Những Cách Nói Giảm Nói Tránh Từ "死" Trong Tiếng Trung - HSKCampus

Nói giảm nói tránh trong tiếng Trung còn được gọi là uyển ngữ (委婉语), đây là một biện pháp tu từ (修辞手法) thường thấy ở tiếng Trung nói riêng cũng như nhiều loại ngôn ngữ khác nói chung, nhất là với tiếng Việt của chúng ta. Giữa tiếng Việt và tiếng Trung ít nhiều cũng có sự tương đồng về loại biện pháp tu từ này.

Mục lục bài viết

Đôi nét về nói giảm nói tránh

Thay vì nói là uyển ngữ (委婉语), bọn mình sẽ gọi uyển ngữ là nói giảm nói tránh cho nó thuần Việt nhá. Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh trong tiếng Trung lẫn tiếng Việt nhìn chung khá tương đồng nhau, hầu như có rất ít sự khác biệt, có thể là do hệ thống từ vựng tiếng Việt có tới 60 – 70% là từ gốc Hán.

Nói giảm nói tránh được hiểu là những cách diễn đạt (bằng văn nói hoặc văn viết) nhẹ nhàng, mang tính tế nhị, khéo léo và uyển chuyển nhằm tránh gây cảm giác nặng nề về tâm lý như đau buồn, thương cảm, bị sốc,…hoặc làm giảm đi tính ghê rợn, tính thô tục, tính thẳng thừng… của một vấn đề nào đó đang được bàn đến.

Ví dụ một vài kiểu nói giảm nói tránh về cái chết trong tiếng Việt hiện nay:

1. Chạy xe tốc độ bàn thờ: tức là chạy xe với tốc độ cao, có thể gặp tai nạn dẫn đến tử vong

2. Đi bán muối: chết; bước đường cùng

3. Giấc ngủ ngàn thu: chết

Còn rất rất nhiều cách nói giảm nói tránh khác đã, đang và sẽ được sử dụng trong tiếng Việt của chúng ta. Trong bài viết ngày hôm nay, bọn mình sẽ tập trung đi sâu vào những cách nói giảm nói tránh từ “死” trong tiếng Trung.

Nói giảm nói tránh từ “死” trong tiếng Trung

Trong tiếng Hán cổ đại (古代汉语)

Tình huống	Cách diễn đạt	Phiên âm
Khi vua mất (ta gọi là “băng hà”)	驾崩	jiàbēng
	山陵崩	shānlíng bēng
	弃群臣	qì qún chén
	宫车晏驾	gōng chē yàn jià
	千秋万岁后	qiān qiū wàn suì hòu
Khi Hoàng Thái Hậu, Hoàng Hậu mất	晏驾	yànjià
Khi bố mất	失怙	shī hù
Khi mẹ mất	失恃	shī shì
Khi mất cả bố lẫn mẹ	弃养	qìyǎng
Khi ông, bà hoặc người lớn tuổi mất	寿终: thọ chung	shòuzhōng
Khi vợ mất	失俪	shī lì
Khi con mất hoặc mất khi còn quá trẻ	夭折；殇	yāozhé; shāng

Những cách diễn đạt khác

Cách diễn đạt	Phiên âm
殪	yì
殒	yǔn
正寝	zhèng qǐn
夭	yāo
折	zhé
卒	zú
没	mò (trường hợp này không đọc là /méi/)
沉	chén
终	zhōng
逝	shì
厌代	yàndài
作古	zuògǔ (thành người thiên cổ)
蚤世	zǎoshì
不讳	bù huì
不禄	bù lù
长殇	cháng shāng
长逝	cháng shì
幽沦	yōu lún
无命	wú mìng
没世	mò shì
考终命	kǎo zhōng mìng
逝世	shì shì
谢世	xiè shì (tạ thế)
溘谢	kèxiè
百年	bǎi nián
即世	jí shì
亡故	wáng gù
已故	yǐ gù
夭亡	yāo wáng
不幸	bù xìng
辞世	cí shì (từ trần)
瞑目	míng mù (nhắm mắt xuôi tay)
长眠	cháng mián (an nghỉ; an giấc ngàn thu)
亡化	wáng huà
下世	xià shì
见背	jiàn bèi (về chầu ông bà; về nơi suối vàng)
命终	mìng zhōng
不可讳	bùkě huì
捐馆舍	juān guǎn shě
千秋后	qiān qiū hòu
百年后	bǎi nián hòu

Trong tiếng Hán nhà Minh, nhà Thanh (清明时代汉语)

Cách diễn đạt	Phiên âm
薨世	hōng shì
命绝	mìng jué
升天	shēng tiān (thăng thiên; về trời)
归天	guī tiān (quy thiên; về trời)
过世	guò shì (mất; qua đời)
去世	qù shì
不在了	bù zài le (đã mất)
故人	gù rén (cố nhân)
断气	duàn qì (tắt thở)
短命	duǎn mìng (đoản mệnh)
就木	jiù mù (vào hòm)
停床	tíngchuáng
没了	méile
自尽	zì jìn (tự tử; tự vẫn)
悬梁	xuán liáng (treo cổ tự tử)
投井	tóu jǐng (nhảy giếng, nhảy sông tự tử)
寻短见	xún duǎn jiàn (“nghĩ quẫn” – ý chỉ tự tử)
谢宾客	xiè bīn kè
泉下人	quán xià rén (người nơi chín suối)
翘辫子	qiào biàn zi
倒了头	dào le tóu
命归黄泉	mìng guī huángquán
天年不遂	tiān nián bù suì
身归泉路	shēn guī quán lù
溘然长辞	kèrán cháng cí
一命鸣呼	yī mìng míng hū (ngủm củ tỏi)
鸣呼哀哉	míng hū āi zāi
与世长辞	yǔ shì cháng cí
归道山	guī dào shān

Trong tiếng Hán hiện đại (现代汉语)

Cách diễn đạt	Phiên âm
芭比Q了；芭比Q啦	BābǐQle; BābǐQla (thôi chết rồi; thôi tiêu rồi; thấy mợ rồi)
去西天；归西	qù Xītiān; guīxī (về Tây Thiên)
吃席	chī xí
逝世；谢世	shì shì；xiè shì (thường dùng cho những người rất có tiếng tăm)
牺牲	xī shēng (hi sinh vì cách mạng; khi làm nhiệm vụ)
就义	jiù yì (mất khi ra tay hiệp nghĩa)
殉职	xùn zhí (mất khi làm nhiệm vụ)
献身	xiàn shēn
捐躯	juān qū (xả thân; quên mình)
阵亡	zhèn wáng (tử trận; hi sinh trên mặt trận)
永眠	yǒng mián (giấc ngủ vĩnh hằng)
安息	ān xī (an nghỉ)
去世；过世；离世	qù shì；guò shì；lí shì (qua đời)
离世	lí shì
完蛋了	wándàn le
病故	bìng gù (mắc bệnh qua đời)
吹灯了	chuī dēng le
吃枪子	chī qiāng zǐ (ăn kẹo đồng)
见鬼了	jiàn guǐ le
去见马克思	qù jiàn Mǎkèsī (đi gặp Marx)
上八宝山了	shàng Bābǎoshān le
走了	zǒu le
不行了	bù xíng le
仰天了	yǎng tiān le
见阎王	jiàn Yánwáng (đi gặp Diêm Vương)

Trong tôn giáo (宗教的委婉语)

Đạo giáo (道教)

Cách diễn đạt	Phiên âm
羽化	yǔ huà (quy tiên)
仙逝	xiān shì (quy tiên; tạ thế; từ trần)
仙游	xiān yóu
登仙	dēng xiān
成仙	chéng xiān (thành tiên)
上仙	shàng xiān
归西	guīxī
归天	guītiān (về trời)
驾返瑶池	jià fǎn yáo chí (cưỡi hạc chầu trời)

Phật giáo (佛教)

Cách diễn đạt	Phiên âm
升天；上天	shēng tiān；shàng tiān (về trời; chầu trời)
圆寂	yuán jì (viên tịch)
归寂	guī jì (quy tịch)
成佛	chéng Fó (thành Phật)
转世	zhuǎn shì (chuyển kiếp)
涅槃	Nièpán (cõi Niết Bàn)
见佛祖	jiàn Fózǔ (về với Phật)
上西天；归西	shàng Xītiān；guīxī (sang Tây thiên)
西天极乐	Xītiān jí lè (Tây thiên cực lạc)
灭安	miè ān
灭度	miè dù
归真	guīzhēn
坐化	zuò huà (tọa hóa)
迁化	qiān huà
顺世	shùn shì

Trên đây là những cách nói giảm nói tránh có liên quan đến từ “死” trong tiếng Trung, coi vậy chứ có quá trời từ luôn. Không chỉ có mỗi từ “死” thôi đâu, ở những bài viết sau, chúng ta sẽ được học thêm rất nhiều cách nói giảm nói tránh khác nhau, có liên quan đến nhiều mặt trong đời sống, các bạn nhớ chú ý theo dõi HSKCampus nha!

Có thể bạn quan tâm Từ vựng tiếng Trung kinh tế Từ vựng tiếng Trung pháp luật Từ vựng tiếng Trung quân sự