Cau Chuyen Can Suy Gam

Một lần Đức Khổng Tử dẫn học trò đi du thuyết từ nước Lỗ sang nước Tề. Trong đám học trò cùng đi với Đức Khổng Tử có Nhan Hồi và Tử Lộ là hai đệ tử rất giỏi của Ngài.

Trong thời Đông Chu, chiến tranh liên miên, thầy trò Khổng Tử lâm vào cảnh rau cháo cầm hơi. Tuy vậy, không một ai kêu than, thối chí, tất cả đều quyết tâm theo thầy đến cùng. May mắn thay, ngày đầu tiên đến đất Tề, có một nhà hào phú từ lâu đã nghe danh Khổng Tử, nên đem biếu thầy trò một ít gạo và Khổng Tử liền phân công Tử Lộ dẫn các môn sinh vào rừng kiếm rau, còn Nhan Hồi thì đảm nhận việc thổi cơm.

Tại sao Đức Khổng Tử lại giao cho Nhan Hồi - một đệ tử đạo cao đức trọng mà Ngài đã đặt vào nhiều kỳ vọng nhất - vào phần việc nấu cơm ? Bởi lẽ, trong hoàn cảnh đói kém, phân công cho Nhan Hồi việc bếp núc là hợp nhất.

Sau khi Tử Lộ dẫn các môn sinh vào rừng kiến rau, Nhan Hồi thổi cơm ở nhà bếp, Khổng Tử nằm đọc sách ở phòng trên đối diện với nhà bếp, cách một cái sân nhỏ. Đang đọc sách bỗng nghe một tiếng "cộp" từ nhà bếp vọng lên, Khổng Tử ngừng đọc, liếc mắt nhìn xuống và thấy Nhan Hồi từ từ mở vung, lấy đũa xới cơm rồi cho tay vào nắm từng nắm nhỏ. Nhan Hồi đậy vung lại, liếc mắt nhìn chung quanh và từ từ đưa cơm lên miệng.

Hành động của Nhan Hồi không qua khỏi đôi mắt của vị thầy khả kính. Khổng Tử thở dài : "Chao ôi ! Học trò nhất của ta mà lại đi ăn vụng thầy, vụng bạn, đốn mạt như thế này ư ? Chao ôi ! bao nhiêu kỳ vọng ta đặt vào nó, thế là tan tành mây khói !"

Sau đó, Tử Lộ cùng các môn sinh khác mang rau về và Nhan Hồi lại luộc rau, Khổng Tử vẩn nằm im đau khổ. Một lát sau rau chín. Nhan Hồi và Tử Lộ dọn cơm lên nhà trên, tất cả các môn sinh chấp tay mời Khổng Tử xơi cơm.

Khổng Tử ngồi dậy và nói rằng : "Các con ơi ! Chúng ta đi từ đất Lỗ sang Tề đường xa vạn dặm, Thầy rất mừng vì trong hoàn cảnh loạn lạc, dãi nắng dầm mưa, các con vẫn yêu thương đùm bọc nhau, các con vẫn một dạ theo thầy. Hôm nay ngày đầu tiên trên đất Tề, bữa cơm đầu tiên này làm thầy chạnh lòng nhớ đến quê hương nước Lỗ. Thầy nhớ đến cha mẹ thầy cho nên thầy muốn xới một bát cơm để cúng cha mẹ thầy, các con thấy có nên chăng ?" Trừ Nhan Hồi đứng yên, còn các môn sinh đều chấp tay thưa : "Dạ thưa thầy, nên ạ !"

Khổng Tử lại nói : "Nhưng không biết nồi cơm này có sạch không ?"

Tất cả học trò không rõ ý Khổng Tử nên ngơ ngác nhìn nhau.

Lúc bấy giờ Nhan Hồi chấp tay : "Dạ thưa thầy, nồi cơm này không được sạch." Khổng Tử hỏi : "tại sao ?"

Nhan Hồi thưa : "Khi cơm chín con mở vung ra xem cơm chín đều chưa, chẳng may một cơn gió tràn vào, bồ hóng và bụi trên nhà rơi xuống làm bẩn cả nồi cơm. Con đã nhanh tay đậy vung lại nhưng không kịp".

Sau đó con liền xới lớp cơm bẩn ra, định vứt đi, nhưng lại nghĩ : cơm thì ít, anh em lại đông, nếu bỏ lớp cơm bẩn này thì vô hình trung, làm mất một phần, anh em phải ăn ít lại. Vì thế cho nên con đã mạn phép thầy và tất cả các anh em, ăn trước phần cơm bẩn ấy, còn phần cơm sạch để dưng thầy và tất cả anh em.

Thưa thầy như vậy là hôm nay con đã ăn cơm rồi và bây giờ con xin phép không ăn nữa, con chỉ ăn phần rau. Thưa thầy nồi cơm đã ăn trước thì không còn tinh tấn nữa.

Nghe Nhan Hồi nói xong, Khổng Tử ngữa mặt lên trời mà than rằng : "Chao ôi ! Thế ra trên đời này có những việc chính mắt mình trông thấy rành rành mà vẫn không hiểu được đúng sự thật ! Chao ôi ! Suýt tí nữa là Khổng Tử này thành kẻ hồ đồ".

(Bản Tin sưu tầm)