Giảng Dạy Tác Phẩm Ký Trong Ngữ Văn 12 - Giáo Án

. Trong sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 12 hiện hành, có hai tác phẩm thuộc thể loại kí: Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân và Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Thông thường chúng ta vẫn gọi Người lái đò sông Đà là tùy bút, còn Ai đã đặt tên cho dòng sông? là bút kí. Do vậy thể loại “kí” dùng gọi chung cho cả “bút kí” và “tùy bút”.

Hai tác phẩm trên của Nguyễn Tuân và Hoàng Phủ Ngọc Tường là hai tác phẩm hay trong chương trình. Nhưng thực tế việc dạy - học hai tác phẩm này đã và đang gặp không ít trở ngại, vướng mắc. Cảm thụ một tác phẩm văn xuôi giàu chất trữ tình, chắc chắn học sinh gặp lúng túng. Còn các cơ sở để tìm hiểu tác phẩm trữ tình (nhân vật trữ tình, cái tôi trữ tình, mạch cảm xúc chủ quan; phương thức và giọng điệu trữ tình, ) lại có độ “vênh” khi áp dụng vào tác phẩm kí. Nhiều giáo viên, nhất là giáo viên mới vào ngành cũng gặp vấn đề như thế.

Nhận thức rõ điều đó, chúng tôi thấy rằng việc giảng dạy kí đòi hỏi người dạy phải nắm chắc đặc trưng cơ bản của thể kí: Đó là tính xác thực. Tác phẩm kí thường không hư cấu mà tác giả chỉ lựa chọn ngay những sự việc, những con người vốn đã có giá trị nổi bật trong cuộc sống để phóng bút. Nếu giáo viên chỉ thỏa mãn với những kiến thức có sẵn trong bài văn thì khó mà giảng hay được, dẫn đến giờ học bài kí diễn ra rất khô khan, học sinh khó tiếp nhận được tác phẩm.

Thực tế ấy đòi hỏi giáo viên khi dạy tác phẩm kí phải có ý thức nghiên cứu lí luận về thể kí và phải biết vận dụng linh hoạt phương pháp giảng dạy một thể loại văn học vốn lấy người thực, việc thực làm đối tượng phản ánh; giúp cho học sinh hiểu biết và cảm thụ được cái hay, cái đẹp của những sự việc, con người có tính tiêu biểu và ý nghĩa của nó được nhà văn nêu ra trong tác phẩm kí. Như vậy, lấy đặc trưng thể loại làm nền tảng để lựa chọn phương pháp, hướng tiếp cận văn bản kí là hết sức cần thiết.