabet
• Old English Letters Lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2014 tại Wayback Machine
• Downloadable Old English keyboard for Windows and Mac tại Wayback Machine (lưu trữ ngày 23 tháng 6 năm 2010)
• Another downloadable keyboard for Windows computers
• Guide to using Old English computer characters Lưu trữ ngày 25 tháng 2 năm 2016 tại Wayback Machine (Unicode, HTML entities, etc.)
• The Germanic Lexicon Project
• An overview of the grammar of Old English tại Library of Congress Web Archives (lưu trữ ngày 16 tháng 11 năm 2001)
• The Lord's Prayer in Old English from the 11th century (video link)

Dictionaries

• Bosworth and Toller, An Anglo-Saxon dictionary
• Old English – Modern English dictionary tại Wayback Machine (lưu trữ ngày 2 tháng 7 năm 2005)
• Old English Glossary tại Wayback Machine (lưu trữ ngày 22 tháng 2 năm 2012)
• Dictionary of Old English

Lessons

• Old English Lessons tại Wayback Machine (lưu trữ ngày 20 tháng 2 năm 2016) (free online through the Linguistics Research Center Lưu trữ ngày 23 tháng 5 năm 2016 tại Wayback Machine at UT Austin)
• The Electronic Introduction to Old English tại Wayback Machine (lưu trữ ngày 7 tháng 9 năm 2015)
• Learn Old English with Leofwin
• Old English Made Easy tại Wayback Machine (lưu trữ ngày 3 tháng 5 năm 2009)

x t s Từ điển tiếng Anh
Tiếng Anh cổ và tiếng Anh Trung đại	An Anglo-Saxon Dictionary Dict. of Old English Middle English Dictionary
Lịch sử	Edward Phillips' (1658) John Kersey's (1702) Nathan Bailey's (1721) Samuel Johnson's (1755) Noah Webster's (1828) Century (1889–91)
Tiếng Anh Mỹ	American Heritage Dict. of American English Dict. of American Regional English New Oxford American Oxford American Random House Webster's Webster's New World Webster's Third New International World Book Dictionary
Tiếng Anh Anh	Chambers Collins Oxford English, Concise Oxford English, Shorter Oxford English, Historical Thesaurus, Oxford Dictionary of English Penguin
Tiếng Anh Canada	List of Canadian English dictionaries
Tiếng Anh Úc	Australian National Australian Oxford Macquarie
Trực tuyến	Wiktionary Collaborative International Dict. of English OmegaWiki Urban Dictionary Wordnik
Dành cho người học/ESL	Cambridge Advanced Learner's Collins COBUILD Advanced Longman Dict. of Contemporary English Macmillan English Dict. for Advanced Learners Merriam-Webster's Advanced Learner's Oxford Advanced Learner's

Bản mẫu:History of English Bản mẫu:Germanic philology

Cơ sở dữ liệu tiêu đề chuẩn
Quốc tế	GND
Quốc gia	Hoa Kỳ Pháp BnF data Nhật Bản Cộng hòa Séc Latvia Israel
Khác	IdRef Yale LUX