Vụ Cựu Thứ Trưởng Nguyễn Việt Tiến, Một Thách Thức Cho Báo Chí ...

Nhiều người Việt Nam cả trong và ngoài nước quan tâm đến vụ án này cũng đưa ra các nhận xét về công và tội của ông Tiến có nhiều điểm trái ngược nhau.

Vụ án Nguyễn Việt Tiến có thể tạm xem là chấm dứt vào ngày 25 tháng Ba vừa qua sau tròn 2 năm điều tra khi Phó Viện Trưởng Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao tuyên bố cơ quan công tố đình chỉ điều tra hai tội danh đã khởi tố, miễn trách nhiệm hình sự với tội danh còn lại, và sẽ đề nghị khôi phục quyền lợi hợp pháp. Tựu chung, ông Nguyễn Việt Tiến gần như trắng án, còn được phục hồi danh dự và chức vụ! Câu chuyện về "vụ Nguyễn Việt Tiến" để lại nhiều câu hỏi, nhiều thắc mắc.

Diễn tiến vụ truy tố ông Nguyễn Việt Tiến

Những thời điểm quan trọng trong 2 năm qua: • Tháng Tư, 2006: Ông Tiến bị bắt và truy tố. • Tháng Bảy, 2006: Một thiếu tướng công an bị thôi chức trưởng Cơ Quan Cảnh Sát Điều Tra vì tình nghi liên quan đường dây chạy án vụ PMU 18. Mười tháng sau, viên tướng này được tuyên bố vô can. • Tháng Tám, 2006: Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao gia hạn tạm giam lần thứ nhất, kéo dài 4 tháng đối với ông Nguyễn Việt Tiến. • Tháng 11, 2006: Đơn xin tại ngoại của ông Tiến không được chấp thuận. • Tháng 12, 2006: Gia hạn tạm giam lần thứ hai, kéo dài đến tháng Tư, 2007. • Tháng Tư, 2007: Thêm tội danh "lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" với khung hình phạt từ 3 đến 12 năm tù. • Tháng 10, 2007: Được tại ngoại theo quyết định của Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao. Trong giai đoạn này, Bộ Công An khẳng định đủ căn cứ truy tố ông Nguyễn Việt Tiến. • Cuối tháng Ba, 2008: Viện Kiểm Sát đình chỉ điều tra hai tội danh đã khởi tố, miễn trách nhiệm hình sự với tội danh còn lại và tuyên bố sẽ đề nghị khôi phục quyền lợi hợp pháp cho ông Nguyễn Việt Tiến. • Tháng Tư, 2008: Nguyễn Việt Tiến yêu cầu Viện Kiểm Sát ra quyết định thêm nữa, để ông được hoàn toàn vô tội.

Rõ ràng tại thời điểm ấy ở Bộ Giao Thông Vận Tải, Nguyễn Việt Tiến đang là ‘ngôi sao sáng’... Trong bối cảnh như vậy, chắc là cơ quan điều tra đã khởi tố điều tra với ông Tiến, vừa có cả vấn đề về pháp lý, vừa có cả vấn đề dư luận.

Ông Hoàng Nghĩa Mai

Thâu nhặt và nhận định của báo chí

“Cho đến nay, chúng ta không thể biết được ông Tiến thật sự có tội hay không, ngoài một sự thật là Viện Kiểm Sát cho đình chỉ điều tra 2 tội danh đồng thời miễn truy cứu trách nhiệm hình sự tội danh còn lại.

Còn một điều nữa, hết sức nguy hiểm đối với hệ thống tư pháp Việt Nam, đó là những quyết định bắt giam, điều tra, được đặt trên nền tảng của dư luận. Điều này đã được Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao thừa nhận sau khi tuyên bố quyết định với đối ông Tiến." Trên đây là lời nhận định của một nhà báo Việt Nam, mà vì sự tế nhị của vấn đề, đài RFA không nêu danh tánh và phát đoạn ghi âm phỏng vấn. Lời trích từ ông Hoàng Nghĩa Mai, phó Viện Trưởng Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao trong bản tin của Báo Pháp Luật Thành Phố Hồ Chí Minh ra vào thời điểm ông Tiến được trả tự do, đề cập: "Rõ ràng ở thời điểm ấy (năm 2006) ở Bộ Giao Thông Vận Tải, Nguyễn Việt Tiến đang là 'ngôi sao sáng'. Và nếu con đường phát triển thuận lợi thì Nguyễn Việt Tiến không phải là Nguyễn Việt Tiến bây giờ mà phải có cái gì khác hơn nữa. Trong bối cảnh như vậy, chắc là cơ quan điều tra đã khởi tố điều tra với ông Tiến, vừa có cả vấn đề về pháp lý, vừa có cả vấn đề dư luận."

Bài báo trích thêm rằng, vào thời điểm ấy, các vụ đánh bạc lên đến cả triệu rưỡi đô la của Bùi Tiến Dũng, những đường dây chạy án, và "hàng loạt vấn đề bùng nhùng" khiến cho "dư luận nhìn vào chỗ ấy là đen tối." Lời phát biểu của ông Phó Viện Trưởng Kiểm Sát tiết lộ nhiều điều bất ngờ. Có thể hiểu nôm ra rằng, ông Nguyễn Việt Tiến bị bắt vì ông Tiến là "ngôi sao sáng," và vì sức ép dư luận. Nhà báo ẩn danh nhận định tiếp: Trong rất nhiều trường hợp, báo chí Việt Nam được chính quyền sử dụng như một công cụ. Và thậm chí, một số tờ báo tự cho mình một trách nhiệm rất sai trái, là kết hợp, sát cánh với các cơ quan điều tra, cơ quan chính quyền trong nhiều chuyện khác. Như vậy có nghĩa là báo chí không có sự độc lập cần thiết.

Trong vụ Nguyễn Việt Tiến, rõ ràng là Nguyễn Việt Tiến bị báo chí bươi móc đời tư, mô tả như một người rõ ràng phạm tội ngay trong những giờ đầu tiên ông ta bị bắt. Rất nhiều báo, đặc biệt là báo miền Bắc, viết rất nhiều bài mô tả ông Tiến không ra gì.

Cho đến nay, chúng ta không thể biết được ông Tiến thật sự có tội hay không, ngoài một sự thật là Viện Kiểm Sát cho đình chỉ điều tra 2 tội danh đồng thời miễn truy cứu trách nhiệm hình sự tội danh còn lại. Bên cạnh vai trò báo chí Việt Nam trong vụ Nguyễn Việt Tiến, hãy thử tìm hiểu một vài lời phát biểu của Viện Kiểm Sát liên quan đến việc xét xử ông Tiến.

Nguyễn Việt Tiến bị báo chí bươi móc đời tư, mô tả như một người rõ ràng phạm tội ngay trong những giờ đầu tiên ông ta bị bắt. Rất nhiều báo, đặc biệt là báo miền Bắc, viết rất nhiều bài mô tả ông Tiến không ra gì.

Một nhà báo trong nước

Những phát biểu lửng từ cơ quan tư pháp

Thứ nhất, Viện Kiểm Sát cho rằng một trong những hành vi khiến ông Nguyễn Việt Tiến bị điều tra là sự điều động xe hơi cho một số đơn vị mượn dùng.

Các hành vi này, theo kết luận của Viện Kiểm Sát, là không đủ cơ sở truy tố, vì việc chuyển tài sản này đều có chỉ đạo với cả bút phê của các Bộ Trưởng tiền nhiệm. Dư luận đặt câu hỏi, các bộ trưởng trước thời ông Tiến, tức là những người đã "làm" để ông Tiến "lãnh" hậu quả, sẽ chịu trách nhiệm ra sao? Ông Nguyễn Việt Tiến và luật sư Hoàng Văn Dũng đã nhiều lần gởi đơn lên Viện Kiểm Sát, phản bác cáo buộc của Cơ Quan Điều Tra. Quan điểm của ông Tiến và luật sư Dũng là ông Tiến không hề được giao quản lý tài sản ở PMU 18. Công việc quản lý nói chung, từ năm 2002, đã có một thứ trưởng khác đảm nhiệm. Dư luận lại đặt câu hỏi, vị thứ truởng khác đó, là ai? Có sẽ chịu trách nhiệm như là ông Tiến đã chịu trong 2 năm vừa qua? Trên tờ Sài Gòn Giải Phóng, một bài báo hồi cuối tháng Ba vừa qua dẫn lời ông Phó Viện Trưởng Viện Kiểm Sát, rằng "lúc khởi tố vụ án, bối cảnh thông tin hoàn toàn bất lợi cho phía ông Tiến… Mọi chuyện bắt đầu từ vụ Bùi Tiến Dũng đánh bạc hàng triệu đô la rồi tổ chức đường dây chạy án, người ta lần ra người tiền nhiệm là Nguyễn Việt Tiến. Thế còn vì sao lại chọn ông Tiến, ngoài vấn đề có tính chất rất vô tư khách quan, còn chuyện đằng sau nữa không thì tôi không rõ." Những phát biểu của ông Phó Viện Trưởng về hoàn cảnh và quyết định bắt giam thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến thường được bỏ lửng, có thể tạo cho dư luận nhiều cách suy nghĩ khác nhau. Người ta tự hỏi, tại sao "chọn" ông Tiến, và tại sao lại "còn chuyện đằng sau"? Dư luận đặt câu hỏi, là với tư cách công tố, tại sao Viện Kiểm Sát không tìm hiểu lý do ông Tiến được chọn ra để điều tra, và đằng sau đó là chuyện gì?

Trên đây là một vài nhận định liên quan đến vai trò báo chí và tính độc lập của hệ thống tư pháp Việt Nam trong vụ xử ông cựu thứ trưởng Bộ Giao Thông Vận Tải Nguyễn Việt Tiến. Những phát biểu thường được bỏ lửng của ông Phó Viện Trưởng Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao về trường hợp bắt giam ông Tiến có thể đưa đến nhiều cách hiểu khác nhau. Trong bài thứ hai, biên tập viên Thiện Giao sẽ tiếp tục trình bày ý kiến của một nhà báo Việt Nam về vụ này, trong đó nhà báo ấy cho rằng cách hành xử sắp tới của báo chí Việt Nam về kết luận ông Tiến vô tội sẽ là tiền đề tạo niềm tin nơi dư luận.

Theo dòng thời sự:

[ - Vụ cựu Thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến, một thách thức cho báo chí Việt Nam (phần 2)Opens in new window ]

[ - Hai ký giả bị bắt vì những bài viết về vụ PMU18Opens in new window ]