Alkol Ve Kırmızı Et Tüketenler Dikkat!

Nişantaşı Hospital İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı Dr. Tuğrul Mert Kıvanç bayram sonrası ürik asit seviyesine dikkat edilmesi gerektiğini belirtti:

Kanda ürik asit seviyesinin belirlenmesi iç hastalıkları tarafından incelemesi yararlı bir laboratuvar testidir. Ürik asit yüksekliği (hiperürisemi) yani kanda aşırı miktarda ürik asit bulunması toplumumuzda %15 civarında görülmektedir.

Genelde, tıp camiası ürik asit artışını gut hastalığı ile bağdaştırır, ancak gut hastalığı kanda artan ürik asidin eklemlerde birikmesi ve bunun neticesinde meydana gelen bir iltihaplı eklem romatizmasıdır.

DEĞERLERİNİZ YÜKSEKSE ÖNEMSEYİN

Genelde ürik asit ve gut hastalığı denildiğinde, en tipik senaryosu, ağır bir akşam yemeği sonrası, sabaha karşı şiş, kızarık ve şiddetli ağrıyan başparmağı ile uyanılan bir hastalık akıllara gelir. Ancak tahlillerde sıkça saptanan bu yüksek ürik asit kan değeri, hastada semptom veya herhangi bir fiziksel bulgu göstermediği takdirde çoğu kez çok önemsenmez.

Bireyin kan değerlerindeki yükseklik, gut hastalığına bağlı eklem ağrısı şikâyeti veya belirtisi vermediği için es geçilir. Halbuki, artık yüksek ürik asit kan değeri, sadece gut hastalığının tanısı için değil, modern çağımızda gördüğümüz kalp hastalıklar, şeker hastalığı, metabolik sendrom ve hipertansiyon gibi hastalıklarının tanımlanması için de önemli ipuçları da vermektedir.

Vücut hücrelerin çekirdeklerinde bulunan nükleik asit (özellikle genlerin yapısında) ve diğer genetik maddelerin yıkımından kaynaklan madde pürindir. Ürik asit, pürinlerin parçalanmasıyla oluşan son üründür.

Bir insanın ürik asit kaynağı, ya vücut hücrelerinin yıkımında/metabolizmasında oluşan pürinlerden (kendi yaptığı ürik asitten) oluşur, ya da tükettiği pürin içeren yiyeceklerden ve içeceklerden oluşur.

BİRÇOK HASTALIĞIN TETİKLEYİCİSİ

Ürik asit yapımında fazlalık veya ürik asidin böbreklerden atılmasında azalma olduğu durumlarında ürik asit kan düzeyi artar. Ürik asit düzeyi erkeklerde 7mg/dl’dir, kadınlarda ise 6mg/dl’dir. Ürik asit fazlalığı, özellikle şeker hastalarında, böbrek ve kalp yetmezliği olan hastalarda, alkol ve pürin-zengin besin tüketenlerde, idrar söktürücü ilaç alanlarda ve bazı kan hastalıklarında ve kanserlerde görülebilmektedir. Ürik asit artışı tek başına bir hastalık değildir ve hastaların %75’inde bir şikâyet olmaz, diğer %25’inde ise bazı rahatsızlıklar görülmektedir.

Örneğin; gut hastalığı, ürik asit fazlalığından kaynaklanan böbrek taşları ve böbrek hastalığıdır. Bu “belirlenmiş” hastalıklardan ziyade, bugün tıp dünyası tam teyit edilmemiş olsa bile ürik asit fazlalığından kaynaklanan veya ilişkisi olan kalp-damar hastalıkları, şeker hastalığı, metabolik sendrom, insülin direnci, hipertansiyon, felç ve diğer damar hastalıklarıyla olan bağlantıyı çözüyor. Görünen o ki, ürik asit fazlalığı damar yatağında bulunan endotel hücrelere zarar ve ardından pıhtıya yol açabiliyor.

ŞEKER HASTALARI DİKKAT!

Bugün tıp dünyasında yapılan çalışmalarda çok ilginç bağlantılar meydana çıkmıştır. Ürik asit fazlalığı şeker hastalığı (Tip II. Diyabetus Mellitus) ve metabolik sendrom oluşmasında kabul edilen risk faktördür. Özellikle kadınlarda, birçok araştırma sonucu ürik asit fazlalığı kalp-damar ve kalp hastalıklarına risk olarak bulunmuştur, diğer kalp-damar hastalıkları risk faktörlerinden bağımsız (örneğin hipertansiyon, diyabet, sigara kullanımı, yaş ve yüksek kolesterol gibi bilinen klasik risk faktörler), ürik asit fazlalığı ve kalp-damar hastalıkları aralarında bir ilişki gözlenmiştir.

Bir çalışmaya göre; her 1mg/dl ürik asit artışına %12 kalp-damar problemlerinden dolayı yaşanan ölümlerde artış saptanmıştır. Birkaç çalışmada ürik asit düşürücü ilacı (Allopurinol) karasız angina’da (kalbe yetersiz kan gelmesi sonucu oluşan göğüs ağrısına) karşı olumlu sonuçlar verildiği gözlemlenmiştir.

Şeker hastalarında ürik asit seviyelerin topluma nazaran daha yüksek olmasının yanı sıra, bir şeker hastanında normal referans değerin üstünde olan ürik asit seviyesi o hastanın koroner arter hastalığı, ateroskeleroz (damar tıkanıklığı) ve böbrek yetmezsizliği olasığını artırıyor. Ürik asit fazlalığı da metabolik sendromla bağlantılı olduğu görünmektedir.

PEKİ NE YAPILMALI?

Hiperüresemi (yüksek ürik asit kan değeri) tek başına bir hastalık olmamasına rağmen, göründüğü gibi hiperüresemi artık birçok hastalıkla bağlantılıdır. Eskiden tıp camiasında, yüksek ürik asit değeri çok önemsenmiyordu, özellikle hastanın bir şikayeti veya gut hastalığını anımsatacak bir durum olmadığı takdirde, sadece takip edilmekteydi. Hâlbuki bugün sadece hastanın gut olup olmadığı bakılmamaktadır. Yüksek ürik asit değerin nereden kaynaklandığı tespit etmek tabii ki doktorun görevidir ama yine de hastanın ürik asit konusunda daha bilinçli olması kendi sağlığı için yararlıdır.

Dolayısıyla, kan tahlil sonucunda yüksek ürik asit değeri rastlandıysa, şu öneriler hastaya yararlı olabilir:

1) Eskisi gibi göz ardı etmeyin ve değerlendirilmesinin gerektiğini bilin.

2) Yüksek ürik asit seviyesi bariz sebeplerden kaynaklanıyorsa (örneğin; ilaç, besin türleri veya alkol tüketimi), bilinci altında olun ve önlem alın.

3) Ailenin soygeçmişinde gut hastalığı veya böbrek taşları bulunuyorsa, yüksek ürik asit seviyesinin üzerinde durun ve 24 saat idrar analizi isteyin.

4) Eşlik eden kalp damar hastalığı/kardiyovasküler (kalp-damar hastalığı veya şeker hastalığı varsa duyarlılığınızı arttırın ve doktorunuza ürik asit düşürücü ilaç tedavisinin uygun olup olmadığını sorun.

5) Metabolik sendrom risk faktörleri de mevcut ise ürik asidin düşürülmesinin önemini bilin.

6) Hipertansiyon hastasında yüksek ürik asit saptandıysa doğru ilaç seçeneği kullanılması konusunda doktorunuza başvurunuz.

7) Dislipidemi (kandaki yağların miktarındaki bozuklukları) da yüksek ürik asit miktarıyla saptandıysa doğru ilaç kullanımı önemlidir.

8) Sonuç itibariyle, uzun vadede hedef yüksek ürik asidi düşürmektir. Bu yöntem ilaç tedavisiyle uygulanır veya bir diyetisyen önerileri doğrultusunda yapılmalıdır.

ALKOL VE ET TÜKETİMİNE DİKKAT!

Nişantaşı Hospital Sağlıklı Beslenme ve Diyet Uzmanı Bahar Aktan ürik asit dengesi için beslenme tarzının değiştirilmesi gerektiği ve uzak durulması gereken besin maddeleri hakkında bilgi verdi:

Kilo kaybı, pürinden kısıtlı besinlerin tüketimi, alkol tüketimindeki azalma ve daha az basit karbonhidrat tüketimi hiperürisemi bulgusu olan bireylerde kan ürik asit seviyesinde iyileşmeye neden olmaktadır.

Pürin içeriği yüksek olan ve kan ürik asit seviyesinin yükselmesine neden olan yiyecekler:

• Sakatat (ciğer, yürek, dalak, böbrek, işkembe vb)

• Küçük balıklar (hamsi, sardalya, vb)

• Midye, karides, havyar, istiridye

• Et suları

• Nohut, mercimek, fasulye gibi kurubaklagiller

• Maya ve maya içeren besinler

• Hazır, işlenmiş gıdalar

• Kızartma yöntemi ile pişirilmiş yiyecekler.

Kırmızı et, kümes hayvanları ve büyük balıklar da yukarıdaki yiyecekler kadar yüksek olmasa da pürinden zengindirler. Diyetisyen tarafından hazırlanacak listeler ile haftalık tüketimleri kısıtlanmalıdır.

Düşük miktar pürin içerenler:

• Mısır, mısır ekmeği, beyaz undan yapılmış ekmek ve unlu mamuller

• Az yağlı peynir, süt, yoğurt

• Yumurta

• Meyveler

• Sütlü tatlılar ve dondurma

• Makarna

• Kuruyemiş

• Çay

• Beyaz pirinç

• Sebzeler (kuşkonmaz, karnabahar, mantar, yulaf ezmesi, ıspanak dışında) Az miktar pürin içeren bazı besinlerin tüketimi sınırsız olmamalıdır. Özellikle kalp-damar veya diyabet gibi metabolik hastalığı olan bireyler mutlaka diyetisyeni ile görüştükten sonra bu besinleri tüketim yoluna gitmelidir.