Ngày Tết Tìm Hiểu Về Chữ "Xuân" - Báo Hà Nam điện Tử

Tin nóng:

• Chính trị: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam

• Đầu tư: Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Singapore tại Việt Nam làm việc, tìm hiểu môi trường đầu tư tại Hà Nam

• Xã hội: Tạo dựng hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất để quản lý hoạt động quảng cáo

• Chính trị: Tách bạch nhiệm vụ quản lý nhà nước và quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp

• Lễ hội: Triển khai nội dung chuẩn bị Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn năm 2025

• Học và làm theo gương Bác: Những việc làm theo gương Bác ở Đảng bộ Công an tỉnh

• Quốc phòng: Ban CHQS huyện Thanh Liêm tập huấn cán bộ dân quân tự vệ

• Quốc tế: Cuộc khủng hoảng khí hậu làm thay đổi vòng tuần hoàn của nước

Báo Hà Nam điện tử Văn hóa Văn học - Nghệ thuật Ngày Tết tìm hiểu về chữ "Xuân" 6393 09:13 20/02/2018 bình luận

Chữ/từ "Xuân" gốc Hán nhưng đã được Việt hóa từ lâu đời, trở thành từ thông dụng hàm chứa nhiều nghĩa khi kết hợp với một từ/chữ khác. Tết đến, Xuân về tìm hiểu về ý nghĩa triết lý và nhân sinh của từ này cũng là điều thú vị.

Trước hết, hãy xem xét tự dạng. Chữ "Xuân" được cấu tạo với ba nét ngang ở trên, nét phẩy ở bên trái kéo dài nối ba nét ngang; bên dưới ba nét ngang là chữ nhật và ở bên phải là nét mác đầu chấm nét ngang cuối cùng. Trong cách thức tạo chữ Hán, chữ "Xuân" thuộc kiểu "hội ý: tức là phối hợp các yếu tố để tạo nên nghĩa".

Ảnh minh họa.

Mùa Xuân đánh dấu một chu kỳ trọn vẹn của chuyển vận thời khí. Người xưa đã gửi vào chữ/từ "Xuân" một ý niệm triết lý sâu sắc: Xuân thể hiện quan điểm "tam tài hợp nhất", tam tài là Thiên, Địa, Nhân, tượng trưng bởi ba nét ngang, hợp nhất tượng trưng bởi nét phẩy xuyên qua ba nét ngang. Mùa Xuân khí dương bắt đầu lên, mọi vật còn tươi non nên chữ "Nhật" (Mặt trời = khí dương) mới đặt ở dưới hai bên che bởi nét mác, nét phẩy. Như vậy, chữ "Xuân" không chỉ đơn thuần chỉ một mùa trong năm mà đã tiềm ẩn chiều sâu văn hóa.

Khảo sát những từ phái sinh, chúng ta thấy thêm được nhiều điều, xin dẫn ra một số trường hợp.

Xuân tiết nghĩa Hán - Việt chỉ Tết Nguyên đán âm lịch, "Tết cả" quan trọng nhất trong một năm kết thúc và mở đầu cho một vòng chuyển vận của Thiên, Địa, Nhân, để rồi đến tiết "Xuân phân" (ngày 20 hay 21 tháng 3 dương lịch) thì có sự cân bằng tương đối giữa âm dương.

Chỉ những gì tươi, mới, đang lên, bắt đầu thịnh của trời đất, con người, có các từ: xuân lan (hoa Lan), xuân thiên (ngày Xuân), thanh xuân (tươi trẻ), xuân lôi (sấm mùa xuân)… Xuân gắn với tình yêu nam nữ như các từ: xuân tình, hoài xuân. Nói về sự suy thoái được hồi phục có từ hồi xuân (tươi lại). Từ "xuân kim" chỉ ý nghĩa bao trùm: mùa Xuân, khí xuân, trời xuân là hiện tại, là cái đang xảy ra quán xuyến nhân sinh vũ trụ.

Ngày Tết người Việt bao đời có tục trang hoàng trong nhà bằng câu đối, song viết câu đối, tặng câu đối thì diễn ra ở nhiều thời điểm trong năm. Từ xuân liễn có nghĩa là câu đối viết vào mùa Xuân đồng nghĩa với câu đối Tết.

Từ Xuân cũng gắn với nghề nông trồng lúa nước, với một trong hai vụ lúa truyền thống (chiêm, mùa) đó là các từ: xuân địa (ruộng chiêm), xuân hóa (ủ giống chiêm), xuân tịch (cày chiêm)… Điều này gián tiếp phản ánh nguồn gốc của chữ xuân, có lẽ từ phía Nam Trường Giang - địa bàn sinh tụ của tộc Bách Việt với nghề trồng lúa nước, du nhập vào Việt Nam.

Chữ Nôm được cha ông ta tạo ra trên cơ sở chữ Hán, trong kho tàng chữ Nôm, chữ Xuân và Xoan là một, sử dụng nguyên mẫu chữ Hán. Về các trường hợp Xoan đồng nghĩa với Xuân, xin được nêu ra các thí dụ: hát Xoan là lối hát cửa đình (hát Xuân), trong lễ hội mùa Xuân ở một số địa phương của tỉnh Phú Thọ. Ca dao có câu:

Trai ba mươi tuổi đang xoan (xuân)

Gái ba mươi tuổi đã toan về già

Hoặc:

Tiếc thay hạt gạo tám xoan (xuân)

Thổi nồi đồng điếu lại chan nước cà.

Chữ Xuân ghép thêm với bộ mộc ở bên trái chỉ cây xoan, loại cây rất phổ biến trước đây nở hoa vào mùa Xuân. Nhà dân ở nông thôn ngày trước thường làm bằng gỗ xoan (lấy vợ hiền hòa làm nhà gỗ xoan).

Đôi điều tìm hiểu về chữ Xuân, mong góp thêm một ý vị cho ngày Tết cổ truyền.

Ngọc Hoa

Ngọc Hoa, Hải Phong

Bình luận bài viết

Gửi bình luận

Bình luận

Tin bài khác Bế mạc Trại sáng tác Mỹ thuật - Nhiếp ảnh Hà Nam năm 2024 PGS, TS, họa sỹ Trần Huy Oánh: Ký họa chiến tranh - sử liệu chân thực bằng tranh Hội Văn học nghệ thuật Hà Nam khai mạc Trại sáng tác Văn học nghệ thuật năm 2024

• Nhà báo Bùi Hữu Tuấn đoạt giải Nhất Cuộc thi “Ảnh nghệ thuật Nam Định” năm 2024

• Văn học Nga và cảm hứng yêu nước cho thế hệ trẻ Việt Nam trong chiến tranh

• Đại hội Chi hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam tại Hà Nam nhiệm kỳ 2024-2029

• Một tác phẩm nhiếp ảnh đoạt giải Liên hoan Ảnh nghệ thuật Khu vực đồng bằng sông Hồng

• Câu lạc bộ thơ huyện Kim Bảng tổng kết hoạt động năm 2024

• Thể Lệ cuộc thi sáng tác Văn học, Nghệ thuật Hà Nam năm 2025

• Nhà thơ Nguyễn Văn Thắng: Thơ Hà Nam cần có đột phá!

• Duy Tiên phát triển phong trào văn nghệ, thể thao quần chúng

o C

• 
• 
• 
• 
• 

• 
• 

• 
• 
• 
• 

Truyền hình Internet

Điểm tin nổi bật trong tỉnh tuần từ ngày 30 tháng 12 đến 3 tháng 1

• Nỗ lực duy trì 100% bảo hiểm y tế học sinh sinh viên
• Ghi nhận ngày làm việc đầu tiên sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã ở Hà Nam
• Điểm tin nổi bật trong tỉnh tuần từ ngày 23 đến 27 tháng 12
• Điểm tin nổi bật trong tỉnh tuần từ ngày 16 - 20/12

Tin mới

• 

  Chính phủ họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 1/2025

• 

  BTV Tỉnh ủy cho ý kiến, chủ trương các nội dung dự kiến trình Kỳ họp chuyên đề HĐND tỉnh

• 

  Ban Chỉ huy quân sự huyện Lý Nhân tập huấn cán bộ dân quân tự vệ năm 2025

• 

  Hơn 300 em học sinh Trường THCS Đạo Lý hào hứng với Ngày hội đọc sách

• 

  Những việc làm theo gương Bác ở Đảng bộ Công an tỉnh

• 

  Ban CHQS huyện Thanh Liêm tập huấn cán bộ dân quân tự vệ

• 

  Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam

• 

  Các điểm ngắm hoa anh đào tại Trung Quốc dịp năm mới

Đọc nhiều

• 

  Bàn giao chức vụ Chỉ huy trưởng Ban CHQS thị xã Kim Bảng

• 

  Hoạt động sản xuất công nghiệp tại các KCN: Điểm sáng trong bức tranh kinh tế

• 

  Đổi mới lề lối làm việc hướng tới người dân, doanh nghiệp

• 

  Thay đổi cách tính điểm xét tốt nghiệp THPT năm 2025

• 

  Những ngày giáp Tết

• 

  Ngành nội chính Đảng triển khai nhiệm vụ năm 2025

• Đặt làm trang chủ
• Thông tin tòa soạn
• Liên hệ quảng cáo
• Đường dây nóng 0982 711 566
• Sơ đồ website
• Về đầu trang