Độc đáo Nghĩa địa Cá Ông ở Hà Tĩnh

Miếu thờ Đức Ngư Ông ở thôn Phúc Hải, xã Cẩm Nhượng, Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh) - nơi có nghĩa địa cá Ông với hàng trăm ngôi mộ

Ông Nguyễn Hữu Phương - Trưởng ban lễ nghi đền, miếu xã Cẩm Nhượng cho biết: Tục thờ cúng cá Ông tương truyền được biết đến từ thời Nguyễn với các câu chuyện liên quan tới việc cá Ông cứu mạng Vua Gia Long Nguyễn Ánh khi chạy trốn quân Tây Sơn. Khi thắng trận, Vua Gia Long đã phong tặng cá Ông là Nam Hải Đại tướng quân và cho lập lăng miếu thờ cúng, sắc phong.

Miếu thờ Đức Ngư Ông được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2013

Theo ông Phương thì ngày xưa, thuyền nhỏ nên với ngư dân xã Cẩm Nhượng ra khơi gặp lốc tố mịt mù, hiểm nguy là điều khó tránh khỏi, nhưng với niềm tin vào sự giúp đỡ của cá Ông nên ngư dân yên tâm dong thuyền đi đánh bắt thủy hải sản.

Ông Nguyễn Hữu Phương - Trưởng ban lễ nghi đền, miếu xã Cẩm Nhượng thường xuyên đến chăm sóc miếu thờ Đức Ngư Ông

Cá Ông được ngư dân xem là vị thần bảo trợ tinh thần cho các ngư dân. Nhiều câu chuyện cá Ông cứu người được ngư dân lưu giữ, truyền tai nhau mang màu sắc ly kỳ, huyền bí...

Ví như giữa lúc giông tố mù trời, chính loài cá Ông thường xuất hiện để đưa ngư dân cũng như thuyền bè vào bờ an toàn. Ở xã Cẩm Nhượng, miếu thờ Đức Ngư Ông được người dân lập cách đây gần 300 năm.

Chiếc kiệu rước có tuổi đời hàng trăm năm vẫn được người dân xã Cẩm Nhượng lưu giữ

Bao đời nay, mỗi khi gặp xác cá Ông trên biển hoặc xác cá Ông dạt vào bờ, ngư dân xã Cẩm Nhượng đều tổ chức chôn cất cẩn thận.

Theo phong tục, người chủ tàu, thuyền phát hiện Ông “lụy” được coi là người con trai cả của Ông. Dù đang đánh bắt ở đâu, khi phát hiện Ông “lụy”, ngư dân cũng phải tìm cách đưa Ông vào bờ để làm đám tang.

Hai Ông “lụy” bờ được ngư dân phát hiện và làm lễ mai táng vào đầu năm 2019

Khi đưa xác Ông vào bờ, chủ tàu, thuyền phải báo cho Ban quản lý miếu thờ Đức Ngư Ông và chính quyền địa phương để làm các thủ tục mai táng.

Khi đưa Ông vào bờ, việc đầu tiên là tắm rửa cho Ông sạch sẽ bằng rượu, quấn vải đỏ rồi đặt Ông lên bàn trong miếu thờ để làm lễ. Các nghi lễ mai táng Ông được Ban Quản lý miếu thờ Đức Ngư Ông và chủ tàu, thuyền thực hiện như chôn cất một con người.

Khoảng 3 năm sau khi chôn, chủ tàu, thuyền sẽ làm lễ cải táng cho Ông, lúc này mới mãn tang.

Khu mộ cá Ông sau khi cải táng được quy tập

Ông Phương cho biết: Sau khi mai táng Đức Ông, người chủ tàu, thuyền phải chịu tang Ông, làm các nghi thức cúng cùng 3, 49, 100 ngày, giỗ đầu…

Lễ cúng cá Ông cũng đơn giản hơn, người dân làm bình thường như cúng người thân trong nhà.

Khu nghĩa trang cá Ông là nơi ngư dân thường xuyên tới thắp hương trước khi đi biển

Ngoài ra, vào những ngày rằm, mùng 1 âm lịch hàng tháng, chủ tàu, thuyền đều ra mộ và mang theo lễ vật là rượu, trầu cau, hoa, trái cây, nhang dâng lên Ông, mong Ông phù hộ sức khỏe, bình an.

Trên mỗi ngôi mộ đều được gắn bia ghi ngày mất của Đức Ông

Ông Phương bảo, miếu thờ Đức Ngư Ông Cẩm Nhượng là nơi có số lượng Ông tìm về “lụy” nhiều nhất ở dọc bãi ngang Hà Tĩnh. Ngư dân miền biển cho rằng, chuyện cá Ông dạt vào bờ là một điềm lành cho làng biển. Đặc biệt, vài năm trở lại đây, có năm cả chục Ông “lụy” bờ.

“Tuy nhiên, nguyên nhân khiến Ông “lụy” bờ nhiều một phần do ngư dân sử dụng một số phương tiện, ngư cụ có tính hủy diệt”, ông Phương chia sẻ.

Hằng năm, cứ vào 8/4 âm lịch, xã Cẩm Nhượng tổ chức lễ cầu ngư; ngày 12/8 và 25/10 âm lịch là ngày kỵ Đức Ngư Ông.

Lễ hội cầu Ngư của ngư dân Cẩm Nhượng

Từ một sinh vật khổng lồ sống dưới biển khơi, cá voi được huyền thoại hóa qua chuyện cứu người gặp nạn trên biển và trở thành vật linh thiêng đối với người đi biển ở Cẩm Nhượng.

Việc thờ cá Ông đối với ngư dân là trách nhiệm và bổn phận và cũng là một cách đền ơn đáp nghĩa theo luật nhân quả.