Xéc Măng ô Tô - Dấu Hiệu Hư Hỏng Và Thay Thế | DPRO Việt Nam

Xéc măng hay còn gọi là bạc piston là một chi tiết quan trọng của động cơ ô tô, nó đảm nhận nhiều chức năng mà không có thiết bị nào thay thế được.

Vì vậy việc tìm hiểu về xéc măng ô tô là khá cần thiết. Xéc măng là gì? Chức năng của nó trong hệ thống động cơ là gì?

Bài viết này DPRO sẽ cùng bạn đi tìm hiểu về xéc măng động cơ ô tô.

Mục lục nội dung bài viết

• Xéc măng là gì ?
  • Yêu cầu về chất liệu làm nên loại xéc măng
  • Phân loại các loại xéc măng
• Chức năng của xéc măng
  • Nguyên lí hoạt động của xéc măng
• Những dấu hiệu cần thay xéc măng ô tô
  • Các phương pháp kiểm tra xéc măng:
• Lựa chọn và thay xéc măng ô tô
  • Thay xéc măng ô tô bao nhiêu tiền ?
  • Hướng dẫn cách tự thay xéc măng

Xéc măng là gì ?

Bạn có biết “xéc măng là gì?” và vị trí của “xéc măng nằm ở đâu?”

Xéc măng hay còn gọi là bạc Piston là phiên âm tiếng việt từ chữ gốc tiếng anh là segment. Chúng là những vòng tròn hở bằng kim loại nằm ở các rãnh trên đầu piston.

Đây là một trong những chi tiết có chức năng rất quan trọng trong hệ thống động cơ ô tô.

Xéc măng phải làm việc trong điều kiện khắc nhiệt như:

• Chịu nhiệt độ cao
• Áp suất và va đập lớn
• Ma sát mài mòn nhiều
• Chịu sự ăn mòn hóa học của khí cháy và dầu nhờn

Yêu cầu về chất liệu làm nên loại xéc măng

Vì xéc măng làm việc trong điều kiện khắc nhiệt, nên vật liệu chế tạo cần có những yêu cầu riêng. Cụ thể là:

• Vật liệu chế tạo phải có hệ số ma sát nhỏ và hệ số giãn nở vì nhiệt nhỏ.
• Phải có độ cứng thích hợp để chịu mài mòn tốt trong điều kiện ma sát giới hạn.
• Phải có sức bền,tính đàn hồi cao và ổn định trong điều kiện nhiệt độ cao.

Do đó xéc măng thường được làm bởi chất liệu gang xám hoặc gang hợp kim hay hạt thép mịn.

Phân loại các loại xéc măng

Xéc-măng có 2 loại chính là :Xéc-măng khí (hơi)và xéc-măng dầu

Trong đó, Xéc măng khí lại được chia làm 3 loại:

• Xéc măng có vát mặt trên
• Xéc măng côn
• Xéc măng côn-cắt phía dưới

Xéc măng dầu có 2 loại:

• Xéc măng có lò-xo
• Xéc măng loại 3 vòng

Chức năng của xéc măng

Xéc măng có 4 chức năng chính:

• Duy trì nén khí giữa piston và thành xi lanh.

Các vòng xéc măng có nhiệm vu bao làm xi lanh, bao kín buồng đốt để ngăn cách 2 phần không gian trong xy lanh. Như vậy khí đốt được tạo ra tại thời điểm đánh lửa không bị rò rỉ vào khe hở giữa piston và xi lanh.

Nếu rò rỉ khí đốt, động cơ không thể cung cấp đủ năng lượng, khiến cho tiêu thụ nhiên liệu bị tiêu tốn, ảnh hưởng cả về kinh tế và môi trường.

• Tạo màng dầu bôi trơn cho xi lanh

Do đánh lửa được lặp đi lặp lại nhiều lần,

Pít-tông thường xuyên đi lên xuống bên trong động cơ với tần số vài nghìn lần mỗi phút và lặp đi lặp lại cùng với quá trình đánh lửa.

Như vậy cần một lượng nhỏ dầu được đổ qua pít-tông để chúng di chuyển trơn tru, giảm ma sát tạo ra. Và xéc măng có nhiệm vụ điều chỉnh lượng dầu này.

• Là chi tiết trung gian để truyền nhiệt từ piston đến xi lanh

Khi quá trình đánh lửa diễn ra, nhiệt độ bên trong piston rất cao, đạt xấp xỉ 300 độ C. Nếu nhiệt tích tụ sẽ khiến động cơ có thể bị hỏng. Vì vậy cần phải giải phóng sự tích tụ nhiệt.

Xéc-măng sẽ đóng vai trò truyền nhiệt lượng từ piston sang xy lanh và chuyển nước làm mát giảm nhiệt cho động cơ

• Ngăn không cho piston gõ vào thành xi lanh

Xéc măng hỗ trợ piston để cho phép nó chuyển động lên xuống trơn tru mà không bị nghiêng bên trong xi lanh, làm chạm vào bên trong các bộ phận và gây ra hỏng hóc động cơ.

Nguyên lí hoạt động của xéc măng

Xéc măng là chi tiết có nhiệm vụ ôm sát thành xi lanh nên luôn có xu hướng bung ra (vì có độ đàn hồi) chứ không co lại.

Khi động cơ hoạt động, xéc măng sẽ di chuyển đi lên xuống liên tục và cọ xát trong rãnh xéc măng và thành xi lanh. Như vậy phần nào đó sẽ làm cho đường kính xi lanh bị rộng ra, bề dày xi lanh bị mòn đi và mỏng lại.

Trong kỳ hút, xéc măng có hướng di chuyển lên trên, nằm sát vào cạnh trên của rãnh xéc măng.

Trong kỳ xả và kỳ nén, xéc măng di chuyển xuống dưới, nằm sát vào cạnh dưới của rãnh xéc măng.

Khi xéc-măng ở giữa rãnh- vị trí “bơi” hoàn toàn tức là không nằm sát vào cạnh nào cả.Khi động cơ hoạt động ở tốc độ cao thì xéc măng sẽ lắc qua lắc lại và di chuyển tự do trong rãnh xéc măng.

Ở kỳ nổ là lỳ duy nhất làm cho cả piston và xéc-măng đều đi xuống. Áp suất khí nén sẽ đẩy xéc măng đi sát xuống cạnh dưới của rãnh xéc măng, sau đó khí nén sẽ đi vào khoảng không gian trống ở trên xéc măng, rồi đi ra sau lưng xéc-măng, đẩy mạnh ép sát vào thành xi lanh.

Lúc này xéc măng sẽ bung mạnh ra tối đa để làm tăng độ kín cho buồng đốt.

Những dấu hiệu cần thay xéc măng ô tô

Dưới đây là một số dấu hiệu để bạn có thể nhận biết xéc măng ô tô của bạn cần thay thế

• Xe chạy thải ra nhiều khí thải

Nếu phát hiện thấy xe đang chạy mà thải ra rất nhiều khói thì đó là dấu hiệu cho thấy xéc măng động cơ đang gặp vấn đề.

Khí thải xe có thể có màu nâu, trắng và dày đặc hơn bình thường. Nguyên nhân có thể do dầu máy tràn vào buồn đốt và tạo thành khói.

Lúc này bạn nên mang xe tới garage để sửa sớm, tránh để lâu gây ra những hư hỏng nặng cho động cơ

• Tiêu hao dầu bôi trơn nhanh

Nếu các xéc măng bị mòn, đặc biệt là xéc măng dầu sẽ khiến cho dầu bôi trơn động cơ đi lên buồng đốt và bị đốt cháy, làm giảm hiệu quả hoạt động của động cơ

Như vậy lượng dầu bôi trơn động cơ sẽ bị tiêu hao nhanh. Vì vậy chúng cần được châm thêm thường xuyên hàng tháng.

• Động cơ tăng tốc yếu

Nếu bạn cảm thấy hiệu xuất tăng tốc của động cơ kém nhiều so với bình thường, có cảm giác xe bị ì khi chạy trên đường thì đây cũng là dấu hiệu của hư hỏng xéc măng.

Nếu xéc măng bị mòn và hư hỏng sẽ làm cho áp suất nén của động cơ giảm xuống và khiến công suất động cơ bị giảm sút.

Bạn sẽ nhận thấy điều này rõ rệt nhất là khi đạp ga để tăng tốc nhưng xe không vọt đi được mà phản ứng chậm.

• Công suất động cơ thấp

Nếu các xéc măng đã quá mòn thì công suất cũng như mô men xoắn của động cơ sẽ bị giảm nhanh chóng.

Không chỉ xe tăng tốc kém mà khi xe phải vượt đèo hay dốc cũng rất khó khăn. Động cơ tiêu hao nhiên liệu, dầu bôi trơn cũng như động cơ nóng hơn rất nhiều

Các phương pháp kiểm tra xéc măng:

• Dùng thước để kiểm tra khe hở bên giữa xéc măng và rãnh xéc măng.
• Kiểm tra khe hở lưng bằng ánh sáng đèn.
• Dùng thước lá để đo khe hở miệng

Xéc măng ô tô là chi tiết nhỏ nhưng có vai trò to lớn đóng góp sự ổn định trong hệ thống động cơ.

Nếu như bất cứ những dấu hiệu hư hỏng phát sinh bạn cần phải đưa xe đi kiểm tra và sửa chữa thay thế.

Lựa chọn và thay xéc măng ô tô

Hiện nay các phụ tùng ô tô khá sẵn và rẻ nên việc lựa chọn xéc măng cho ô tô cũng không quá khó khăn.

Việc chọn xéc măng phụ thuộc vào thành xilanh và chế độ gia công của thành xi lanh.

Nếu thành xi lanh có độ mòn không đáng kể thì có thể sử dụng những loại tiêu chuẩn phụ hợp với độ mòn, độ côn, độ lệch cho phép của xi lanh.

Nếu là loại xi lanh được gia công lại với đường kính lớn hơn thì đường kính có sẽ xác định kích cỡ xéc măng cần sử dụng.

Xéc măng tiêu chuẩn có độ côn trong khoảng 0,13 – 0,23nm sẽ đáp ứng được yêu cầu. Nếu độ côn vượt quá mức cho phép cần gia công lại xi lạnh và chọn xéc măng phù hợp hơn, tương ứng với đương kính xilanh sau khi gia công.

Lưu ý:

Khi lựa chọn xéc măng để thay thế cần phải thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Không nên dùng xéc măng gia công vì rất dễ bị giãn nở gây ra hiện tượng kẹt bó.

Lựa chọn các đơn vị chuyên cung cấp các dòng sản phẩm phụ tùng ô tô chính hãng.

Thay xéc măng ô tô bao nhiêu tiền ?

Một bộ xéc măng ô tô tùy loại, sẽ có giá khoảng vài trăm ngàn đến tầm 1 hoặc 2 triệu đồng.

Nếu mang ra tiệm thay thế bạn sẽ mất thêm tiền công. Nếu có kỹ thuật và thực hiện theo cách dưới đây, bạn có thể làm tại nhà.

Hướng dẫn cách tự thay xéc măng

Bước 1: Tháo xéc măng cũ ra khỏi piston

Dùng thước lá và chiếc kìm mũi nhọn, hoặc kìm chuyên dụng để tháo những vòng bạc xéc năng ra khỏi piston.

Chú ý không để các mũi nhọn khiến xước piston

Bước 2: Làm sạch các rãnh

Để khi các xéc măng mới được thay thế có thể làm việc tốt, bạn cần làm sạch các vòng bạc và các rãnh piston.

Bạn có thể dùng một chiếc cao kim loại nhỏ, hoặc sử dụng ngay những chiếc vòng xéc măng cũ để cạo sạch các mảnh vỡ, kim loại và dầu nhớt và các chất bẩn. Sau đó, dùng một miếng vải sạch, khô l kéo qua lại trong các rãnh và lau sạch.

Bước 3: Tra dầu

Tra dầu vào các rãnh và piston tạo độ trơn giúp việc lắp vào dễ dàng hơn.

Bước 4: Lắp xéc măng mới vào rãnh

Xéc-măng được chế tạo cùng cỡ với piston và có ghi cỡ. Lúc vào chúng ta sẽ để mặt có chữ hướng lên đầu piston.

Dùng kìm hoặc dùng tay để lắp xéc măng : xéc măng đầu ở dưới cùng nên sẽ được lắp trước, sau đó đến xéc măng giữa và sau cùng là xéc măng khí.

Bước 5: Định vị các rãnh

Chúng ta cũng tiến hành định vị trí của các khe đối với trục chốt piston:

• Khe xéc-măng hơi ở trên cùng có độ lệch 1 góc 45 độ với trục chốt piston.
• Khe xéc-măng hơi thứ 2 lệch với khe xéc-măng trên cùng 180 độ, nên cũng lệch so với trục chốt piston 1 góc 45 độ.
• 2 xéc-măng dầu cũng lệch với xéc-măng hơi 1 góc 45 độ, và cũng sẽ lệch so với trục chốt piston 1 góc 45 độ.

Trên đây là những thông tin chi tiết về những dấu hiệu hư hỏng và cách lựa chọn, thay xéc măng ô tô.

Để tìm hiểu thêm về xéc măng và các vấn đề về chăm sóc xe cũng như các dịch vụ cho ô tô, bạn hãy gọi điện cho DPRO để được phục vụ chi tiết hơn.