Bài Tập Viết Phương Trình Mặt Cầu Trong đề Thi Đại Học Có Lời Giải (4 ...

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)
  • Giảm giá 50% sách VietJack đánh giá năng lực các trường trên Shopee Mall
Trang trước Trang sau

Bài viết Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học (4 dạng) với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học (4 dạng).

  • Xác định tâm và bán kính mặt cầu – Điều kiện để một phương trình là phương trình một mặt cầu
  • Lập phương trình mặt cầu biết tâm và bán kính
  • Viết phương trình mặt cầu biết tâm I, một đường thẳng ( mặt phẳng) cắt mặt cầu thỏa mãn điều kiện T
  • Lập phương trình mặt cầu tiếp xúc với đường thẳng, mặt phẳng và thỏa mãn điều kiện T

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Bài giảng: Cách viết phương trình mặt cầu - dạng bài cơ bản - Cô Nguyễn Phương Anh (Giáo viên VietJack)

Dạng 1: Xác định tâm và bán kính mặt cầu – Điều kiện để một phương trình là phương trình một mặt cầu.

1. Phương pháp giải

Quảng cáo

● Xét phương trình (S): (x- a)2 + ( y- b)2 + ( z- c)2 = R2.

Khi đó mặt cầu có tâm I (a; b;c), bán kính R

● Xét phương trình (S): x2 + y2 + z2 – 2ax – 2by – 2cz + d = 0.

Điểu kiện để phương trình trên là phương trình mặt cầu là: a2 + b2 + c2 – d > 0

Khi đó mặt cầu có Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

2. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Mặt cầu (S): 3x2 + 3y2 + 3z2 - 6x + 12y + 2 = 0 có bán kính bằng:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Hướng dẫn giải:

Ta có (S): 3x2 + 3y2 + 3z2 – 6x +12y +2 = 0

⇔ x2 + y2 + z2 - 2x + 4y + 2/3 = 0

Đây là phương trình đường tròn có tâm I( 1; -2; 0), bán kính Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng) .

Chọn D.

Ví dụ 2: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, cho mặt cầu (S) có phương trình: x2 + y2 +z2 + 2x - 4y + 6z – 2= 0 . Tính tọa độ tâm I và bán kính R của (S).

A.Tâm I( -1; 2; -3) và bán kính R=4. B. Tâm I( 1; -2; 3) và bán kính R = 4.

C.Tâm I(-1; 2; 3) và bán kính R= 4. D. Tâm I(1; -2; 3) và bán kính R= 16.

Hướng dẫn giải:

Phương trình mặt cầu (S): x2 + y2 + z2 + 2x - 4y + 6z – 2 = 0 có:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Chọn A.

Quảng cáo

Ví dụ 3: Cho phương trình (S): x2 + y2 + z2 + 2( 3 – m)x – 2( m+ 1)y – 2mz + 2m2 + 7 = 0 . Tìm tất cả giá trị của m để ( S) là một phương trình mặt cầu.

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Hướng dẫn giải:

Ta có: a= m - 3 ; b = m + 1; c = m và d= 2m2 + 7

Điều kiện để ( S) là mặt cầu là a2 + b2 + c2 - d > 0

⇔ ( m- 3)2 + ( m+1)2 + m2 – 2m2 - 7 > 0 hay m2 – 4m + 3 > 0

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Chọn C.

Ví dụ 4: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, cho mặt cầu (S) có phương trình: x2 + y2 + z2 – (2m - 2) x + 3my + ( 6m – 2)z – 7= 0 . Gọi R là bán kính của (S) , giá trị nhỏ nhất của R bằng:

A. 7 B. √377/7 C. √377 D. √377/4

Hướng dẫn giải:

Ta có (S): x2 + y2 + z2 - ( 2m – 2)x + 3my + ( 6m -2) z – 7 = 0

hay Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Suy ra bán kính

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Dạng 2: Lập phương trình mặt cầu biết tâm và bán kính .

1. Phương pháp giải

+ Mặt cầu có đường kính AB: Tâm I là trung điểm của AB và bán kính R = AB/2 .

Lập phương trình mặt cầu đi qua bốn điểm A, B, C, D không đồng phẳng

Cách 1:

+ Bước 1: Gọi phương trình mặt cầu là x2 + y2 + z2 – 2ax – 2by - 2cz + d = 0 ( *)

(với a2 + b2 + c2 – d > 0 )

+ Bước 2: Thay tọa độ bốn điểm A, B, C, D vào phương trình (*), ta được hệ 4 phương trình.

+ Bước 3: Giải hệ trên tìm được a, b, c, d( chú ý đối chiếu điều kiện a2 + b2 + c2 – d > 0 ).

Thay a, b, c, d vào (*) ta được phương trình mặt cầu cần lập.

Cách 2:

+ Bước 1: Gọi I(a, b, c) là tâm mặt cầu đi qua bốn điểm A, B, C, D

Suy ra: Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

+ Bước 2: Giải hệ trên để tìm a, b, c.

+ Bước 3: Tìm bán kính R = IA.

Từ đó, viết phương trình mặt cầu cần tìm có dạng (x- a)2 + ( y – b)2 + ( z - c)2 = R2

Quảng cáo

2. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Cho hai điểm A( -2; 1; 0) và B( 2;3 ; -2). Phương trình mặt cầu đường kính AB là:

A. (x + 2)2 + ( y -1)2 + ( z+ 1)2 = 8 B. x2 +( y +2)2 + ( z- 1)2 = 10

C. x2 + ( y - 2)2 + ( z+ 1)2 = 6 D. (x – 2)2 + (y +1)2 + (z -1)2 = 8

Hướng dẫn giải:

Gọi M là trung điểm của AB, tọa độ điểm M là :

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Độ dài MA là : Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Mặt cầu cần tìm nhận M(0; 2; -1) làm tâm và có bán kính là R= MA = √6.

Ta có phương trình mặt cầu là : (x - 0)2 + ( y - 2)2 + ( z+ 1)2 = 6

Hay x2 + ( y -2)2 + (z +1)2 = 6

Chọn C.

Ví dụ 2: Nếu mặt cầu (S) đi qua bốn điểm M(2; 2;2); N( 4; 0; 2); P( 4; 2; 0) và Q(4;2;2) thì tâm I của (S) có toạ độ là:

A. (-1;-1; 0) B. (3; 1; 1) C. (1; 1; 1) D. (1; 2;1)

Hướng dẫn giải:

Gọi phương trình mặt cầu (S): x2 + y2 + z2 - 2ax – 2by – 2cz + d= 0 ( a2 + b2 + c2 - d > 0) .

Do M(2;2;2) ∈ (S) 22 + 22 + 22 – 2.2a- 2.2b – 2.2c + d = 0 hay – 4a – 4b – 4c + d= -12 (1)

Do N( 4; 0; 2) ∈ (S) nên 42 + 02 + 22 - 2.4a- 2.0b - 2.2c + d = 0 hay – 8a – 4c + d= - 20 (2)

Do P(4; 2; 0) ∈ (S) nên 42 + 22 + 02 – 2.4a - 2.2b - 2.0.c + d = 0 hay – 8a – 4b + d = -20 (3)

Do Q(4; 2; 2) ∈ (S) nên 42 + 22 + 22 - 2.4 a -2.2b – 2.2c + d = 0 hay – 8a – 4b – 4c + d = -24 (4)

Từ (1); (2); (3) và (4) ta có hệ phương trình:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Suy ra, mặt cầu (S) thỏa mãn có tâm I(1; 2; 1)

Chọn A.

Quảng cáo

Ví dụ 3: Mặt cầu (S) tâm I( -1; 2; -3) và tiếp xúc với mặt phẳng (P): x+ 2y + 2z + 6 = 0có phương trình:

A. (x- 1)2 +( y+2)2 + (z- 3)2 = 2 B. (x+ 1)2 + ( y – 2)2 + (z + 3)2 = 4

C. (x+ 1)2 + (y -2)2 + (z + 3)2 =1 D. (x+1)2 + ( y - 2)2 +(z + 3)2 = 25

Hướng dẫn giải:

Khoảng cách từ tâm I đến mặt phẳng (P) là:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Do mặt cầu (S) tiếp xúc với mặt phẳng (P) nên d( I; (P)) = R = 1

Suy ra, phương trình mặt cầu cần tìm là:

(x+1)2 + (y - 2)2 + (z + 3)2 = 1

Chọn C.

Ví dụ 4: Cho các điểm A(-2; 4; 1); B(2; 0; 3) và đường thẳng Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng) . Gọi (S) là mặt cầu đi qua A; B và có tâm thuộc đường thẳng d. Bán kính mặt cầu (S) bằng:

A. 3√3 B. √6 C.3. D.2√3

Hướng dẫn giải:

Tâm I ∈d => I(1+t;1+2t;-2+t) .

=> AI→(3+t;-3+2t;-3+t); BI→(-1+t;1+2t;-5+t)

Vì (S) đi qua A và B nên ta có IA = IB => IA2 = IB2

⇔ (3+ t)2 + (-3+ 2t)2 + ( -3+ t)2 = ( -1+ t)2 + (1+ 2t)2 + (- 5+ t)2

⇔ 9+ 6t + t2 + 9 – 12t + 4t2 + 9 – 6t + t2 = 1- 2t+ t2 + 1+ 4t + 4t2 + 25 - 10t + t2

⇔ 6t2 - 12t + 27 = 6t2 – 8t + 27

⇔ -4t = 0 nên t = 0

=> AI→(3 ; -3 ; -3) nên AI = 3√3

Vậy bán kính mặt cầu (S) là R = AI = 3√3

Chọn A.

Ví dụ 5: Cho đường thẳng Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng) và hai mặt phẳng (P): x+ 2y + 2z+3 = 0, (Q): x+ 2y + 2z + 7 = 0. Mặt cầu (S) có tâm I thuộc đường thẳng d và tiếp xúc với hai mặt phẳng (P) và (Q) có phương trình

A. (x+ 3)2 + (y+1)2 + (z - 3)2 = 4/9 . B. (x- 3)2 +(y - 1)2 + (z+ 3)2 = 4/9 .

C. (x+3)2 +(y+ 1)2 +(z+3)2 = 4/9 . D. (x-3)2 +( y+1)2 + (z+ 3)2 = 4/9 .

Hướng dẫn giải:

Do tâm I ∈ d nên I(t; -1; - t)

Mà mặt cầu (S) tiếp xúc với hai mặt phẳng (P) và (Q) nên ta có:

R= d(I; (P)) = d(I; (Q))

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

⇔ | -t+ 1| = | -t + 5|

⇔ t2 – 2t +1= t2 – 10t + 25

⇔8t = 24 nên t = 3.

Với t= 3,ta có tâm I (3; -1; -3) và bán kính R= d( I; (P))= Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Phương trình mặt cầu là (x-3)2 + ( y+1)2 + (z+ 3)2 = 4/9

Chọn D.

Dạng 3. Viết phương trình mặt cầu biết tâm I, một đường thẳng ( mặt phẳng) cắt mặt cầu thỏa mãn điều kiện T.

1. Phương pháp giải

* Phương trình mặt cầu (S) biết tâm I và cắt đường thẳng d theo dây cung AB

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

• Bước 1: Tính khoảng cách từ tâm I đến đường thẳng d

• Bước 2: Dựa vào giả thuyết đề cho, ta tính độ dài dây cung AB. Suy ra độ dài AH (với H là trung điểm AB)

• Bước 3: Tính IA theo định lý Pitago cho tam giác vuông AIH. Suy ra bán kính R= IA.

* Phương trình mặt cầu (S) biết tâm I và cắt mặt phẳng (P) theo đường tròn giao tuyến (C)

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

• Bước 1: Tính khoảng cách từ tâm I đến mặt phẳng (P)

• Bước 2: Dựa vào giả thuyết đề cho, ta tính bán kính r của đường tròn giao tuyến. Suy ra bán kính mặt cầu Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

2. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Phương trình mặt cầu (S) có tâm I(2; 3; -1) và cắt đường thẳng Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng) tại hai điểm A, B với AB = 16.

A.( x- 2)2 + ( y- 3)2 +(z + 1)2 = 76 . B. (x-2)2 + (y - 3)2 + (z+ 1)2 = 46 .

C. (x- 2)2 +( y - 3)2 + (z+ 1)2 = 56. D. ( x- 2)2 +( y – 3)2 + (z+1)2 = 66

Hướng dẫn giải:

Chọn M(-1; 1; 0) ∈ Δ => IM(-3; -2; 1) . Đường thẳng Δ có một VTCP là u(1; -4; 1).

Ta có: [IM; u] = (2; 4; 14)

Từ đó, khoảng cách từ I đến Δ là :

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Gọi H là trung điểm của AB ta có: AH= HB= AB/2 = 8

Gọi R là bán kính mặt cầu (S). Khi đó Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Do đó, phương trình mặt cầu là: ( x- 2)2 +( y – 3)2 + (z+ 1)2 = 76

(S): ( x- 2)2 +( y – 3)2 + (z+ 1)2 = 76 .

Chọn A.

Ví dụ 2: Cho hai mặt phẳng (P): 5x – 4y + z - 6 = 0; (Q): 2x - y+ z +7 = 0 và đường thẳng Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng) . Viết phương trình mặt cầu (S) có tâm I là giao điểm của (P) và Δ sao cho (Q) cắt (S) theo một hình tròn có diện tích là 20π .

A.( x-1)2 + y2 +( z+1)2 = 110/3 . B. (x- 1)2 + y2 + (z -1)2 = 110/3

C.(x- 1)2 + y2 +( z- 1)2 = 110/3 . D. (x- 1)2 + y2 + (z - 1)2 = 110.

Hướng dẫn giải:

Phương trình tham số của đường thẳng ∆: Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Do tâm I là giao điểm của đường thẳng ∆ và (P) nên tọa độ I là nghiệm của hệ phương trình:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Thay (1), (2), (3) vào (4) ta có: 5(1+7t) – 4. 3t + (1 – 2t) – 6 =0

⇔ 21t = 0 ⇔ t= 0

Khi đó, tọa độ điểm I(1 ; 0 ; 1).

Khoảng cách từ điểm I đến mặt phẳng (Q) là :

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Gọi r là bán kính đường tròn giao tuyến của (S) và mặt phẳng (Q). Ta có:

20π = πr2 ⇔ r = 2√5

Gọi R là bán kính mặt cầu (S) cần tìm.

Theo giả thiết: Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Vậy phương trình mặt cầu ( S) cần tìm là: (x- 1)2 + y2+ (z-1)2 = 110/3

Chọn B.

Ví dụ 3: Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, cho hai điểm A(0; -1; 0); B(1; 1; -1) và mặt cầu (S): x2 + y2 + z2 – 2x + 4y – 2z – 3 = 0. Mặt phẳng (P) đi qua A, B và cắt mặt cầu (S) theo giao tuyến là đường tròn có bán kính lớn nhất có phương trình là

A. x- 2y + 3z – 2 = 0. B. x - 2y – 3z – 2= 0.

C. x+ 2y – 3z - 6 = 0 D. 2x- y – 2 = 0.

Hướng dẫn giải:

Để (P) cắt (S) theo giao tuyến là đường tròn có bán kính lớn nhất thì (P) phải qua tâm I(1; -2; 1)của (S).

Ta có AI(1; -1; 1); BI(0; -3; 2)

Một vecto pháp tuyến của mặt phẳng (P) là:

n = [AI; BI] = (1; -2; -3).

Mặt phẳng (P) đi qua A( 0; -1;0) và nhận vecto n(1; -2; -3) làm VTPT nên có phương trình:

1( x- 0) – 2( y+1) – 3( z- 0) = 0 hay x- 2y - 3z – 2= 0

Chọn B.

Ví dụ 4: Trong không gian Oxyz, cho điểm M(2; 1; 1), mặt phẳng ( α): x+ y + z – 4 = 0 và mặt cầu (S): x2 + y2 + z2 – 6x – 6y – 8z+ 18 = 0. Phương trình đường thẳng Δ đi qua M và nằm trong (α) cắt mặt cầu (S) theo một đoạn thẳng có độ dài nhỏ nhất là:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Hướng dẫn giải:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Mặt cầu (S) có tâm I(3; 3;4) và bán kính R= 4.

Khoảng cách từ tâm I đến mặt phẳng (α) là: Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Suy ra mặt cầu (S) cắt mặt phẳng (α) theo một đường tròn.

Ta có điểm M ∈ (α) < ; IM = √14 < R nên điểm M nằm trong mặt cầu (S).

Gọi H là hình chiếu vuông góc của I lên (P) => H(1; 1;2)

Để đường thẳng Δ đi qua M và nằm trong (α) cắt mặt cầu (S) theo một đoạn thẳng có độ dài nhỏ nhất thì Δ ⊥MH .

Từ đó suy ra Δ có véctơ chỉ phương là: u = [; MH] = (1; -2; 1)

Vậy phương trình Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Chọn B.

Dạng 4: Lập phương trình mặt cầu tiếp xúc với đường thẳng, mặt phẳng và thỏa mãn điều kiện T

1. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Cho điểm A(2; 5; 1) và mặt phẳng (P): 6x + 3y – 2z + 24= 0, H là hình chiếu vuông góc của A trên mặt phẳng (P). Phương trình mặt cầu (S) có diện tích và tiếp xúc với mặt phẳng (P) tại H, sao cho điểm A nằm trong mặt cầu là:

A. (x- 8)2 + ( y- 8)2 + (z+ 1)2 = 196 B. (x + 82 +(y+ 8)2 + (z - 1)2 = 196

C. (x + 16)2 + ( y+4)2 + (z- 7)2 = 196 D.(x- 16)2+ ( y- 4)2 +(z+ 7)2 = 196

Hướng dẫn giải:

Gọi d là đường thẳng đi qua A và vuông góc với (P). Suy ra, một VTCP của d là:

ud = nP( 6; 3; -2)

Phương trình đường thẳng d là Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Vì H là hình chiếu vuông góc của A trên (P) nên H= d ∩ (P) .

Vì H ∈ d nên H( 2+ 6t; 5+ 3t; 1- 2t.

Mặt khác, H ∈ (P) nên ta có:

6(2+ 6t) + 3(5+ 3t) – 2( 1- 2t) + 24 = 0

⇔ t= - 1

Do đó, H( -4; 2; 3).

Gọi I và R lần lượt là tâm và bán kính mặt cầu.

Theo giả thiết diện tích mặt cầu bằng 784π , suy ra 4πR2 ⇔ R = 14 .

Vì mặt cầu tiếp xúc với mặt phẳng (P) tại H nên IH⊥ (P) => I ∈ d .

Do đó tọa độ điểm I có dạng I( 2+ 6t; 5+ 3t; 1- 2t), với t ≠ -1 .

Theo giả thiết, tọa độ điểm I thỏa mãn:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Do đó: I(8; 8; -1).

Vậy phương trình mặt cầu (S): (x- 8)2 +( y – 8)2 + (z+1)2 = 196.

Chọn A.

Ví dụ 2: Cho mặt phẳng (P): x+ 2y – 2z + 2= 0 và điểm A(2; -3; 0). Gọi B là điểm thuộc tia Oy sao cho mặt cầu tâm B, tiếp xúc với mặt phẳng (P) có bán kính bằng 2. Tọa độ điểm B là:

A. (0; 1; 0) B.(0; -4; 0) C.(0; 2; 0) hoặc (0; -4; 0) D. (0; 2; 0)

Hướng dẫn giải:

Vì B thuộc tia Oy nên B(0; b; 0) (với b > 0)

Bán kính của mặt cầu tâm B, tiếp xúc với (P) là R= d(B; (P))= |2b+2|/3 .

Theo giả thiết R= 2 nên:

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Do b > 0 nên chọn b= 2.

Vậy tọa độ B(0; 2; 0).

Chọn D.

Ví dụ 3: Cho hai mặt phẳng (P): 2x+ 3y – z + 2 = 0; (Q): 2x - y – z +2 = 0. Phương trình mặt cầu (S) tiếp xúc với mặt phẳng (P) tại điểm A(1; -1;1) và có tâm thuộc mặt phẳng (Q) là:

A. (x+ 3)2 + (y+ 7)2 + (z – 3)2 = 56 B. (x-3)2 + ( y- 7)2 + (z+ 3)2 = 56

C. ( x+3)2 + ( y+ 7)2 +( z - 3)2 = 14 D. (x- 3)2 +( y- 7)2+ ( z+ 3)2 = 14

Hướng dẫn giải:

Gọi d đường thẳng đi qua A và vuông góc với (P). Nên 1 VTCP của d là: ud = nP(2; 3; -1).

Ta có; phương trình đường thẳng d là: Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Tâm I ∈ d nên I( 1+ 2t; -1+ 3t; 1- t).

Do điểm I nằm trên mp (Q) nên ta có:

2( 1+ 2t) - ( -1+ 3t ) – (1 – t) + 2 = 0

⇔t = - 2 nên I ( -3; -7; 3)

Bán kính mặt cầu là R= IA = Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Phương trình mặt cầu (S): ( x+3)2 +(y+ 7)2 + (z- 3)2 = 56

Chọn A.

Ví dụ 4: Cho hai mặt phẳng (P);(Q) có phương trình (P): x- 2y + z - 1= 0 và (Q): 2x + y – z + 3 = 0 . Mặt cầu có tâm nằm trên mặt phẳng (P) và tiếp xúc với mặt phẳng (Q) tại điểm M, biết rằng M thuộc mặt phẳng (Oxy) và có hoành độ xM = 1 có phương trình là:

A.(x - 21)2 + ( y - 5)2 + ( z + 10)2 = 600 B. (x+19)2 + ( y+ 15)2 + (z - 10)2 = 600

C. (x- 21)2 + (y - 5)2 + (z + 10)2 = 100 D. (x+ 21)2 + ( y+ 5)2 + (z - 10)2 = 600

Hướng dẫn giải:

Vì M ∈ (Oxy) và có hoành độ bằng 1 nên M(1; y ; 0).

Lại có, mặt cầu tiếp xúc với mặt phẳng (Q) nên M ∈ Q

=> 2.1 + y - 0+ 3 = 0 => y = -5

Tọa độ điểm M(1; -5; 0).

Gọi I(a; b; c) là tâm của mặt cầu (S) cần tìm.

Ta có (S) tiếp xúc với mp (Q) tại M nên IM⊥(Q) .

Mặt phẳng (Q) có vectơ pháp tuyến n(2; 1; -1).

Ta có: IM⊥(Q)

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Do I ∈ (P) nên 1+ 2t – 2( - 5+ t) - t – 1 = 0

⇔ t = 10 nên I(21; 5; -10)

Bán kính mặt cầu R= d(I; (Q)) = 10√6

Vậy phương trình mặt cầu (S): ( x- 21)2 + ( y- 5)2 + ( z +10)2 = 600.

Chọn A.

Ví dụ 5: Cho hai điểm M(1;0;4); N(1; 1; 2) và mặt cầu (S): x2 + y2 + z2 – 2x + 2y – 2= 0 . Mặt phẳng (P) qua M; N và tiếp xúc với mặt cầu (S) có phương trình:

A. 4x + 2y + z - 8 = 0 hoặc 4x – 2y – z + 8= 0

B. 2x + 2y +z – 6= 0 hoặc 2x – 2y – z + 2= 0

C. 2 x+ 2y + z – 6 = 0

D. 2x – 2y – z + 2 = 0

Hướng dẫn giải:

- Ta có mặt cầu (S) có tâm I(1; -1; 0) và bán kính R= 2; MN(0; 1; -2)

- Gọi n(A;B;C) với A2 + B2 + C2 > 0 là một vectơ pháp tuyến của mặt phẳng (P).

- Vì (P) qua M, N nên nMN => n.MN = 0

⇔ B - 2C = 0 (1)

- Mặt phẳng (P) qua M(1; 0; 4) và nhận ( A, B, C) là vectơ pháp tuyến nên có phương trình

A(x-1)+ B( y – 0) + C( z- 4) = 0 hay Ax + By +Cz – A - 4C =0.

- Mặt phẳng (P) tiếp xúc với (S) nên d(I ; (P)) = R

Bài tập Viết phương trình mặt cầu trong đề thi Đại học có lời giải (4 dạng)

Từ (1) và (2) => A2 - 4C2 = 0 (*)

- Trong (*), nếu C = 0 thì A= 0, và từ (1) suy ra B = 0 (vô lí). Do vậy, C ≠ 0

Chọn C=1 => A = ±2

Với A=2 ; C = 1, ta có B = 2 . Khi đó; (P); 2x + 2y + z - 6 = 0 .

Với A= -2; C= 1, ta có B= 2. Khi đó, (P): 2x – 2y – z + 2 = 0 .

- Vậy phương trình mặt phẳng (P):2x + 2y + z – 6= 0 hoặc (P): 2x – 2y – z + 2 = 0 .

Chọn B.

Bài tập tự luyện

Bài 1. Trong không gian với hệ tọa độ Oxyz, cho điểm A(1; 4; 3). Viết phương trình mặt cầu (S) có tâm A và cắt trục Ox tại B, C sao cho BC = 6?

Bài 2. Viết phương trình mặt cầu (S) có tâm O(1; 2; 0) và (S) đi qua điểm P(2; -2; 1).

Bài 3. Cho hai điểm A( -2; 1; 0) và B( 2;3 ; -2). Viết phương trình mặt cầu đường kính AB.

Bài 4. Viết phương trình mặt cầu (S) có tâm I(2; 3; -1) và cắt đường thẳng d: x+11=y−1−4=z1 tại 2 điểm A, B với AB = 16.

Bài 5. Cho điểm A(2; 5; 1) và mặt phẳng (P): 6x + 3y – 2z + 24= 0, H là hình chiếu vuông góc của A trên mặt phẳng (P). Viết phương trình mặt cầu (S) có diện tích và tiếp xúc với mặt phẳng (P) tại H, sao cho điểm A nằm trong mặt cầu.

Bài giảng: Cách viết phương trình mặt cầu - dạng bài nâng cao - Cô Nguyễn Phương Anh (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các dạng bài tập Toán lớp 12 có trong đề thi THPT Quốc gia khác:

  • 4 dạng bài tập về Hệ tọa độ trong không gian trong đề thi Đại học có lời giải
  • 21 dạng bài tập Viết phương trình mặt phẳng trong đề thi Đại học có lời giải
  • 21 dạng bài tập Viết phương trình mặt phẳng trong đề thi Đại học có lời giải (Phần 2)
  • 19 dạng bài tập Viết phương trình đường thẳng trong đề thi Đại học có lời giải
  • 19 dạng bài tập Viết phương trình đường thẳng trong đề thi Đại học có lời giải (phần 2)
  • Tài liệu cho giáo viên: Giáo án, powerpoint, đề thi giữa kì cuối kì, đánh giá năng lực, thi thử THPT, HSG, chuyên đề, bài tập cuối tuần..... độc quyền VietJack, giá hợp lí

Sách VietJack thi THPT quốc gia 2025 cho học sinh 2k7:

  • 30 đề toán, lý hóa, anh, văn 2025 (100-170k/1 cuốn)
  • 30 đề Đánh giá năng lực đại học quốc gia HN 2025 (cho 2k7)
  • 30 đề Đánh giá năng lực đại học quốc gia tp. Hồ Chí Minh 2025 (cho 2k7)

ĐỀ THI, GIÁO ÁN, GÓI THI ONLINE DÀNH CHO GIÁO VIÊN VÀ PHỤ HUYNH LỚP 12

Bộ giáo án, đề thi, bài giảng powerpoint, khóa học dành cho các thầy cô và học sinh lớp 12, đẩy đủ các bộ sách cánh diều, kết nối tri thức, chân trời sáng tạo tại https://tailieugiaovien.com.vn/ . Hỗ trợ zalo VietJack Official

Giáo án, bài giảng powerpoint Văn, Toán, Lí, Hóa....

4.5 (243)

799,000đs

199,000 VNĐ

1000 Đề thi bản word THPT quốc gia cá trường 2023 Toán, Lí, Hóa....

4.5 (243)

799,000đ

199,000 VNĐ

Đề thi thử DGNL (bản word) các trường 2023

4.5 (243)

799,000đ

199,000 VNĐ

xem tất cả Trang trước Trang sau phuong-phap-toa-do-trong-khong-gian.jsp Giải bài tập lớp 12 sách mới các môn học
  • Giải Tiếng Anh 12 Global Success
  • Giải sgk Tiếng Anh 12 Smart World
  • Giải sgk Tiếng Anh 12 Friends Global
  • Lớp 12 Kết nối tri thức
  • Soạn văn 12 (hay nhất) - KNTT
  • Soạn văn 12 (ngắn nhất) - KNTT
  • Giải sgk Toán 12 - KNTT
  • Giải sgk Vật Lí 12 - KNTT
  • Giải sgk Hóa học 12 - KNTT
  • Giải sgk Sinh học 12 - KNTT
  • Giải sgk Lịch Sử 12 - KNTT
  • Giải sgk Địa Lí 12 - KNTT
  • Giải sgk Giáo dục KTPL 12 - KNTT
  • Giải sgk Tin học 12 - KNTT
  • Giải sgk Công nghệ 12 - KNTT
  • Giải sgk Hoạt động trải nghiệm 12 - KNTT
  • Giải sgk Giáo dục quốc phòng 12 - KNTT
  • Giải sgk Âm nhạc 12 - KNTT
  • Giải sgk Mĩ thuật 12 - KNTT
  • Lớp 12 Chân trời sáng tạo
  • Soạn văn 12 (hay nhất) - CTST
  • Soạn văn 12 (ngắn nhất) - CTST
  • Giải sgk Toán 12 - CTST
  • Giải sgk Vật Lí 12 - CTST
  • Giải sgk Hóa học 12 - CTST
  • Giải sgk Sinh học 12 - CTST
  • Giải sgk Lịch Sử 12 - CTST
  • Giải sgk Địa Lí 12 - CTST
  • Giải sgk Giáo dục KTPL 12 - CTST
  • Giải sgk Tin học 12 - CTST
  • Giải sgk Hoạt động trải nghiệm 12 - CTST
  • Giải sgk Âm nhạc 12 - CTST
  • Lớp 12 Cánh diều
  • Soạn văn 12 Cánh diều (hay nhất)
  • Soạn văn 12 Cánh diều (ngắn nhất)
  • Giải sgk Toán 12 Cánh diều
  • Giải sgk Vật Lí 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Hóa học 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Sinh học 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Lịch Sử 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Địa Lí 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Giáo dục KTPL 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Tin học 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Công nghệ 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Hoạt động trải nghiệm 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Giáo dục quốc phòng 12 - Cánh diều
  • Giải sgk Âm nhạc 12 - Cánh diều

Từ khóa » đk Của Pt Mặt Cầu